گزارش فناوران از معارفه دبیر جدید شورای عالی فضای مجازی
علی اصلان شهلا - مراسم معارفه ابوالحسن فیروزآبادی دبیر جدید شورای عالی فضای مجازی روز گذشته در سالن شهید قندی وزارت ارتباطات برگزار شد. گزارش فناوران از سخنرانی‌ها و حواشی این نشست را می‌خوانید.
دولت الکترونیکی راهکار کاهش فساد
محمد حسن ابوترابی فرد نایب رییس مجلس شورای اسلامی نخستین سخنران این نشست بود.
وی گفت: رهبر معظم انقلاب اهمیت فضای مجازی را به اندازه اهمیت انقلاب دانسته‌اند و اگر به درستی از آن بهره نگیریم، می‌تواند به تهدیدی استثنایی تبدیل شود.
نایب رییس مجلس گفت: شورای عالی فضای مجازی ظرفیتی استثنایی دارد و با توجه به سیاست‌های تعریف شده توسط مقام معظم رهبری، می‌تواند راه را برای توسعه فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و دفاعی هموار کند.
ابوترابی‌فرد با بیان این که یکی از دغدغه‌های اصلی ما در کشور فساد اداری است گفت: کارامدترین راه مقابله با فساد اداری، استقرار دولت الکترونیکی است.
وی با بیان این که کارنامه فیروزآبادی ارزشمند است وعده داد، مجلس شورای اسلامی از تمام ظرفیت‌هایش برای پشتیبانی از شورای عالی فضای مجازی بهره خواهد گرفت.
دغدغه زیستن در دو جهان
علی ربیعی وزیر تعاون، کار و امور اجتماعی که برای بدرقه قایم مقام سابقش به این جلسه آمده بود نیز گفت: انقلاب ارتباطات به مانند انقلاب صنعتی مسیر دنیا را تغییر داده است.
وی افزود: دغدغه ما اکنون زیستن در دو جهان موازی مجازی و واقعی است. این در حالی است که ابزار کنترلی دنیای واقعی در فضای مجازی کاربرد ندارد.
ربیعی با بیان این که از کودک چهارساله تا افراد کهنسال با فضای مجازی مرتبطند گفت: افراد ساعات زیادی در دنیای مجازی سیر می‌کنند و برای مدیریت این جهان باید تدبیری اندیشیده شود.
دوره قبلی شورا به سختی طی شد!
پس از سخنان ابوترابی‌فرد و ربیعی، نوبت به ابوالحسن فیروزآبادی رسید تا به عنوان دبیر جدید شورا دیگاه‌ها و برنامه‌هایش را بیان کند. نظراتی که نشان داد او روی بعد اقتصادی فضای مجازی، تکیه و تاکید دارد. وی گفت: اقتصاد امروز مبتنی بر اقتصاد توسعه و رقابت بوده و رقابت بین ملت‌ها بسیار فشرده است. این رقابت نیز بر اساس فناوری شکل گرفته است.
فیروزآبادی گفت: از فناوری اطلاعات در دنیا به عنوان فناوری همه کاره یاد می‌کنند و تاثیر آن بر جوامع از نوع تاثیر الکتریسیته و موتور بخار است و دوره تاریخی بشر را تغییر می‌دهد.
وی افزود: فناوری اطلاعات در افزایش بهره‌وری اقتصاد تاثیر زیادی دارد و اگر می‌خواهیم به جای رشد اقتصادی منفی دو سه سال آخر دولت دهم، به رشد اقتصادی هشت درصد برسیم، باید به افزایش بهره‌وری به عنوان یک الزام اقتصادی توجه کنیم.
دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: البته رشد بهره‌وری به تنهایی کافی نیست. چرا که رشد از طریق بهره‌وری، بدون توسعه اشتغال است و به همین دلیل باید بخش خدمات را نیز به عنوان یک بخش اشتغال‌زا توسعه داد و بهترین گزینه برای این کار بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات است چرا که 18 درصد از فارغ‌التحصیلان کشور در رشته‌های مرتبط با این حوزه درس خوانده‌اند.
فیروزآبادی با بیان این که فناوری اطلاعات حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد گفت: از پیامدهای توسعه فضای مجازی تغییر اداری و تغییر ارتباطی است. به این معنی که از یک سو افراد دیگر با هم ارتباط نداشته و به هم متصل خواهند بود و از سوی دیگر به دلیل اتصال به بانک‌های اطلاعاتی از ریز و درشت دنیا مطلع می‌شود.
وی گفت: بنابراین فناوری اطلاعات یک چاقوی دو لبه است که می‌تواند دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی را بیافریند و یا ناهنجاری‌هایی را ایجاد کند.
دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: البته با کاوشی که در حکم مقام معظم رهبری انجام دادم به نظرم می‌آید ایشان در کنار مساله دغدغه، نگاه‌شان نگاه توسعه‌ای است. این توسعه نیز باید متوازن، برنامه‌ریزی‌شده، درون‌زا و برون‌نگر باشد. شاهد این ادعایم هم این است که ایشان در 10 بند وظایف شورا، ارتقای جمهوری اسلامی به قدرت سایبری را خواستار شدند که بدون توسعه امکان‌پذیر نیست. از سوی دیگر توسعه فناوری صنایع پیشرفته به صورت رقابتی را مدنظر قرار داده‌اند که رقابت بدون یک نگاه برون‌زا ممکن نیست.
وی ادامه داد: از سوی دیگر ایشان روی راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات به عنوانی کاری اضافه‌تر از اموری که در کشورهای دیگر در این حوزه انجام شده است نظر داشتند و بر توسعه محتوا و تدوین نظام‌های امنیتی، حقوقی و قضایی تاکید کردند که نشان از یک توسعه متوازن و درون زا دارد.
وی با بیان این که شورای عالی فضای مجازی با حکم صادر شده از یک فرصت تاریخی برخوردار است گفت: ما در دوره جدید باید متحد و هم‌دل و هم‌زبان باشیم. دوره پیشین شورا به سختی طی شد.
مرزهای شورا و وزارتخانه‌ها را تعیین کنیم
محمد نهاوندیان رییس دفتر رییس جمهور که به نمایندگی از حسن روحانی، در این جلسه حضور داشت گفت: یکی از فرصت‌هایی که در حوزه اقتصاد با شکست تحریم‌ها پیدا می‌کنیم، بحث اقتصاد دانش‌بنیان و به ویژه حوزه فناوری اطلاعات است.
وی با بیان این که از بیست سال پیش و در برنامه سوم کشور خود را آماده مواجهه با فناوری اطلاعات کرده بود گفت: ما از نخستین کشورهایی بودیم که قانون تجارت الکترونیکی را در مجلس به تصویب رساندیم. همچنین سرمایه‌گذاری‌های زیادی از بیست سال پیش در این حوزه انجام گرفته و نیروی متخصص خوبی تربیت شده است و یک سرمایه جدی برای رقابت در این بخش وجود دارد.
وی با بیان این که در ابتدا به انقلاب الکترونیکی از منظر اقتصادی نگاه می‌شد گفت: اکنون در این حوزه تغییر عظیمی رخ داده و به دیگر ساحت‌های حیات اجتماعی رسیده است. ما با همان جدیت که ارزش‌ها و اهداف خود را در حیات اجتماعی دنبال می‌کنیم، باید در فضای جدی نیز دنبال کنیم.
نهاوندیان گفت: اگر در حیات اجتماعی لازمه رشد و عدالت را تامین آزادی مسوولانه بدانیم، باید در فضای مجازی هم آزادی مسوولانه یکی از اهداف جدی ما باشد. همچنین اگر در حیات اجتماعی، تامین امنیت را مهم می‌دانیم نباید در فضای مجازی نیز آن را شوخی بپنداریم و به ویژه در بحث حریم خصوصی افراد، حاکمیت آن را باید تضمین کند. ما در فقه هم داریم که هیچ کس جز با قانون نباید وارد حریم خصوصی افراد شود و در فضای مجازی نیز باید همین طور باشد.
رییس دفتر رییس جمهور گفت: برخی‌ها در مقابل این پدیده رویکرد مجذوب و برخی دیگر رویکرد مرعوب دارند. هر دو این رویکردها منفعلانه است. ما نباید نه دلباخته و شیفته آن باشیم و نه به انزوا پناه ببریم و درها را ببندیم.
وی گفت: دولت رویکرد فعال و مبتکر را انتخاب کرده است به این معنی که از پدیده‌های نو نمی‌ترسد و به دنبال فرصت‌هاست. اگر هم تهدیدی در این حوزه حس می‌شود آن را هم می‌توان به فرصت تبدیل کرد.
نهاوندیان تاکید کرد: با نگاهی به بندهای حکم مقام معظم رهبری نیز متوجه می‌شویم رویکرد ما باید مبتکرانه باشد و قرار نیست از فضای مجازی بهراسیم. ملتی که مسلح به فرهنگ و تمدنی قوی باشد حتما می‌تواند ارزش‌های خود را نیز تجلی دهد.
رییس دفتر رییس جمهور در مورد حکم روحانی برای فیروزآبادی نیز توضیح داد: در این حکم بر اهتمام جدی بر 10 بند مورد نظر مقام معظم رهبری تاکید شده است. همچنین تاکید شده است که بخشی از رشد کشور در نیمه دوم افق چشم‌انداز باید به وسیله فضای مجازی به دست آید.
وی با بیان این که در 10 سال نخست سند چشم‌انداز کارنامه خوبی نداشتیم گفت: باید به دنبال تسهیل کسب و کارها باشیم و اگر قرار است بدویم، باید بندها را از دست و پای دوندگان باز کنیم.
نهاوندیان گفت: بخش فناوری اطلاعات ظرفیت اشتغال‌زایی خوبی برای قشر تحصیل کرده دارد. گاهی در مورد اشتغال که صحبت می‌شود، به ترکیب جمعیتی بی‌توجهی می‌کنیم چرا که نیروی کار فعلی، جذب یک سری اشتغال‌های کارمحور نمی‌شود و این گونه کارها، نصیب مهاجران کشورهای همسایه می‌شود. برای ایرانی تحصیل‌کرده در ICT می‌توان شغل ایجاد کرد.
وی تاکید کرد: یکی از وظایف اصلی شورای عالی فضای مجازی ربط و تعمیم حوزه ICT به دیگر حوزه‌هاست و این موضوع را ترکیب شورا به خوبی نشان می‌دهد.
نهاوندیان گفت: وظیفه شورا سیاست‌گذاری و نظارت است و اجرای کار برعهده وزارتخانه‌ها در حوزه حاکمیتی و بخشی خصوصی در حوزه تصدی است. باید این مرزها را تعیین کرد و به بخش خصوصی این پیام را بدهیم که مجموعه حاکمیت از گسترش کسب و کار آنها حمایت می‌کند.
40 برنامه نه، 25 تا
فیروزآبادی پس از پایان این برنامه در گفت‌وگوی کوتاهی به خبرنگار فناوران گفت: این که ادعا می‌شود 40 برنامه پشت در شورای عالی فناوری اطلاعات مانده است درست نیست.
دبیر جدید شورای عالی فناوری اطلاعات افزود: تعداد این برنامه‌ها 25 تاست و باید ببینیم احتمالا این برنامه‌ها نیاز به تغییر و تکمیل شدن داشته باشند.
وی گفت: مهم‌ترین اولویت من در دوره جدید شورا، تکمیل شبکه ملی اطلاعات است.
وی با بیان این که امیدواریم ماهی یک بار جلسات شورا تشکیل شود در مورد انحلال شوراهای موازی نیز گفت: در جلسه بعدی شورای عالی فضای مجازی، در این خصوص تصمیم‌گیری خواهد شد.
حواشی برنامه
البته برگزاری برنامه معارفه با حواشی خاصی هم همراه بود. محمد حسن انتظاری دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی ترجیح داد به این برنامه نیاید. حسین‌پور مدیر روابط عمومی شورا در این باره به فناوران این پاسخ کلیشه‌ای را داد که «کاری برایشان پیش آمد». با این حال به نظر می‌رسد کسی هم منتظر انتظاری نبود و روی بنرها صرفا صحبت از معارفه فیروزآبادی بود و خبری از تودیع انتظاری نبود. در نهایت هم بیان جمله «دوران پیشین شورا سخت طی شد» از سوی فیروزآبادی، نشانگر عمق اختلافات بود.
نکته دیگر تعداد زیاد میهمانان بود. رییس دفتر رییس جمهور، نایب رییس مجلس، 4 وزیر ارتباطات، اطلاعات، تعاون و ارشاد، تعداد زیادی از نمایندگان مجلس و همچنین مدیران بخش خصوصی در این برنامه حاضر بودند به گونه‌ای که خیلی‌ها ناچار شدند ایستاده مراسم را دنبال کنند.
نکته دیگر حضور فعال صدری مدیرعامل رایتل در این مراسم بود چراکه فیروزآبادی پیشتر قائم مقام وزارت تعاون بود و رایتل نیز از زیرمجموعه‌های این وزارتخانه محسوب می‌شود. صدری در تمام مدت مراسم به استقبال از میهمانان و راهنمایی آنان پرداخت. سپس در کنار فیروزآبادی حضور یافت تا او را مشایعت کند حتی با خبرنگاران در مورد کنفرانس مطبوعاتی احتمالی دبیر شورا در روز شنبه نیز قرار گذاشت.
نکته دیگر هم این که وقتی خبرنگاران از فیروزآبادی در مورد ارتباط با رایتل پرسیدند گفت: یک فیروزآبادی دیگر در رایتل حضور داشت او را با من اشتباه گرفته‌اید.