گوگل و حفظ حریم خصوصی کاربران
Ircert - از زمانی که [1]PI گوگل را به عنوان نامزد دریافت جایزه «برادر بزرگ» در سال ۲۰۰۳ میلادی معرفی کرد، بحث‌های زیادی بین مخالفان و موافقان گوگل درگرفته است. PI که سازمانی مستقل و غیر دولتی است در زمینه حفظ حریم خصوصی فعال است و هر ساله جایزه‌ای را به فعالترین افراد یا موسساتی که در زمینه نقض حریم خصوصی تلاش می‌کنند، اعطا می‌کند. برادر بزرگ عنوانی است که از نام رمان ۱۹۸۴ برگرفته شده است. در این رمان جورج ارول جهان را در سال ۱۹۸۴ به تصویر می‌کشد و برادران بزرگ را به عنوان ناظر اعمال مردم معرفی می‌کند.
با وجودی که جایزه برادر بزرگ در سال ۲۰۰۳ به گوگل نرسید، اما بحث در مورد خدمات گوگل و اهدافی که این شرکت از ارائه این خدمات دنبال می‌کند، همچنان ادامه دارد. کار به جایی رسیده است که بعضی از منتقدین گوگل، سرویس‌های امنیتی را پشت این شرکت می‌دانند و معتقدند گوگل از حمایت‌‌های مادی و معنوی این سرویس‌ها بهره‌مند است.
موتور جستجوی گوگل که در سال ۱۹۹۸ تاسیس شد، اندک اندک جای خود را در بین سایر رقبای قدر باز کرد. استفاده از الگوریتم‌های جدیدی که دقت جستجو را تا حد زیادی بالا می‌برد باعث شد تا گوگل کفه بازار موتورهای جستجو را به نفع خود سنگین کند. توانایی خارق‌العاده گوگل در جستجوی وب و ایجاد فهرستی از محتوای سایت‌های مختلف، زمان کوتاه جستجو و سرعت بالای ارسال نتایج از نکات قوت گوگل است. در حال حاضر بیش از ۷۵ درصد ورودی به بسیاری از سایت‌ها از طریق گوگل است.
سیستم آگهی منحصر به فرد گوگل در موفقیت روز افزون و کسب درآمدهای چند صدمیلیون دلاری در سال نقش به سزایی داشته است. برخلاف روش‌های سنتی تبلیغ که بدون توجه به نیازهای کاربر، به یکباره صفحات تبلیغاتی در برابر کاربر ظاهر می‌شوند(بعضا این روش‌ها می‌توانند ضد تبلیغ هم باشند)، در این روش، تبلیغات کاملا متناسب با نیازهای مخاطب انجام می‌شود. به عنوان مثال وقتی کاربر در سایت گوگل اقدام به جستجو در مورد «رباتیک» می‌کند، تبلیغ میزبانی وب در برابرش ظاهر نمی‌شود. در قسمت سمت راست صفحه کادری برای تبلیغ در نظر گرفته شده است که سایت‌هایی متناسب با کلمات کلیدی جستجو به صورت متنی و مجزا از نتایج جستجو به کاربر معرفی می‌شوند.
همزمان با بزرگ‌تر شدن گوگل و گسترش حوزه‌های فعالیت آن، نقد صاحب نظران و مدافعان حوزه خصوصی افزایش یافت. در راس منتقدان گوگل سازمان‌هایی مانند PI قرار دارند که اتهامات سنگینی را متوجه گوگل نموده‌اند.
اتهاماتی که PI به گوگل وارد کرده مبتنی بر ۹ ماده به شرح زیر است:
۱- کوکی‌های گوگل مادام‌العمر هستند:
تاریخ انقضای کوکی‌های گوگل سال ۲۰۳۸ است. این کوکی‌ها یک کد شناسایی یکتا بر روی دیسک‌سخت قرار می‌دهند. با هر بار مراجعه به سایت گوگل، یک کوکی بر روی دستگاه قرار می‌گیرد. در صورتی که از قبل کوکی موجود باشد، متن آن خوانده شده و کد یکتای آن ارسال می‌شود.
۲- گوگل همه چیز را ذخیره می‌کند:
گوگل در رابطه با هر جستجو اطلاعاتی شامل کد کوکی، آدرس IP، زمان و تاریخ، عبارات جستجو و پیکربندی مرورگر را ذخیره می‌نماید. به این ترتیب این امکان وجود دارد که گوگل نتایج جستجو را با توجه به شماره IP شخصی‌سازی کند.
۳- گوگل به صورت نامحدود داده‌های کاربران را ذخیره می‌کند:
شواهدی در دست است که نشان می‌دهد گوگل قادر است همه اطلاعات کاربران را که جمع‌آوری و ذخیره می‌کند، مورد استفاده قرار دهد.
۴- گوگل تاکنون مشخص نکرده است که به چه دلیل به این داده‌ها نیاز دارد:
پرسش‌هایی که تاکنون در مورد حفظ حریم شخصی از گوگل شده است تا کنون بی پاسخ مانده‌اند.
۵- گوگل نیروهای امنیتی را به استخدام خود در آورده است:
گوگل در صدد استخدام نیروهای با سابقه خدمت در سازمان‌های امنیتی است. به عنوان مثال یکی از مهندسین کلیدی گوگل با نام Matt Cutts قبلا در استخدام آژانس امنیت ملی (NSA) بوده است.
۶- نوارابزار گوگل جاسوسی می کند:
بنابه مفاد سیاست‌‌های حریم شخصی(Privacy Policy) گوگل، نوارابزار مجانی گوگل با وجود قابلیت‌های فراوانی که دارد، گزارش همه صفحاتی را که در مرورگر بازدید می‌شوند، ارسال می‌کند. علاوه بر این کوکی‌های موجود بر روی سیستم را نیز می‌خواند. بدتر از این، فرایند به‌روز رسانی نوار ابزار است که به صورت خودکار و بدون اخذ مجوز انجام می‌شود. بیشتر تولیدکنندگان نرم‌افزار برای انجام این کار نظر کاربر را جویا می‌شوند. در این صورت در دستگاه‌هایی که نوارابزار گوگل نسب شده است، دسترسی همیشگی به محتوای دیسک سخت در هر بار ارتباط با گوگل که در طول روز معمولا چندین بار اتفاق می‌افتد وجود دارد.
۷- ذخیره سازی نسخه cache غیر قانونی است:
به نظر می‌رسد که نگهداری یک نسخه از محتوای سایت‌ها توسط گوگل مطابق قوانین کپی رایت غیرقانونی است. در صورتی که مدیر یک سایت مایل به تغییر محتوای سایت خود باشد (به هر دلیلی از جمله وجود محتوای نادرست و اشتباه بر روی سایت) نسخه قدیمی نزد گوگل نگهداری می‌شود.
۸- گوگل با کاربران خود برخورد دوستانه‌ای ندارد:
در حال حاضر ۷۵ درصد از مراجعات به بیشتر وب سایت‌ها توسط گوگل هدایت می‌شوند. با توجه به اینکه مدیران سایت‌ها مایل به افزایش ترافیک سایت خود هستند، لذا نمی‌توانند نسبت به قابلیت‌های گوگل در این زمینه بی‌توجه باشند. از سوی دیگر در صورتی که مدیران سایت‌ها بخواهند از ضعف‌های موجود در الگوریتم‌های نیمه محرمانه گوگل بهره‌برداری کنند، توسط گوگل مجازات می‌شوند و ترافیک موجود بر روی سایت‌شان به ناگهان از بین می‌رود. تاکنون هیچ استانداردی توسط گوگل در زمینه روش جستجو و امتیاز دهی سایت‌ها منتشر نشده است. علاوه بر این هیچ فرایند استینافی هم برای سایت‌های مجازات شده پیش‌بینی نشده است. گوگل کاملا غیر پاسخگو است.
۹- گوگل بمب ساعتی از بین برنده حریم خصوصی است:
با وجود حدود ۲۰۰ میلیون جستجو در روز توسط گوگل، که بیشتر آنها از خارج از آمریکا انجام می‌شود، گوگل به سمت بوجود آوردن یک فاجعه نقض حریم خصوصی پیش می‌رود.
واقعیت این است که علی‌رغم همه تلاش‌های انجام شده برای تبرئه گوگل، پاسخ بسیاری از سوالات هنوز مبهم است. استدلال‌های ارائه شده عموما با این رویکرد هستند که کاربران می‌توانند به گوگل اجازه بعضی از فعالیت‌های مشکوک را ندهند (مانند قرار دادن کوکی بر روی دستگاه)، شناخت کاربران به صورت دقیق امکان‌پذیر نیست و یا اینکه مراکز دیگری نیز چنین فعالیت‌هایی انجام می‌دهند و بنابراین اتهامی به گوگل وارد نیست. هرچند این استدلال‌ها درست است ولی نمی‌تواند تبرئه کننده کامل گوگل از اتهامات وارده باشد. در چارچوب استدلال‌های مدافعان گوگل، کاربران عادی اینترنت که تخصص زیادی ندارند (و درصد قابل توجهی از کاربران اینترنت را تشکیل می‌دهند) همچنان در معرض خطر هستند.
با دیدی خوش‌بینانه می‌توان از اشکالاتی که به استدلال‌های موافقین گوگل وارد است چشم‌پوشی کرد، ولی توسعه فعالیت‌های گوگل در حوزه‌های جدیدی مانند وبلاگ، ارائه mail مجانی با حجم بالا و همچنین شبکه اجتماعی Orkut سوالات جدیدی را به ذهن متبادر می‌کند.
گوگل ادعا می‌کند با استفاده از کوکی‌هایی که بر روی دستگاه‌ها قرار می‌دهد قادر به شناسایی اشخاص نیست. کوکی‌های گوگل تا سال ۲۰۳۸ معتبر هستند و در این بازه زمانی، شاخص همه جستجوهای کاربران هستند. ترکیب این کوکی‌ها با کوکی‌های Orkut امکان شناسایی دقیق افراد را برای گوگل فراهم می‌آورد. علاوه بر این Gmail این تصویر را با نگهداری سابقه‌ای طولانی از تبادلات الکترونیکی افراد شفاف‌تر می کند. همه پیام‌های ارسالی و دریافتی به هر فرد در یک مکان علامت‌گذاری، ذخیره و مرتب می‌شوند. در کنار این پیام‌ها مقصد و مبدا آنها هم نگهداری می‌شود که برای تحلیل ترافیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. جستجوهای انجام شده بر روی وب و شبکه اجتماعی (Orkut) و همچنین خرید‌ها هم در کنار این اطلاعات ذخیره می‌شوند. این اطلاعات به سادگی می‌تواند در اختیار مقامات مجری قانون و یا شرکت‌های تجاری قرار گیرند.
در کنار نکات فوق جالب است به بندهایی از سیاست حریم شخصی Gmail توجه شود که اذعان دارد نامه‌های کاربران پس از حذف شدن و حتی پس از قطع اشتراک کاربر (برای بازه زمانی نامشخصی) توسط گوگل نگهداری می‌شود.
شاید نتوان در حال حاضر در مورد گوگل و فعالیت‌هایش به صورت قطعی اظهار نظر کرد. اتهاماتی به این شرکت وارد شده و افراد زیادی در سراسر دنیا به فعالیت‌های گوگل اعتراض دارند و شواهد متعددی را ارائه می‌کنند. کلید حل معما در گذر زمان و انجام تحقیقات و مطالعات بیشتر است. تصمیم‌گیری در مورد استفاده از خدمات گوگل در این فاصله بر عهده اشخاص است و با توجه به نکاتی که ذکر شد اعمال پاره‌ای محدودیت‌ها خالی از فایده نیست.
- ۸۴/۰۲/۱۲