ITanalyze

عباس پورخصالیان - «شبکه تابان»، از بدو افتتاحش در سال 1382 تاکنون، نام شبکه تلویزیونی استان یزد، وابسته به سازمان صداوسیما بود، اما حالا شبکه رادیوتلویزیونی دیگری با همین نام «تابان»، اما با فناوری «آی.پی.تی.وی» قرار است

رسانه «تعاملی» حاکمیت و اصناف ایران شود و خدماتی ارایه کند به حاکمیت و «جامعه بزرگ 24 میلیونی خانواده اصناف کشور» شامل پخش زنده اخبار، گفت‌وگوهای ویژه خبری و تحلیلی، فیلم و سریال، موسیقی، کانال ارتباط درون‌صنفی و میان‌صنفی، تجارت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، خدمات دولت الکترونیکی، و صد البته آگهی‌های بازرگانی.

واضح و مبرهن است که دستگاه‌های حکومتی و اصناف ایران، آن‌قدر اوقات فراغت و وقت اضافی دارند که علاوه بر وجود صدها کانال رادیوتلویزیونی ایرانی و خارجی در دسترس و امکان استفاده از چند پیام‌رسان فوری، به‌شدت نیازمند پخش و دریافت فیلم و سریال و موسیقی از شبکه آی.پی.تی.وی اختصاصی نیز هستند. این رسانه «تعاملی» علاوه بر دارا بودن امکان پخش برنامه‌های زنده رادیوتلویزیونی، گفته می‌شود امکاناتی از قبیل مکث و ایجاد درنگ یا وقفه در پخش برنامه، گزینش زمان دریافت برنامه، ضبط و پخش مجدد آن، درخواست و سفارش ویدیو و فایل‌های صوتی و استفاده از خدمات اینترنتی دارد. پس اگر به همین دلیل به رسانه مذکور «تعاملی» می‌گویند، گفته کاملا درستی نیست، زیرا این «کف تعامل» است، یعنی اگر کاربران شبکه آی.پی.تی.وی «تابان» نتوانند با یکدیگر مبادله اطلاعات باز، امکان ایجاد شبکه‌های اجتماعی و بده‌‌بستان داده‌های زمان‌ واقعی (Real-Time Data) داشته باشند، در توصیف چنین شبکه‌ای می‌توان از صفت دوطرفه یا «دوسویه» اما نمی‌توان از صفت «تعاملی» استفاده کرد.

از قرار معلوم، خدماتی که برای رسانه «تابان» طراحی شده، شامل دو دسته از خدمات، «خدمات اصلی» و «خدمات فرعی» است. در دسته «خدمات اصلی»، ارایه اخبار و رویدادهای زنده و گفت‌وگوهای خبری و تحلیلی پیش‌بینی‌شده و در دسته «خدمات فرعی» نیز برنامه‌های کاربردی سامانه‌های سلامت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، نشر الکترونیکی، خدمات دولت الکترونیکی و بانکداری الکترونیکی به‌علاوه امکان دسترسی به صفحات اینترنت، پست الکترونیکی و استفاده از اینترنت بدون نیاز به رایانه طراحی شده است. لذا معلوم نیست چرا به دسته دوم که متنوع‌تر و جذاب‌تر از دسته اول است، «خدمات فرعی» اطلاق می‌شود.

شبکه آی.پی.تی.وی اختصاصی «تابان» به ابتکار بنیاد فرهنگی اصناف ایران، با سرمایه‌گذاری‌ از سوی هلدینگ توسعه اعتماد مبین، همراه اول و خود بنیاد فرهنگی اصناف ایران، پس از کسب مجوز بهره‌برداریIPTV ، از سازمان صداوسیما ایجاد شده است. این شبکه امکان ارتباط دایم تشکل‌های صنفی و واحدهای صنفی را فراهم و بستری امن و پایدار را برای آموزش و اطلاع‌رسانی همه کمیسیون‌ها، اعم از کمیسیون‌های صنف خودروسازان و مشاوران املاک تا کمیسیون‌های رسیدگی به شکایات، حل اختلاف، بازرسی، فنی و آموزشی اتحادیه ایجاد می‌کند. در توصیف بزرگی این شبکه گفته شده است که کاربران آن علاوه بر اصناف، «آحاد جامعه» هستند ولی نگفته‌اند منظور، «آحاد جامعه اصناف» است یا «آحاد جامعه ایران».

نگاهی به ترکیب اتاق اصناف ایران

اتاق اصناف ایران، بزرگ‌ترین نهاد بینابینی و میانجی بخش خصوصی-شبه‌خصوصی کشور و دولت است. با توجه به اینکه هر استان، اتاق اصناف خود را داراست و هر صنف، وابسته به زمینه فعالیتش با یک یا چند نهاد و وزارتخانه‌ای معین سروکار دارد، در ماده 53 قانون اصناف کشور آمده است که «هیات عالی نظارت اتاق اصناف ایران» با ترکیب زیر تشکیل می‌شود:

- وزیر بازرگانی که رییس هیات عالی نظارت اتاق اصناف ایران است؛

- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛

- وزیر کشور؛

- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛

- وزیر دادگستری؛

- وزیر امور اقتصادی و دارایی؛

- وزیر صنایع و معادن؛

- فرماندهی نیروی انتظامی کشور؛

- شهردار تهران؛

- رییس شورای اصناف کشور، و

- روسای مجامع امور صنفی شهرستان تهران.

از ترکیب مذکور می‌توان به‌روشنی مشاهده کرد که دولتمردان ما چه نوابغ بزرگی هستند که یک سر دارند و ده‌ها سودا. هریک از آنها در چند شورا، چند کمیسیون، چند کمیته، چند انجمن، چند سازمان و چند هیات عالی عضویت دارند. در ثانی، از ترکیب مذکور می‌توان به‌وضوح تصدیق کرد که وزنه بخش خصوصی در هیات عالی نظارت اتاق اصناف ایران، نسبت به وزنه بخش عمومی، چقدر است؟ در واقع کم و ناچیز! به‌طوری که منطقی‌تر و بهتر است که به جای «آی.پی.تی.وی اتاق اصناف ایران» بگوییم: «آی.پی.تی.وی حاکمیت».

پیشینه‌شناسی IPTV در ایران

از سال 1376 تا کنون، 20 سال آزگار است که راه‌انداز شبکه‌های آی.پی.تی.وی در ایران مطرح بوده و پس از سال‌ها کش‌وقوس، سرانجام در دوران دولت یازدهم، با تلفیق IPTV و ‌OTT، چند بهره‌بردار شبکه آی.پی.تی.وی توانستند از صداوسیما (‌!) مجوز فعالیت و گواهی‌نامه بهره‌برداری دریافت کنند. اما وقتی که عبدالعلی علی‌عسکری در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۵ ششمین رییس سازمان صداوسیما شد، ورق برگشت و تمام پروانه‌ها و مجوزهای فعالیت بهره‌بردار شبکه آی.پی.تی.وی، لغو و دوباره با شرایطی جدید تدوین و واگذار شدند. این در حالی است که ماده 104 قانون برنامه سوم توسعه به‌علاوه ماده 75 تنفیذی در قانون برنامه چهارم توسعه خصوصی‌سازی بخش رادیوتلویزیون کابلی را قانونی کرده بود، اما این مواد قانونی اجرا نشدند. حال که هیچ قانونی در کشور وجود ندارد تا صداوسیما را به مرجع مقررات‌گذاری در امری مخابراتی ارتقا دهد، این سازمان به «آریا همراه»، «سام‌سرویس» (نمایندگی «سامسونگ» در ایران)، «مهندسی ایران برنا»، «تراشه سبز» (متشکل از چند عرضه‌کننده خدمات اینترنتی)، «فناپ»، و به اتاق اصناف ایران، مجوز اپراتوری تلویزیون اینترنتی می‌دهد.

پیشینه‌شناسی IPTV در جهان

«آی.پی.تی.وی» یا «تلویزیون پروتکل اینترنت» به‌عنوان فناوری انتقال برنامه‌های تلویزیونی یا فیلم به کمک پروتکل اینترنت، از اواخر قرن بیستم تا کنون مطرح بوده است. در تمایز با آی.پی.تی.وی، فناوری‌های فراخ‌باند متعددی وجود دارند، مانند:

- DVB-S  (پخش دیجیتالی ویدیو با ماهواره)؛

-  DVB-T (پخش دیجیتالی ویدیو با آنتن زمینی)؛

-  DVB-C (پخش دیجیتالی ویدیو با کابل)؛

- تلویزیون تحت وب‌(Web TV) ؛

- تلویزیون اینترنتی تحت موبایل‌(Mobile Internet TV) ؛

- تلویزیون پخش محتوای  OTT و

-  TV-over-IP (ارسال برنامه‌های تلویزیونی روی آی.پی).

در اغلب فناوری‌های مذکور، پایانه دریافت برنامه‌های رادیوتلویزیونی، دستگاه تلویزیون خانگی است. اما در آی.پی.تی.وی مورد نظر اتاق اصناف، گفته می‌شود هر نوع پایانه رایانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد، مانند: گوشی تلفن همراه، لپ‌تاپ و تبلت.

]ضمنا گیرنده‌های ویژه «آی.پی.تی.وی» وجود دارند؛ مانند گیرنده‌های Apple-TV یا T-Home-Media Receiver 300  که در یک پیکربندی خاص، با میانجی‌گری یک Set-Top-Box متصل به دستگاه تلویزیون خانگی، امکان بهره‌برداری از «آی.پی.تی.وی» را به کاربر می‌دهد و درنتیجه، کاربر اصلا متوجه نمی‌شود که برنامه‌های تلویزیونی را از طریق اینترنت دریافت می‌کند. عرضه جهانی ستاپ‌باکس‌های «آی.پی.تی.وی ایرانی» در ۱۰ کشور در آمریکای شمالی، اتحادیه اروپا، جنوب شرقی آسیا و در کشورهای فارسی‌زبان منطقه از اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۵ آغاز شد و هنوز ادامه دارد[.

بهره‌برداری از «آی.پی.تی.وی» در گستره‌ای محدود را «آی.پی.تی.وی ایمن» (Secure IPTV) می‌نامند، در برابر «آی.پی.تی.وی‌باز». به‌نظر می‌رسد که «آی.پی.تی.وی» اتاق اصناف ایران از نوع «آی.پی.تی.وی ایمن» است.

هرچند OTT بعدها رایج شد و از نظر فنی برتری‌هایی نسبت به IPTV  دارد، اما اگر راه‌حل «آی.پی.تی.وی‌باز» را در نظر گیریم، به‌دلیل استفاده از پهنای باند اینترنت و استفاده نکردن از شبکه اختصاصی در «آی.پی.تی.وی‌باز»، این راه‌حل، قابل قیاس باOTT   است، ولیOTT  فاصله زیادی با «آی.پی.تی.وی بسته» دارد.

در حال حاضر نرم‌افزار «آی.‌پی.‌مدیا» برای دریافت آی.پی.تی.وی روی گوشی همراه، از طریق Google Play و App Store  در دسترس کاربران آی.پی.تی.وی قرار دارد. با استفاده از این نرم‌افزار می‌توان به آرشیو فیلم، سریال، کارتون و سرگرمی روی انواع گوشی‌های تلفن هوشمند و تبلت دست یافت.

ابردایناسور ظاهر می‌شود!

صدور مجوز فعالیت اقتصادی در بازار مخابراتی «آی.پی.تی.وی» و تعریف استانداردها و تعرفه‌گذاری‌ ستاپ‌باکس ویژه دریافت «آی.پی.تی.وی» روی دستگاه تلویزیون، از سوی سازمان صداوسیما اعمال می‌شود. این سازمان رأسا، هم ابربهره‌بردار IPTV و هم یگانه مقررات‌گذار آن در کشور است، درحالی‌که در این بازار دارای سهم مالکیتی نیز هست!

از آنجا که «آی.پی.تی.وی» به روش‌های مختلف اجرا و بومی‌سازی می‌شود، مراجع مقررات‌گذاری ملی «بخش تی.وی» در هر کشور تعریف بومی خود از «آی.پی.تی.وی» را استاندارد و اعلام می‌کند. ما در ایران اما از سه چیز محروم هستیم: 1) نه تعریف بومی‌سازی‌شده استانداردی از «آی.پی.تی.وی» داریم، 2) نه دارای یک «مقررات‌گذار ملی و قانونی تنظیم مقررات رادیوتلویزیون» هستیم و 3) نه واقعیتی به نام «بخش تی.وی» می‌شناسیم! آنچه داریم: انحصاری است دولتی فراتر از دولت که امپراتوری عظیم خود را هر روز بیشتر از روز پیش به روش مشارکت تجاری و شرکتی‌سازی (corporatization) بسط می‌دهد و در نتیجه: از سویی با «خودمقررات‌گذاری» در عین خلأ قانونی، جای سازمانی قانونی برای تنظیم ملی مقررات رادیوتلویزیون در کشور می‌گیرد و از سوی دیگر، با آزاد نکردن فعالیت‌های رادیوتلویزیونی، از ایجاد «بخش تی.وی» در کشور ممانعت به‌عمل می‌آورد و اغلب در مقابل وظایف قانونی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قد علم می‌کند.

شاید بپرسید: ما چرا «بخش تی.وی» نداریم؟ - بخش تی.وی نداریم، زیرا زمینه‌ساز بخش یا سکتور (sector) تعدد فعالان اقتصادی مستقل و بازیگران آزاد در عین وجود رقابتی سالم با یکدیگر است و ایرانیان با وجود آن انحصار مطلق در بازار تی.وی، هیچ‌گاه رقابتی در این بازار بزرگ مشاهده نمی‌کنند و هرگز بازیگران جزء در فعالیت اقتصادی خود آزاد نبوده و نیستند تا بخش و سازمان ملی تنظیم مقررات بازار مربوط را بر اساس قانون شکل دهند. سازمان صداوسیما تا آنجا که در توان دارد، می‌کوشد صنعت و بازار تی.وی و بخش مخابرات کشور را کنترل کند.

اکنون در مقابل دیدگان باز اعضای شورای‌عالی فضای مجازی، هم‌افزایی سه‌جانبه میان سازمان صداوسیما با بزرگ‌ترین غول مخابراتی کشور، به‌علاوه بزرگ‌ترین نهاد اقتصادی کشور: اتاق اصناف ایران، شکل گرفته و چنان دایناسور بزرگی در بازار فاوای کشور پدیدار شده که آن سرش ناپیدا است. (منبع:عصرارتباط)