کدام کسب و کارهای اینترنتی در ایران موفق می‌شوند؟
جام جم - سهولت دسترسی به کالا و خدمات و مبادله آن در فضای اینترنت، امکان مقایسه کیفیت و قیمت کالا با نمونه‌های مشابه، صرفه‌جویی در زمان، رقابتی بودن قیمت‌ها و ضروری نبودن حضور مشتری در محل باعث شده که دریافت و ارائه خدمات در بستر اینترنت با محبوبیت روزافزونی مواجه شود. به گونه‌ای که اکنون که تقریبا 25 سال از شروع کسب و کارهای آنلاین می‌گذرد، 3 تا 5 درصد کل تراکنش‌های مالی جهان در فضای وب انجام می‌گیرد.
با توجه به تغییرات ناشی از ورود فناوری در جوامع و شکل گیری فضای جدیدی از زندگی فردی و اجتماعی در بستر اینترنت، افراد متعددی هستند که تمایل به انجام فعالیت‌های اقتصادی مجاز در دنیای وب و کسب اطلاعات درباره نحوه راه‌اندازی کسب و کار آنلاین هستند. در این راستا با رضا الفت‌نسب، دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی درباره چگونگی راه‌اندازی کسب و کار آنلاین و اصول علمی حاکم بر آن گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
روند رشد کسب و کار آنلاین در ایران
با توجه به سرعت پایین اینترنت در ایران و تمایل بیشتر مشتریان به مشاهده مستقیم کالا و ارزیابی کیفیت و نواقص آن به علت نبود اعتماد و امنیت لازم و کافی برای انجام مبادلات مالی، گمان می‌رفت کسب و کار آنلاین در ایران از رونق قابل توجهی برخوردار نباشد. اما به گفته دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی، با تمام شرایطی که ذکر شد، وضعیت تجارت الکترونیک در ایران چندان هم کم‌رونق نیست. وی می‌گوید: رشد کسب و کار آنلاین در ایران خوب بوده ، به گونه‌ای که در حال حاضر تقریبا یک درصد معاملات دراین فضا انجام می‌گیرد. اما این رشد فعلا متوقف شده است. الفت‌نسب ادامه می‌دهد: رکود اقتصادی علت اصلی این توقف است. خرید و فروش در فروشگاه‌های مجازی همچون فیزیکی کم شده است. ضمن آن که این فروشگاه‌ها حمایتی از سوی دولت و نهادهای ذی‌ربط دریافت نمی‌کنند و بستری برای فرهنگسازی و آشنایی بیشتر مردم با کسب و کارهای آنلاین فراهم نمی‌شود.
خلاقیت، گام اول در کارآفرینی و کسب درآمد اینترنتی
با توجه به ضریب نفوذ اینترنت پیش‌بینی می‌شود که اشتغالزایی در بستر وب هر روز بیشتر رونق بگیرد و جوانان ایرانی در آن فعال‌تر شوند. البته باید توجه داشت که مشاغل مجازی نیز همانند مشاغل سنتی می‌تواند با ورشکستگی و ناکامی همراه شود. بنابراین شناخت راه‌های موفقیت در آن بسیار ضروری و کلیدی است.
دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی در این باره می‌گوید: در این فضا کار تکراری دیگر پاسخگو نیست. خلاقیت در تولید ایده و اجرا، شرط لازم و اساسی موفقیت در تجارت الکترونیک است.باید توجه داشت که داشتن تیم منسجم و علاقه‌مند، بدون داشتن ایده قوی و قابل تبدیل به محصول، کافی نیست.
وی تأکید می‌کند: خلاقیت امر پیچیده و دور از دسترس نیست. هر چیزی در کنار ما اعم از خانه، محله و شهر می‌تواند عاملی برای بروز خلاقیت باشد. بررسی نیازهای مردم و تشکیل جلسات توفان فکری و بررسی موضوعات مختلف می‌تواند باعث ظهور و بروز ایده‌های جدید با آینده‌ای موفق باشد.
به گفته وی، اغلب کسب و کارهای اینترنتی که در ایران راه‌اندازی شده، الگو گرفته از نمونه‌های خارجی است و با توجه به این‌که دیگر ایده‌ای نمانده که بخواهد در داخل کشور اجرا شود، بنابراین تولید ایده‌های خلاقانه متناسب با ویژگی‌های بومی مردم ما در موفقیت افراد بسیار مهم است.
مراجع دریافت مشورت
حتما شما هم بارها شاهد این تبلیغ بوده‌اید که «با راه‌اندازی کسب و کار آنلاین حتی در خانه صاحب درآمدهای کلان و میلیونی شوید.» دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای آنلاین درباره این وعده‌ها می‌گوید: بارها از مرکز توسعه تجارت الکترونیک و سایر مراجع معتبر خواسته‌ایم که در بخش آموزش کسب و کارهای آنلاین ورود جدی داشته باشند، اما فعلا این تقاضاها هنوز به نتیجه نرسیده است.
وی ادامه می‌دهد: متاسفانه برخی موسسات بدون مجوز و نماد با وعده‌های کاذب، علاقه‌مندان و نیازمندان به شغل و درآمد را مورد سوءاستفاده قرار می‌دهند و هزینه‌های کلانی را برای آموزش از آنها دریافت می‌کنند.در صورتی که مطالب آموزشی درباره کسب و کار آنلاین به شکل کتاب و مقاله آنقدر زیاد هست که خود فرد می‌تواند آنها را به صورت مستقیم دریافت کند و بیاموزد. حضور در آموزشگاه‌های معتبر طراحی وب و شرکت در سمینارهای مرتبط، دیگر راه‌های کسب اطلاعات مفید و آگاهی از تجربیات در این زمینه است.
سرمایه مورد نیاز برای درآمد مجازی
با وجود آن که راه اندازی برخی کسب و کارها نیاز به سرمایه بزرگ و قابل توجهی ندارد اما تقریبا اکثر افراد این توصیه را باور نمی‌کنند و همین عامل کوه بزرگی برای حرکت و راه‌اندازی یک کسب و کار پر سود می‌شود. الفت نسب در پاسخ به این چالش می‌گوید: میزان سرمایه در این کار بستگی به نوع ایده و فعالیت دارد. یک فرد حتی می‌تواند با یک لپ‌تاپ یا رایانه معمولی و دانش حداقلی درباره اینترنت، یک کسب و کار آنلاین راه‌اندازی کند. به عنوان مثال خانمی در یکی از روستاهای کشورمان با همین میزان امکاناتی که گفتم، بدون هیچ‌گونه کار تبلیغی و تنها با ایده خلاقانه و کار روی سئوی سایت، موفق به کسب درآمد از طریق فضای مجازی شده است. هر چند برخی از ایده‌ها نیاز به سرمایه و کار تیمی دارد.
احتمال موفقیت یا شکست
الفت نسب نیز همسو با اظهارات سایر کارشناسان معتقد است کسب و کارهای آنلاین کم‌ریسک‌ترین حوزه کاری است. وی ادامه می‌دهد: افراد در شروع می‌توانند با کسب آموزش‌های کلیدی از همان بستر اینترنت، روی سئوی سایت کار کنند تا با گذاشتن مطالب دست اول، رتبه خوبی را در گوگل کسب کند. نهایتا اگر در مدت زمان چهار تا شش ماه هم شکست خورد نه‌تنها سرمایه‌ای را از دست نداده، بلکه تجربیات ارزشمندی را کسب کرده است.
دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی خاطرنشان می‌کند: کسب و کار در فضای مجازی مانند فضای واقعی نیست که فرد در صورت موفق نشدن با ورشکستگی مالی سنگین مواجه شود.
وی در پاسخ به این پرسش که یک کسب و کار آنلاین در صورت فعالیت درست و منظم همراه با تقویت دانش در چه مدتی به سوددهی می‌رسد، می‌گوید: حدود سه تا پنج سال نیاز است که یک کسب و کار اینترنتی بتواند هزینه‌های خود را پوشش دهد.البته این مقوله بیشتر درباره وبسایت‌هایی است که مثلا 20 کارمند، انبار و غیره دارند. هر چند سایتی وجود دارد که در عرض یک سال به سوددهی رسیده و سایتی هم هست که به خاطر بی‌توجهی به نیازهای مشتری و نداشتن خلاقیت در کسب و کار، با گذشت هشت سال هنوز به سوددهی نرسیده است.
دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای آنلاین تأکید می‌کند: فردی که می‌خواهد کسب و کار اینترنتی راه اندازی کند با آدم‌های دیگر فرق می‌کند، خیلی اهل غر زدن نیست و با موانع دست و پنجه نرم می‌کند و در مسیر موفقیت روزافزون گام برمی‌دارد.
اصول کسب اعتماد مشتری
از آنجا که جذب مشتری جدید برای کسب و کارهای آنلاین بسیار مهم است بنابراین علاوه بر آشنایی با روش‌های نرخ‌گذاری، جلب اعتماد نیز بسیار اهمیت دارد.
الفت‌نسب دریافت نماد اعتماد الکترونیکی، بعد از راه‌اندازی سایت و معرفی کالا را جزو اقدامات اولیه می‌داند و می‌گوید: متقاضیان برای دریافت این نماد باید به مرکز توسعه تجارت الکتریکی وزارت صنعت مراجعه کنند. این نماد اعتماد فعلا در قالب یک ستاره و دو ستاره برای مشتریان صادر می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: همچنین قرار است برای فروشگاه‌های اینترنتی نیز «جواز کسب» صادر شود که وجود این جواز باعث اعتماد بیشتر مردم می‌شود. صدور این جواز بتازگی شروع شده و تاکنون 30 فروشگاه آن را دریافت کرده‌اند. ارائه سرویس‌های پس از فروش و خدمات با کیفیت، موجب جلب اعتماد مردم و تبلیغ آن کسب و کار به دیگران می‌شود.
قوانین نرخ‌گذاری در فضای مجازی
چانه زنی یکی از ویژگی‌های خرید ایرانیان است که در مبادلات اینترنتی جایگاهی ندارد. خریدار در صورتی که تمایل به خرید کالا داشته باشد یا باید قیمتی را که روی صفحه مانیتور ظاهرمی شود بپردازد یا از خرید آن کالا صرف‌نظر کند. الفت‌نسب با تائید این نکته می‌گوید: در این نوع کسب و کار از آنجا که فروشنده با هزینه‌هایی مانند اجاره مکان فروشگاه و انبار و گاه حتی پرسنل مواجه نیست، با کاهش هزینه‌ها در فروش روبه‌رو است. از سوی دیگر فروشنده به خاطر جذب مشتری، اساسا مجبور است کالا را با تخفیف روی سایت قرار دهد. البته تخفیف و کاهش قیمت در این بخش نباید به حدی برسد که به بازار ضربه بزند.
وی در پاسخ به این پرسش که نحوه قیمت‌گذاری در کسب و کارهای آنلاین چگونه است، می‌گوید: سازمان‌های مختلفی بر قیمت گذاری‌ها در این عرصه نظارت می‌کنند. اما متاسفانه هنوز با وجود ابلاغ ماده 78 قانون نظام صنفی مبنی بر تشکیل اتحادیه برای کسب و کارهای اینترنتی، این قانون هنوز اجرایی نشده است. تشکیل اتحادیه باعث تشدید نظارت بر نحوه قیمت‌گذاری‌ها می‌شود.
به گفته دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی، با وجود آن که بخش اعظم خرید و فروش‌های مجازی مربوط به شرکت‌های بزرگ خودروسازی است با وجود این درحال حاضر بیش از 20هزار نماد اعتماد الکترونیکی برای کسب و کارهای اینترنتی صادر شده است که حتی اگر از این تعداد، ده هزار سایت نیز فعال باشد، باز هم رقابت سنگینی برای جذب مشتری جدید و درآمدزایی وجود دارد که می‌تواند روی قیمت‌های عرضه شده تاثیرگذار باشد.
شرکت‌های حامی ایده شما
این روزها شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیری شکل گرفته‌اند که از ایده علاقه‌مندان فعالیت در حوزه کسب و کار آنلاین حمایت می‌کنند. الفت نسب این شرکت‌ها را متعلق به بخش خصوصی عنوان می‌کند و می‌گوید: این شرکت‌ها بعد از بررسی همه جوانب ایده و قابلیت تحقق و سود آن، کمک‌های نقدی و غیرنقدی خود را در اختیار تیم ایده‌پرداز قرار می‌دهند. پرداخت کمک نقدی از 25 تا 40 میلیون تومان، انتقال دانش مرتبط در صورت لزوم و در اختیار گذاشتن دفتر و تجهیزات، حمایت‌هایی است که این شرکت‌ها در قبال اختصاص 8 تا 20 درصد سهام ایده و محصول به مشتریان اعطا می‌کنند. سپس در صورتی که کار موفق شود، تیم را به سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر معرفی می‌کنند.
