با وجود قول های متعدد مسئولان هوافضای کشور برای پرتاب حداقل یک ماهواره در سال ۹۵، این وعده در سالی که گذشت محقق نشد و ماهواره های «دوستی» و «ناهید ۱» به فضا فرستاده نشدند.
به گزارش خبرنگار مهر، ایران با سابقه پرتاب حداقل ۴ ماهواره به مدار پایین زمین (لئو) در زمره ۱۰ کشور صاحب فناوری فضایی قرار دارد و آنطور که مسئولان بخش هوافضای کشور بر آن تاکید دارند هم اکنون کشورمان به دانش ساخت ماهواره دست یافته و درحال تکمیل کردن این دانش است.
براین اساس اگرچه مسئولان وزارت ارتباطات و سازمان فضایی کشور در آغاز به کار دولت یازدهم، بارها براین موضوع تاکید داشتند که نباید در مقوله فناوری‌های فضایی، فقط روی پرتاب ماهواره تمرکز کرد اما در سالی که گذشت موضوع طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره از جمله مهمترین موضوعاتی بود که از سوی مسئولان به طور متعدد عنوان و وعده هایی برای تعیین تکلیف ماهواره های روی زمین مانده دانشگاهی، نظام مند کردن ساخت ماهواره ها و نیز پرتاب ۲ ماهواره ساخته شده، داده شد.
با این وجود نگاهی به وضعیت این بخش در سال ۹۵ نشان می دهد که برخی از وعده های مسئولان عملیاتی نشد؛ اگرچه موفقیتهایی در خصوص رسیدن به هدف داشتن ماهواره بومی تا حدی تحقق یافته است.
ساخت ماهواره بومی «پارس ۱» کلید خورد
نهایی شدن قرارداد ساخت ماهواره بومی سنجش از دور «پارس ۱» با یک شرکت روسی و آغاز به کار این پروژه را شاید بتوان از جمله مهمترین اتفاقاتی دانست که در سال ۹۵ در حوزه فناوری فضایی رخ داد. این ماهواره قرار است مطابق با اهداف برنامه ششم توسعه تا ۵ سال آینده به عنوان نخستین ماهواره کاملا بومی و عملیاتی در مدار زمین قرار گیرد و تحت اختیار کامل ایران، مدیریت شود.
براین اساس طی مذاکرات صورت گرفته میان وزارت ارتباطات ایران و شرکت فضایی «کاسماس» روسیه ، قرارداد ساخت این ماهواره منعقد و مراحل ساخت آن با کسب مجوز از شورای اقتصاد و تدوین پیوست مربوطه، آغاز شد.
در این زمینه محمود واعظی وزیر ارتباطات گفته بود: «ساخت ماهواره عملیاتی سنجش از دور، زمان بر است و قابل قیاس با ماهواره های کوچک و دانشجویی که تاکنون ساخته ایم، نیست. روسها حتی تمایل دارند که مسئولیت پرتاب ماهواره های ساخته شده و کوچک ما را برعهده بگیرند و به محض آنکه ما بخواهیم، آن را انجام می دهند. اما در این پروژه ما چشم انداز بسیار وسیع تری را دیده ایم و همانطور که قول داده بودیم در آینده نزدیک ۲ ماهواره ملی سنجش از دور و مخابراتی را عملیاتی می کنیم.»
از سوی دیگر وی از طراحی و ساخت این ماهواره به عنوان نخستین ماهواره مشارکتی با همکاری تمامی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در حوزه هوافضا و طبق دستور رئیس جمهور نام برد و گفت: طبق تأکیدات رئیس‌جمهور در حوزه فناوری فضایی به جای پراکنده‌کاری و ساخت ماهواره‌های جداگانه در دانشگاهها، مرکزیتی را تحت مدیریت سازمان فضایی ایران ایجاد کرده‌ایم تا سرعت فعالیت در بخش فضایی کشور افزایش یابد و این سیاست را در رابطه با ماهواره‌های آزمایشی سنجشی و مخابراتی به کار گرفته‌ایم.
محمود واعظی تاکید کرد: بر این اساس اول با تشکیل کنسرسیوم مشترک فضایی توسط سازمان فضایی ایران، ساخت اولین ماهواره مشارکتی با همکاری دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در پروژه «پارس ۱»، آغاز شد.
درهمین حال برنامه ریزی برای ساخت ماهواره مخابراتی بومی نیز در سال ۹۵ صورت گرفت و مذاکرات متعددی با ۴ کشور فرانسه، روسیه، چین و کره جنوبی در این زمینه انجام شد تا همانند یک ماهواره بومی سنجشی، ایران تا ۱۰ سال آینده دارای یک ماهواره مخابراتی بومی کاملا عملیاتی شود؛ اما تاکنون این مذاکرات نهایی نشده است.
ماهواره «دوستی» به فضا نرفت
با وجودی که رئیس سازمان فضایی، وزیر ارتباطات و رئیس مرکز ملی فضایی بارها از برنامه ریزی برای پرتاب ماهواره دانشگاه شریف با نام «دوستی»، که در سال ۹۴ توسط رئیس جمهور رونمایی شده بود، سخن به میان آورده و حتی از انجام مذاکرات برای پرتاب با ماهواره بر بومی خبر داده بودند، اما پرتاب این ماهواره به سال ۹۵ نرسید.
در این زمینه گفته شده بود که ماهواره «دوستی» آماده پرتاب است و مذاکرات پرتاب آن نیز انجام شده و تا پایان سال ۹۵ این ماهواره به عنوان ماهواره سنجشی به فضا پرتاب خواهد شد اما این وعده محقق نشد.
ماهواره های «ناهید۱» و «پیام» رونمایی شدند
همزمان با روز ملی فناوری فضایی در بهمن ماه سال ۹۵ ماهواره مخابراتی «ناهید۱» ساخت پژوهشگاه فضایی ایران و ماهواره سنجشی «پیام» ساخت دانشگاه امیرکبیر که مراحل کیفی خود را گذراندند، با حضور رئیس جمهور رونمایی شدند.
طبق اظهارات مسئولان، قرار شد ماهواره مخابراتی «ناهید یک» با ماهواره بر بومی «سفیر» و در ارتفاع ۳۰۰ کیلومتری از سطح زمین، به فضا پرتاب شود. پرتاب این ماهواره نیز از دیگر وعده های مسئولان هوافضای کشور برای سال ۹۵ بود که به تحقق نرسید. درهمین حال ماهواره «پیام» که ماهواره سنجشی است قرار است با «ماهواره بر سیمرغ » تا حدود ۵۵۰ کیلومتر از سطح زمین برود.
درسالی که گذشت رئیس سازمان فضایی ایران با تاکید بر نظم به وجود آمده در اجرای پروژه های فضایی، اعلام کرد: بسیاری از ماهواره های دانشگاهی که تا پیش از این تعلل داشته و روی زمین مانده بودند فعال شدند و برای آنها قرارداد منعقد کرده‌ایم.
عملیات ساخت ماهواره مخابراتی «ناهید ۲» آغاز شد
پروژه ساخت ماهواره مخابراتی «ناهید ۲» پس از اتمام کار ماهواره مخابراتی «ناهید ۱» آغاز و مراحل طراحی و ساخت آن به پژوهشگاه فضایی ایران سپرده شد.
این پروژه از جمله برنامه‌های راهبردی کشور برای دستیابی به ماهواره‌های مخابراتی زمین‌آهنگ است که با اجرای این ماهواره تحقیقاتی، کشورمان یک گام دیگر به دستیابی به این فناوری فضایی نزدیک می‌شود.
مأموریت ماهواره مخابراتی «ناهید ۲»، تمرکز بر توسعه و آزمون فناوری‌های اساسی مورد نیاز برای رسیدن به ماهواره‌های مخابراتی زمین‌آهنگ است که با عمر عملیاتی دو سال می‌تواند ارتباط مخابراتی و اندازه‌گیری تشعشعات و آزمون ارتباط همزمان تلفنی را انجام دهد.
از جمله مشخصات این پروژه، طراحی و ساخت ماهواره‌ای در ابعاد ۶۴ در ۶۴ سانتیمتر و به وزن ۱۰۰ کیلوگرم است که در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری زمین و در زاویه ۵۵ درجه مداری قرار می‌گیرد.
قرار است این ماهواره مخابراتی طی ۴۸ ماه آینده طراحی و ساخته شود و از جمله اهداف آن، کسب دانش و فناوری انتقال مداری و توسعه و تثبیت بخشی از فناوری‌های ضروری در محموله‌های مخابراتی، توان الکتریکی و سیستم‌های پیشرانش عنوان شده است.
اتمام طراحی و ساخت ماهواره ظفر به سال ۹۶ موکول شد
درسال ۹۵ وضعیت طراحی و ساخت ماهواره ظفر نیز تعیین تکلیف نشد و منوچهر منطقی رئیس مرکز ملی فضایی ایران از اتمام طراحی و ساخت ماهواره ظفر در سال ۹۶ خبر داد.
وی با اشاره به پروژه های تعریف شده برای توسعه فناوری فضایی در کشور و با همکاری دانشگاهها و نیز کارهای انجام شده توسط شرکتهای دانش بنیان گفت: از جمله این پروژه ها می توان به ماهواره های دانشجویی دوستی (شریف ست)، ناهید، آت ست، ظفر و مصباح ۲ اشاره کرد که تمامی این ماهواره‌ها تعیین تکلیف شده‌اند.
وی گفت: ماهواره مصباح ۲ درمرحله طراحی و ماهواره امیرکبیر و ظفر از جمله ماهواره‌های در دست مطالعه محسوب می‌شود. درهمین حال قرارداد «ماهواره ظفر» نیز در حال بازنگری است.
از سوی دیگر محسن بهرامی نیز با بیان اینکه قرارداد پرتاب سه ماهواره به فضا منعقد شده است، گفته بود: ماهواره دوستی از دانشگاه شریف نخستین ماهواره ای است که نیمه دوم سال ۹۵ پرتاب می شود. همچنین تلاش می شود ماهواره طلوع از صاایران و ماهواره آت ست از دانشگاه امیرکبیر تا ظرف یک سال آینده به فضا پرتاب شوند.
طراحی مفهومی نانوماهواره مکعب ایرانی به اتمام رسید
در سال ۹۵ طراحی مفهمومی ساخت نانوماهواره مکعب ایرانی نیز به اتمام رسید و رئیس سازمان فضایی ایران اظهار امیدواری کرد که این ماهواره ها در آینده نزدیک، جایگزین ماهواره های سنگین می شوند.
به گفته بهرامی، ماهواره های مکعبی با نگاه به آینده طراحی و برنامه ریزی می شوند و کوچک بودن آنها دلیل بر ناتوان بودن این نوع ماهواره ها نیست بلکه با توجه به پیشرفت های علمی در آینده نزدیک، این ماهواره ها جایگزین ماهواره های سنگین خواهد شد.
معاون وزیر ارتباطات افزود: به منظور گسترش فناوری فضایی در میان قشر دانشگاهی، سازمان فضایی ایران در اواخر سال ۹۴ اقدام به برگزاری مسابقه دانشجویی طراحی و ساخت نانوماهواره مکعب ایرانی کرد. درهمین حال به سازمان همکاری های فضایی آسیا و اقیانوسیه (اپسکو) پیشنهاد شد که این مسابقات به صورت منطقه ای برگزار و ماهواره های برگزیده توسط این سازمان به فضا پرتاب شود که در صورت تصویب در شورای اپسکو که سال ۹۶ در تهران برگزار خواهد شد این مهم انجام می شود.
