45 درصد کاربران آزادراه عوارض الکترونیکی نمی‌پردازند
مدیر‌کل بهره‌برداری و نگهداری آزادراه‌های کشور با بیان اینکه الکترونیکی شدن عوارضی آزادراهها در راستای آسایش مردم است، از نبود اهتمام برخی کاربران در پرداخت الکترونیک گفت و افزود: هنوز 45 درصد کاربران با وجود عبور از آزادراه، در سامانه الکترونیک پرداخت انجام نمی‌دهند و در واقع نیمی از سرمایه سرمایه‌گذاران آزادراه، برنمی‌گردد.
سامانه اخذ عوارض به صورت الکترونیک ، (ETC) از 28 اسفند 97 در چهار آزادراه تهران-ساوه، تهران-قم، قزوین-زنجان و کرج-قزوین عملیاتی شد.
در سیستم پرداخت الکترونیک، اخذ عوارض آزادراهی به صورت الکترونیکی و بدون رد و بدل کردن پول نقد انجام می‌شود، پس از عبور خودرو از گیت عوارضی، پلاک‌ها با دوربین‌های سامانه خوانده می‌شود، اطلاعات پلاک به سامانه مرکزی ارسال می‌شود و پس از یک هفته باید پرداخت عوارضی توسط کاربر انجام شود.
در این سامانه مشخصات خودروهای ترددکننده از گیت، در هر سرعتی شناسایی می‌شود، بنابراین خودروها می‌توانند با حداکثر سرعت مجاز در آزادراه تردد کنند و در مهلت مقرر نسبت به پرداخت عوارضی با شیوه‌های مختلف، اقدام کنند.
در راستای اطلاع از آخرین وضعیت الکترونیکی شدن عوارضی آزادراهها به سراغ عباس بیات سرمدی، مدیر‌کل بهره‌برداری و نگهداری آزادراه‌های کشور رفتیم و با وی در این‌باره گفت‌‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
فارس: در حال حاضر چند آزادراه کشور به سیستم اخذ الکترونیک عوارض مجهز است؟
بیات سرمدی: پروژه اخذ عوارض به صورت الکترونیک از 28 اسفند 97 آغاز شد و در گام اول چهار آزادراه تهران-قم، تهران-ساوه، کرج-قزوین و قزوین-زنجان به سامانه ETC (پرداخت الکترونیکی عوارض) مجهز شدند پس از آن 3 آزادراه دیگر به این سامانه تجهیز شدند و در حال حاضر 7 آزادراه کشور به سامانه اخذ الکترونیک عوارض مجهز است.
در حال حاضر آزادراه‌های تهران ـ قم، تهران ـ ساوه، تهران ـ پردیس، قزوین-زنجان، آزادراه شهید رجایی، آزادراه کرج ـ قزوین و آزادراه تبریز ـ ارومیه به این سامانه تجهیز شده‌اند و عوارض به صورت الکترونیک دریافت می‌شود.
فارس: برنامه وزارت راه و شهرسازی برای بقیه آزادراهها در حوزه تجهیز با سامانه ETC چیست؟ پیش از این اعلام کرده بودید تا زمستان 99 آزادراهها به این سامانه تجهیز می‌شود
بیات سرمدی: تا پایان سال جاری در 13 آزادراه دیگر مقدمات تجهیز آزادراه به سیستم عوارض الکترونیک انجام شده است و 20 آزادراه و در واقع همه آزادراهها به این سامانه مجهز خواهد شد و وارد چرخه بهره‌برداری می‌شود.
اصلی‌ترین موضوع در موفقیت این سیستم، اهتمام مردم است؛ تلاش دولت برای تجهیز آزادراهها به سامانه اخذ الکترونیک عوارض که در راستای تسهیل امور مردم و تسریع جابه‌جایی‌ها و کاهش ترافیک پشت گیت‌ها عبوری و کاهش استفاده از پول نقد، است، ز‌مانی درواقع به نتیجه می رسد که مردم در پرداخت الکترونیک عوارض، استقبال کنند و اهتمام ورزند.
مردم حتما پس از دریافت پیامک پرداخت عوارض، تلاش کنند در موعد مقرر نسبت به پرداخت آن اقدام کنند تا این سازوکار با مشکل مواجه نشده و سرمایه‌گذار با کمبود منابع مواجه نشود.
فارس: کاربران آزادراه پس از دریافت پیامک چقدر زمان دارند تا نسبت به پرداخت عوارض اقدام کنند.
بیات سرمدی: تا پیش از این مهلت پرداخت عوارض آزادراهی برای کاربران 48 ساعت بود اما پس از بررسی ابعاد این موضوع، تقاضای مردم و وجود برخی مشکلات در حوزه تسویه عوارض، این مهلت به یک هفته افزایش یافت.
به هر حال پرداخت عوارض از سوی مردم پیش از این با مشکلات مواجه بود یعنی در پرداخت های الکترونیک مردم نسبت به پرداخت کم توجهی داشتند پس از آن مهلت ۴۸ ساعته برای پرداخت به یک هفته ارتقا یافت.
فارس: الان اگر راننده خودرویی تا یک هفته پس از عبور از آزادراه عوارضی را پرداخت نکند، مشمول جریمه می‌شود؟
بیات سرمدی: بله؛ پس از یک هفته کاربر در صورت عدم پرداخت طی هماهنگی با پلیس راه جریمه می‌شود.
ببینید ما قطعا که مایل نیستیم مردم جریمه شوند اما وقتی کاربران آزادراه پس از عبور از آزادراه عوارض را پرداخت نمی‌کنند، در واقع موجب بی‌رغبتی سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری می‌شوند، به هر حال سرمایه‌گذاران منابع مالی سنگینی برای ساخت آزادراه اختصاص داده‌اند و محل بازگشت سرمایه هم از محل همین عوارضی است که اگر این عوارضی پرداخت نشود، نگهداری آزادراهها هم با مشکل مواجه می‌شود.
به هر حال در سال‌های اخیر آزادراهها با مشارکت بخش خصوصی یا نهادهای عمومی ساخته می‌شود و ضرورت دارد حتما سرمایه سرمایه‌گذار به همراه سود پیش‌بینی شده از سوی وزارت اقتصاد، مستهلک شود.
فارس: نحوه و روند جریمه شدن کاربرانی که نسبت به پرداخت عوارض اقدام نمی‌کنند، چگونه است؟
بیات سرمدی: در حال حاضر جریمه بابت عدم پرداخت عوارض برقرار شده است، به هر حال بابت فرهنگسازی هر چیزی در کنار عطوفت و مهر، تندی هم لازم است؛ ما از مردم خواهش می‌کنیم که پس از عبور از آزادراه عوارض آن را حداکثر تا یک هفته بعد بپردازند، اما وقتی این عوارض پرداخت نمی‌شود موضوع جریمه مطرح می‌شود، به هر حال ما تعهدی به سرمایه‌گذار داریم مبنی بر این که بازپرداخت سرمایه از محل عوارض انجام شود.
برای این که ضمانت اجرای این کار را افزایش دهیم، قراردادی با پلیس راهور منعقد کرده‌ایم، پس از عبور خودرو از گیت عوارض الکترونیک، پیامک از سوی پلیس راهور به شماره تلفن همراهی که به نام آن پلاک ثبت شده است، ارسال و از آنها درخواست می‌شود نسبت به پرداخت عوارض آزادراهی تا یک هفته آینده اقدام کنند و اگر پس از یک هفته، عوارضی پرداخت نشود، خودرو مشمول جریمه خواهد شد که این جرایم در سه کلاس از خودروها، کسر می‌شود که شامل خودروهای سبک، نیمه سنگین و سنگین است.
فارس: ارقام جریمه کاربرانی که عوارضی را پرداخت نمی‌کنند، برای هر نوع خودرو متفاوت است؟
بیات سرمدی: بله، جریمه عدم پرداخت عوارض پس از یک هفته، برای سواری، وانت، مینی‌بوس و کامیونت (خودروهای سبک) 400 هزار ریال تعیین شده است.
برای کامیون‌های دو محور و اتوبوس (خودروهای نیمه‌سنگین) رقم جریمه 500 هزار ریال و برای کامیون‌های سه محور، تریلی و نفتکش (خودروهای سنگین) 900 هزار ریال تعیین شده است.
در صورتی که خودروها طی مدت مشخص شده یک هفته اقدام به پرداخت عوارض نکنند، با این ارقام جریمه خواهند شد.
فارس: برخی کاربران آزادراه‌های مجهز به سیستم اخذ عوارض الکترونیک، معتقد هستند اختلافاتی درباره سیستم‌های پلاک‌خوان عوارض الکترونیک آزادراهی وجود دارد، به عنوان مثال کاربری می‌گوید از آزادراه عبور کرده است اما پیامکی برای وی ارسال نشده است یا عبور نکرده است و پیامک پرداخت عوارض دریافت می‌کند، کاربری دیگر می‌گوید همزمان در 2 مسیر رفت و برگشت یک آزادراه، پیامک پرداخت عوارض برای آنها صادر شده است، علت بروز این مشکلات چیست؟
بیات سرمدی: ممکن است موارد خاصی با درصد خیلی کمی خطا وجود داشته باشد که به عنوان مثال یک پلاک اشتباه، ثبت شود، در این راستا شماره 1531 را در نظر گرفته‌ایم و مردم می‌توانند موارد این چنینی را در آنجا انتقال دهند؛ کارشناسان دوباره بررسی میکنند و اگر حقی ضایع شده باشد به متقاضیان برگردانده خواهد شد.
از سوی دیگر ممکن است شماره تلفن همراه به نام آن پلاک ثبت نشده باشد یا آن پلاک به نام شماره تلفن همراه دیگری ثبت شده باشد، که این مورد باید از سوی مالکان خودروها اصلاح شود.
فارس: تا پایان سال کدام آزادراهها به سیستم اخذ عوارض الکترونیک مجهز می‌شود؟
بیات سرمدی: از آزادراه‌هایی که تا پایان امسال به سامانه الکترونیک اخذ عوارض مجهز می‌شود می‌توان به آزاد راه قم ـ کاشان، آزادراه کاشان ـ نطنز ـ اصفهان، آزادراه کنار گذر شرق سپاهان، آزادراه تهران ـ شمال و آزادراه ادامه همت تا کرج اشاره کرد.
فارس: آزادراه تهران-شمال که به سامانه اخذ عوارض الکترونیک مجهز بود.
بیات سرمدی: بله ببینید همین آزادراه تهران ـ شمال اخذ عوارض به صورت الکترونیک داشت اما به دلیل عدم پرداخت به موقع مردم، سرمایه‌گذار سامانه را به «دستی» تغییر داد، چون مردم پرداخت نمی‌کردند.
در حالی که به دلیل شیوع کرونا ضرورت دارد سامانه پرداخت الکترونیک عوارضی فعال باشد و پرداخت نقدی وجود نداشته باشد؛ به هر حال سرمایه‌گذار به درستی می‌گوید ما از آزادراه نگهداری می‌کنیم و نگهداری آزادراه هزینه دارد و تنها روش تأمین مالی برای نگهداری آزادراهها توسط شرکت آزادراه، همین پرداخت عوارضی است.
فارس: در پرداخت به‌موقع عوارض الکترونیک مردم چه میزان اهتمام دارند؟ چند درصد پرداختهای عوارضی به صورت الکترونیک توسط مردم انجام می‌شود؟
بیات سرمدی: ببینید ضمانت اجرای دقیق این سامانه (ETC) مشارکت مردم است و اگر مشارکت مردم نباشد، همه زحمات همه بخش‌های مربوط با این موضوع هدر می‌رود.
در حال حاضر در آزادراه‌هایی که عوارض عبور به صورت دستی (نقدی یا با کارت بانکی) دریافت می‌شود، ایستایی خودرو پشت گیتهای عوارضی زیاد است، اتلاف منابع و اتلاف وقت داریم، استهلاک خودرو بابت انجام ترمز زیاد است، مصرف سوخت افزایش می‌یابد و در این شرایط شیوع کرونا، انتقال دستی وجه نقد هم برای کاربران آزادراه هم برای متصدیان گیتهای عوارضی، خطرآفرین است.
اما با پیاده‌سازی سامانه اخذ الکترونیک عوارض آزادراه، همه مشکلاتی که ذکر شد، رفع می‌شود، خودرو به راحتی و بدون ترافیک از گیت عوارضی عبور می‌کند و رقم بدهی آن عوارضی برای خودرو ثبت می‌شود و تا یک هفته هم مهلت پرداخت وجود دارد.
این مردم هستند که مشوقی برای سرمایه‌گذاران و دولت هستند و اقناع برای سرمایه‌گذار ایجاد میکنند که پرداخت الکترونیک عوارض راه‌اندازی شود، اگر ما به سرمایه‌گذار اعلام کنیم که پرداخت دستی عوارض الکترونیک را حذف کن، انتظار دارد حداقل 80 درصد عوارض در سامانه الکترونیک، پرداخت شود.
همانطور که گفته شد کاربران تا یک هفته وقت دارند که عوارض را پرداخت کنند و اگر پرداخت نکنند پیامک بعدی جریمه عدم پرداخت خواهد بود که ارقام آن اعلام شده است، به هر حال تسهیلات زیادی ایجاد شده است تا کاربران آزادراه اقدام به پرداخت عوارض کنند، اما در حال حاضر ما خروجی که باید از این موضوع دریافت می‌کردیم، دریافت نکرده‌ایم و سرمایه‌گذاران آزادراهی رغبتی برای اجرای این کار ندارند؛ سرمایه‌گذاران می‌گویند در حال حاضر به صورت دستی پول نقد دریافت می‌کنیم و چرا باید این پول را در قالب سامانه الکترونیک نسیه دریافت کنیم و یا این که عبور انجام شود و هیچ پرداختی نداشته باشند.
به هر حال سرمایه گذار و دولت شریک در آزادراه هستند و آنها با دولت طبق قراردادها مراودات مالی دارند و باید سهم خود را دریافت کنند.
کل دریافتی ما بابت عوارض الکترونیک در عبوری اگر 100 درصد بود، فقط 35 درصد به صورت خودجوش پرداخت می‌شد، پلیس که ورود کرد این 35 درصد کاربران به 55 درصد افزایش یافته است، اما هنوز 45 درصد کاربران آزادراهی با وجود عبور از آزادراه، در سامانه الکترونیک پرداخت انجام نمی‌دهند و درواقع نیمی از سرمایه سرمایه‌گذاران آزادراه برنمی‌گردد.
فارس: در راستای فرهنگسازی پرداخت به‌موقع عوارض الکترونیک چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اید؟ سامانه‌‌های پرداخت را به مردم شناسانده‌اید؟ مردم برای پرداخت عوارض الکترونیک باید چطور اقدام کنند؟
بیات سرمدی: اطلاع رسانی و تبلیغات در حوزه پرداخت الکترونیک عوارض انجام شده است، نصب بیلبوردهای فرهنگی را در دستور کار قرار داده‌ایم تا بدین ترتیب این فرهنگسازی در حوزه عوارض الکترونیک جا بیفتد؛ به هر حال از این موضوع باید حمایت شود چون مزایایی دارد از سوی دیگر هم سرمایه‌گذاران آزادراهها با توجه به اینکه در پرداختهای نقدی راحت تر هستند و پول آنها راحت برمی گردد از این موضوع استقبال میکنند و تمایل به پرداخت دستی دارند، در حالی که اگر سیستم الکترونیک از سوی مردم به خوبی استقبال شود مزایای بیشتری دارد.
به هر حال برنامه‌ریزی ما این است که تا پایان سال همه آزاد راه ها به سیستم اخذ عوارض الکترونیک مجهز شوند.
* آنچه درباره سامانه الکترونیک اخذ عوارض الکترونیک ضروری است بدانیم
به گز‌ارش فارس سامانه اخذ الکترونیک عوارض آزادراهی، با هدف کاهش ایستایی خودروها در محل عوارضی، کاهش صف خودروها در ایام پیک و تسریع در جابه‌جایی‌ها، کاهش استهلاک خودرو و جاده در محل اخذ عوارضی در زمان ایستایی، توسعه فناوری‌های نوین در حوزه حمل و نقل و سرعت‌بخشی، سهولت استفاده و ارتقای کیفیت در جهت شناسایی و وصول خودکار عوارض تردد در آزادراه‌های کشور آغاز شد و هم‌اکنون در حال اجرا است.
در این مدل، اخذ عوارضی کاملا به صورت الکترونیکی انجام می‌شود، پلاک‌ها با دوربین‌های مربوطه خوانده می‌شود و کاربر نیازی به توقف ندارد و به هیچ وجه دریافت نقدی هم وجود ندارد.
در این سیستم تشخیص تردد خودرو بر اساس دوربین‌هایی که در نقاط مختلف آزادراهها نصب شده است، انجام می‌شود، ترددها ثبت شده و اطلاعات پلاک به سامانه مرکزی ارسال می‌شود، مشخصات خودروهای ترددکننده با هر سرعتی که باشد، شناسایی می‌شود، بنابراین خودروها می‌توانند با حداکثر سرعت مجاز در آزادراه تردد کنند.
مردم می‌توانند از طریق نرم افزار‌های موبایلی متعدد و پایگاه اینترنتی آنی رو، عوارض خود را پرداخت کنند ضمن اینکه برچسب عوارض الکترونیکی بانک مسکن هم همچنان برای پرداخت عوارض آزادراهی معتبر است.
برای مشاهده بدهی و پرداخت عوارض در سامانه پرداخت بدون توقف، ابتدا باید در این سایت (https://www.nspay.ir/) ثبت نام کنید، برای ثبت نام، گام اول وارد کردن شماره موبایل معتبر است، یک کد فعال‌سازی برای شما ارسال می‌شود که آن را باید در صفحه مربوط وارد کنید، سپس اطلاعات مربوط به کد ملی و بانک را باید وارد کنید، در مرحله بعد، میتوانید پلاک یا پلاک‌های مورد نظر خود را در سامانه وارد کنید، برای هر پلاک یک نام دلخواه میتوانید تنظیم کنید تا در هنگام استفاده از پلاک‌ها راحت تر باشید، در صورت داشتن بدهی معوق، مقابل هر پلاک مقدار بدهی نمایش داده می‌شود.
ممکن است تلفن مالک برخی خودروها به خاطر خرید و فروش وکالتی با تلفن همراه مالک کنونی متفاوت باشد؛ در این راستا به مالکان این خودروها توصیه می شود برای اینکه مشمول جریمه بدون اطلاع قبلی نشوند، در سریع‌ترین زمان ممکن عملیات نقل و انتقال خودرو و ثبت مشخصات مالک جدید را انجام دهند.
اگر راننده‌ای جریمه‌ای شده باشد که خود را مشمول آن نداند می‌تواند از طریق مراجعه به پایگاه اینترنتی آنی رو (www.aaniro.com) و یا تماس با تلفن‌های ۱۵۳۱ و ۶۳۴۶۸۵۳۱ یا مرکز پیامک ۱۰۰۰۰۱۵۳۱ موضوع را با کارشناسان مجری طرح عوارض الکترونیکی خودرو درمیان گذارد تا مشکل بررسی شود، زیرا ممکن است این امر به خاطر اشتباه در پلاک خوانی یا مشکلات دیگر باشد و موضوع بلافاصله اصلاح خواهد شد.