آمادگی مجلس برای پیگیری مطالبات شرکتها
شهرام شریف - عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس وقتی از در هفتهنامه داخل میآید، با همه به گرمی احوالپرسی میکند. علیرغم عضویت در کمیته مخابرات و کمیسیونهای بررسی قرارداد اپراتور دوم و عضویت در هیاترییسه کمیته اقتصادی اصولگرایان مجلس چندان در مباحث ICT در رسانههای شناخته شده نیست یا حداقل نمیخواهد با مصاحبههای متعدد در این زمینه خود را فعالتر نشان دهد. او متخصص Level-5 الکترونیک تحت لیسانس M.T.S انگلستان است و پیش از نمایندگی مجلس در عقیدتی سیاسی ارتش نیز سابقه فعالیت داشته است.
بهعنوان اولین سؤال، رویکرد مجلس هفتم در بخش آیسیتی چیست؟
حساسیت مجلس هفتم نسبت به بحث ICT یک حساسیت ویژهای است که شروع آن هم با بررسی قرارداد اپراتور دوم آغاز شده است. این حساسیت باعث شد تا کمیسیون مشترکی را برای بررسی ویژه این قرارداد تشکیل دهیم. بر همین اساس بازدیدهای مختلفی را از مراکز متعدد داشتیم. توانمندیهای مختلفی را که در کشور در همین زمینه وجود دارد چه در تهران و چه در شهرستانها در دو بخش خصوصی و دولتی مورد بررسی و بازدید قرار دادیم. جلسات متعددی را با کارشناسهای مربوطه در بخش دولتی و بهویژه دانشگاه برگزار کردیم و از زوایای مختلف این مسئله را بررسی کردیم.
در بحث اپراتور دوم چون اولین گامی بود که در بخش ارتباطات در این ابعاد و وسعت در اختیار بخش خصوصی قرار میداد و از توانمندیهای بخش خصوصی بهرهمند میکرد بر این اعتقاد بودیم که با یک پایه مناسب وارد این عرصه شویم تا در آینده بتوانیم بهرهبرداری مناسبی از این پروژه داشته باشیم.
در برنامه چهارم توسعه توجه ویژهای به بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات شده است و دلیل آن هم این است که ما به سمتی حرکت میکنیم که آینده ما بر مبنای یک اقتصاد دانشمحور استوار باشد. اقتصاد دانشمحور هم در گروی توسعه بخش IT و ICT در سطح کشور و توسعه ارتباط در کل جهان است، در نتیجه باید باندهای فرکانسی پهن مناسب در اختیار داشته باشیم تا بتوانیم بهموقع و به اندازه با جهان ارتباط داشته باشیم و مانعی برای کارهای تحقیقاتی در داخل کشور وجود نداشته باشد.
امروز اگر بخواهیم شعار تولید علم را در کشور جدی بگیریم، یقینا باید توجه ویژهای به بخش IT و ICT در کشور داشته باشیم.
بر همین اساس یک بخش کار برای رسیدن به اهداف فوق رفتن به سوی دولت الکترونیکی است. اگر قرار باشد دولت الکترونیکی را تشکیل دهیم، باید سازوکارهای مناسب آن را فراهم کنیم که بهترین زمینهساز برای آن همان توسعه بخش IT و ICT است که باید وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مجموعه شرکتهایی که در این زمینه فعال هستند بسترهای لازم برای رسیدن به این مهم را فراهم سازند.
در حال حاضر فعالیتهایی از این دست هرچند اندک در کشور آغاز شده است، بهعنوان مثال در بحث ثبتنام در مقطع کارشناسی ارشد امسال شاهد نامنویسی اینترنتی هستیم و یا در رابطه با خدمات شهری برخی از فعالیتهای موجود را در بستر اینترنت قرار دادیم.
فعالیتهایی از این دست باعث روشن شدن برخی از حقایق برای ما شد. بهعنوان مثال این سؤال برای ما پیش آمد که اگر قرار است دولت الکترونیکی را در ابعاد کلان داشته باشیم و تمام اطلاعات خود را در بستر اینترنت قرار دهیم، آیا قرار است این اطلاعات و ارتباطات داخلی ما در مراکز دادهای خارج از کشور باشد و از آنجا در اختیار ما قرار گیرد یا اینکه میتوانیم اینترانتی داشته باشیم که تمام روند ارتباطی در داخل کشور قرار داشته باشد.
الزامی وجود ندارد که تمام اطلاعات و ارتباطات کشور در دست کسانی باشد که روزی علیه و به ضرر خودمان مورد استفاده قرار بگیرد.
بر همین اساس تفکری تحت عنوان شبکه اینترنت ملی مطرح شد. سال گذشته در بودجه سال 85 مبلغی برای آن در کمیسیون لحاظ شد که چون فضای مجلس برای این مهم آماده نبوده و از طرف دیگر چون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز این موضوع را در برنامههای خود قرار نداده بود نتوانستیم صحن مجلس را برای تصویب 10 میلیارد تومان اعتبار برای شروع کار قانع کنیم. ولی امسال طی نشستهایی که داشتیم خواستیم حتما این پروژه در برنامه کاری وزارت ICT و جزء بودجه سال 86 قرار بگیرد. خوشبختانه در حال حاضر هم مجلس و هم دولت آمادگی لازم برای پذیرش این طرح را دارند. نمایندگان مجلس تفاوت بین استفاده از شبکه ملی اینترنت را با استفاده از شبکه جهانی درک کردهاند. البته این کار به معنی محدود کردن اینترنت نیست و قرار نیست با ایجاد شبکه ملی اینترنت دسترسی به اینترنت جهانی محدود شود بلکه قرار است با این کار استفاده از شبکه بهبود یابد. اگر بتوانیم به این سؤال پاسخ دهیم که چه کسانی باید به اینترنت ملی دسترسی داشته باشند و چه کسانی به اینترنت جهانی دسترسی داشته باشند، خیلی از مشکلات حل میشود.
میزان مصرف پهنای باند در دانشگاهها، مراکز تجاری، مراکز فرهنگی و بهطور کلی در تمام زمینههای استفاده از اینترنت باید مشخص باشد. اگر شبکه ملی داشته باشیم، هم خیلی از هزینههای پهنای باند بینالمللی کاهش مییابد و هم در مواقع بحران میتوانیم آسیبپذیریهای موجود را کاهش دهیم. زمانی که هزینهها کاهش یابد، دسترسی افراد بیشتری به شبکه مهیا میشود و در نتیجه بهعنوان مثال در خیلی از روستاهای دورافتاده که بهدلیل تعداد کمی دانشآموزان امکان ساخت مدرسه وجود ندارد، میتوان با استفاده از شبکه آموزش مجازی، آموزش و پرورش را با هزینهای پایینتر به آن مناطق برد.
بحث آیتی و آیسیتی در کشور ما بیشتر در دو محور سختافزار و شبکه خلاصه میشود، حال آنکه مهمترین بحث در شبکههای اینترنتی و اطلاعرسانی محتواست که در ایران تاکنون فعالیت درخور توجهی نسبت به آن صورت نگرفته است. در این مورد چه نظری دارید؟
اگر با همین برنامه پیش رویم، در آینده باید بهجای کابل مسی از فیبر نوری استفاده کنیم و یا در بخش اپراتورهای تلفنهمراه بهجای نسل اول و یا دوم باید بهسمت استفاده از نسل 5/2 و یا حتی سه پیش برویم. زمانی که فناوری در کشور بهروز شود، بهطور قطع بهتدریج محتوای مورد نیاز آن هم تامین میشود. اگر میخواهیم شبکه ملی اینترنت داشته باشیم، به این معنی نیست که دسترسی به سایر منابع موجود غیرممکن است و فقط باید از محتوای داخلی استفاده شود. بر اساس آمار موجود در حال حاضر بالغ بر 20 میلیون کاربر اینترنت در کشور وجود دارد، همه این افراد در اینترنت از چه چیزی استفاده میکنند؟ چه سرعتی نیاز دارند؟ و یا در چه ساعاتی از روز به اینترنت متصل میشوند؟ اگر به این سؤالها پاسخ مناسب داده شود، پهنای باند واقعی مورد نیاز بهدست خواهد آمد. وقتی سرعت اینترنت کاهش پیدا میکند، بهخاطر ارتباطاتی است که ضرورت ندارد برای آن پهنای باند اشغال شود. اگر شبکه ملی اینترنت بهوجود آید، بار بینالمللی پهنای باند سبکتر میشود، پهنای باند آزادتر میشود و در نتیجه دسترسیهای بینالمللی حقیقی آسانتر و سریعتر برقرار میشود.
اما ما محتوایی در شبکه نداریم.
محتوا را میتوان ایجاد کرد.
بهتر نیست اول محتوا را ایجاد کرد و بعد بهسراغ شبکه رفت؟
فکر خوبی است و باید این کار هم انجام شود.
ولی در حال حاضر شما فقط شبکه را ایجاد میکنید؟
ما با این کار سرعت دسترسی به اینترنت را افزایش میدهیم.
برای این کار دانشگاهها و تمام نهادها و سازمانهایی که میتوانند در این زمینه فعالیت داشته باشند باید وارد عمل شوند. بهنظر من باید بفهمیم استفادهای که از اینترنت در حال حاضر در کشور صورت میگیرد در چه زمینهای است؟
حتی میتوان با تهیه پرسشنامه این کار را انجام داد و فهمید چند درصد علمی از اینترنت استفاده میکنند؟ چند درصد از بخش تفریحی استفاده میکنند؟ بعد خواهید دید که آن چیزی که الان بهعنوان پهنای باند در کشور هزینه میشود کم نیست بلکه برعکس رقم خوبی است و ما بهدرستی از آن استفاده نمیکنیم. اگر بتوانیم تمامی این موارد را به تفکیک داشته باشیم، میتوانیم مدیریت خوبی در این زمینه داشته باشیم و همه از پهنای باند موجود استفاده داشته باشند.
با توجه به بحثی که داشتید بهنظر میرسد بر سر این مسئله که چه استفادهای از اینترنت در کشور صورت میگیرد بین مسؤولان کشور اختلافنظر وجود دارد. اینکه به یکباره سرعت اینترنت برای کاربران عادی به 128 کیلوبیت کاهش مییابد گواه همین امر است، در اینباره نظر مجلس چیست؟ بهنظر مجلس کاربر اینترنت واقعا به چه سرعتی نیاز دارد؟
اینکه خواستیم نظرسنجی شود و میزان مصرفی پهنای باند تفکیک شود به همین دلیل است. استفاده اینترنت در دانشگاهها به یک پهنای باند نیاز دارد، استفاده شخصی و در منزل به یک پهنای باند خاص دیگر. ما حتی میتوانیم بستری مناسب را برای کاربران خانگی که به سرعتی بالای 128 نیاز دارند فراهم کنیم که این کار را وزارت ارتباطات باید مدیریت کند و وزارت ICT باید پهنای باند را متناسب با کاربرها تعریف کند.
برخی از همان کاربرهای خانگی که شما به آن اشاره میکنید دانشگاهیان هستند.
این امر قابل شناسایی است. کاربران میتوانند با پر کردن یک فرم مشخصات خود را به همراه پهنای باند درخواستی اعلام کنند که فکر میکنم این کار واقعا ضروری است و باید انجام شود.
بخش دیگر کار آیسیتی روستایی است. ما موظفیم مقوله ارتباطات را به این چند ده هزار روستایی که داریم وارد کنیم. تا بهحال تمام روستاهای کشور از نعمت برق و آب آشامیدنی برخوردار شدند.
ما باید اینترنت و ارتباطات را هم به روستاها ببریم. یکی از معضلات گستردهای که ما در روستاها داریم، پرداخت قبضهای آب و برق است. در خیلی از روستاها برای پرداخت قبض آب و برق و تلفن افراد باید هزینههای بیشتری متقبل شوند و به شهر بروند تا بتوانند قبضهای خود را پرداخت کنند. در دفاتر خدمات روستایی چند خدمت پیشبینی شده است. مخابرات، پست، آیتی و پستبانک و حتی پیشبینی کردهایم که هر روستا یک خودپرداز داشته باشد. در حال حاضر در دو هزار و 500 روستا این کار صورت گرفته که بر اساس برنامه چهارم توسعه این رقم باید به 10 هزار روستا افزایش یابد. دولت در این زمینه تعهد داده که تا پایان برنامه چهارم به این تعداد دست بیابیم هرچند که بهشخصه معتقدم با سازوکارهایی که فراهم میشود این رقم باید به 20 تا 30 هزار روستا افزایش پیدا کند و بخش خصوصی را وارد عرصه کنیم.
وقتی که ما در حال حاضر در کشور بالغ بر 72 هزار کیلومتر فیبر نوری داریم، در نتیجه باید از آن نهایت استفاده را داشته باشیم چون کابل فیبر نوری نعمت بزرگی برای ارتباطات محسوب میشود.
بهغیر از پرداخت قبوض آب و برق، یک روستایی چه خدمات دیگری میتواند از دفاتر خدمات آیسیتی روستایی بگیرد؟
یک نمونه آن بحث خدمات آموزش از راه دور است. وقتی این کار بهطور موفق صورت گیرد، بهخصوص در روستاهایی که نزدیک شهرها هستند، باعث کاهش جمعیت شهری شده و بسیاری از روستاییانی را که برای ادامه تحصیل به شهرها مهاجرت کردهاند به بازگشت به روستاهای خود تشویق میکند.
حرکت بهسمت ارایه خدماتی از این دست باعث کاهش تنشهای اجتماعی میشود.
نکاتی که به آن اشاره میکنید بسیار عالی است، اما آموزش الکترونیکی هنوز داخل شهرها هم فراهم نشده است چه برسد به روستاها.
چون تا بهحال بهطور جدی دنبال نشده است. باید برای برنامههایی از این دست یک اراده کلی وجود داشته باشد. ما این برنامهها را در دستور کار برنامه پنجساله چهارم قرار دادیم و باید تا پایان برنامه به شاخصهایی که تعریف کردیم دست یابیم.
درباره آییننامه ساماندهی سایتهای اینترنتی بهعنوان فعال حوزه چه نظری دارید؟ آیا سایتهای اینترنتی هم باید همانند روزنامهها به وزارت ارشاد مراجعه کرده و درخواست فعالیت بگیرند؟
برای پاسخ به این سؤال بد نیست که روال موجود در کشورهای دیگر را هم مقایسه کنیم. آیا واقعا در اروپا و آمریکا هم افراد، آنقدر آزاد هستند که یک وبلاگنویس بتواند با درج مطالب و تصاویر در وبلاگ خود آبروی یک شهروند عادی را زیر سؤال ببرد؟
فکر میکنم در عین حال که امکانات و تسهیلات لازم را برای نشر در محیط وب فراهم میکنیم این کار را باید ضابطهمند هم بکنیم. اگر محیط وب قانونمند نباشد، در آیندهای نزدیک بهمشکل میرسیم.
در دنیا این کار قانونمند شده است؟
بله
توسط چه نهادی؟
به هر حال در کشورهای دیگر هم وزارت ارشاد و یا نهادی که مربوط به امور فناوری اطلاعات باشد این کار را انجام دادهاند.
حتی برای وبلاگها؟
بهطور کلی هر اطلاعاتی که در محیط وب منتشر میشود شناسنامهدار است و باید بالاخره فردی مسؤولیت مطلب منتشر شده را بپذیرد، اما چون قانونی در کشور ما در این زمینه تاکنون وجود نداشته این ابهامات بهوجود میآید. در حال حاضر قانون جرایم رایانهای و اینترنتی در کمیسیون صنایع و کمیسیون قضایی و امنیت ملی مجلس در حال بررسی و پیگیری است. در مورد ضوابطی که از سوی وزارت ارشاد تعیین شده تا بررسی نشود نمیتوانم اظهارنظری داشته باشم ولی در ضرورت وجود چنین قانون و نظارتی بهشخصه تاکید دارم. با این کار میتوانیم سلامت محیط وب را حفظ کرده و آسیبپذیریهای جنبی را کاهش دهیم.
با توجه به اینکه در حال حاضر بالغ بر دو میلیون وبلاگ فعال و وبلاگنویس در کشور وجود دارد جدای آن 20 میلیون کاربری که خودتان اشاره کردید، خیلی از وبلاگنویسان با نام خود مطالب را منتشر میکنند و خیلی هم یا بدون نام و یا با نام مستعار. با بهکارگیری این قانون و در صورتی که مراجعهای از سوی وبلاگنویسان صورت نگیرد، فکر میکنید چه اتفاقی بیفتد؟ آیا سایتهایی که مراجعهکننده نداشتهاند مسدود خواهند شد؟
من اعتقادی به بستن ندارم، بلکه معتقدم فعالیتهایی از این دست باید مدیریت شده و دارای ضابطه باشد. متولی ضابطهمندی و مدیریت هم مشخص است. در عین حال چون موضوعاتی از این دست با عموم مردم سروکار دارد، بخش خصوصی هم باید نظر خود را در این زمینه ارایه کند. اگر این موضوع در کمیسیون مطرح شود، بهطور قطع ما از بخش خصوصی برای ارایه نظرات و راهکار دعوت خواهیم کرد. هیچ جای دنیا شما مطلبی بدون شناسنامه در محیط وب نمیتوانید پیدا کنید. این بحث ظرافتهای خاص خود را دارد و وظیفه جامعه، دولت، مجلس و همه مردم بر این است که سلامت و صیانت افراد و جامعه را در محیط مجازی حفظ کنیم.
در رابطه با این موضوع افرادی هستند که چون در رسانههای رسمی با ممنوعیت و محدودیت مواجه شدهاند برای انتشار افکار و عقایدشان به محیط وب رو آوردهاند، در عین حال افرادی هم هستند که بدون هیچگونه تخطی از قانون به کار روزمره خود در محیط وب مشغول هستند، تکلیف دسته دوم چیست؟ فکر نمیکنید با این کار محدودیت برای این افراد قائل میشوید؟
سعی ما در مجلس بر این است که نگذاریم در روند اجرایی این کار محدودیتی برای فعالان در محیط اینترنت ایجاد شود تا افراد از جاهای دیگری سر دربیاورند. ما میخواهیم این محیط آزاد بماند، اما قانونمند و باضابطه. قرار هم نیست قوانین دستوپاگیری وضع شود، حتی ممکن است در برخی از موارد ضابطههای تصویب شده قابل اجرا نباشد و یا اجرای آن مشکل باشد. به هر حال قرار است در این مورد کارشناسی شود تا بتوانیم به استانداردهای قابل اجرایی دست پیدا کنیم.
بهنظر میرسد در حوزه ICT بخش خصوصی در دولت جدید کمتر مورد توجه قرار گرفته و مسؤولان وزارت ارتباطات چندان تمایلی برای واگذار کردن امور به بخش خصوصی ندارند. بیشتر شرکتهای آیسیتی با مشکلات مالی روبهرو شده و مطالبات بسیاری از بخشهای دولتی دارند. تحلیل و ارزیابی شما از رابطه بخش دولتی با بخش خصوصی چگونه است؟
بر این اعتقادم که با توجه به تشکیل معاونتی بهنام تنظیم مقررات در مجموعه وزارتخانه باید سریعتر مشکلات بخش خصوصی با بخش دولتی حل شود.
یکی از مباحثی که در کمیته مخابرات کمیسیون صنایع و معادن مجلس در دست پیگیری است، بحث دفاتر خصوصی ارایه خدمات آیسیتی است، در برخی از موارد قانونی برای این دفاتر تصویب شده است. قوانینی وجود دارد که از حد طاقت این مراکز خارج بوده و قابل اجرا نیست، حتی برخی از موارد قانون دستوپاگیری هم در سر راه فعالیت این دفاتر وجود دارد. با جلساتی که در کمیته و با حضور بخش خصوصی و سازمان تنظیم مقررات برگزار شده، مشکلات موجود مطرح شد و قرار است سریعتر مشکلات موجود مرتفع شود و پاسخ مناسب از سوی وزارت ارتباطات به مجلس داده شود.
معتقدم که بر اساس برنامه چهارم، بودجه سال 85 و چشمانداز 20 ساله کشور بهسمتی در حال حرکت هستیم که در حوزه آیتی، مخابرات، تلفن ثابت و تلفنهمراه دولت در نظر دارد بخش خصوصی را بهطور جدی به عرصه وارد کند. انتظار ما از بخش خصوصی این است که فعالیتهای خود را گسترش دهد. در حال حاضر شاهد اجرای فعالیتهایی در بخش پیمانکاری هستیم، اما در بخش نرمافزار و سختافزار بهنظر میرسد که بخش خصوصی فاقد توان رقابتی بوده و صرفا در حد نمایندگی محصولات خارجی فعال است، در صورتی که انتظار ما از بخش خصوصی حضور افراد توانمند در عرصه و رفتن بهسوی تولید است.
بهتازگی برای حمایت از بخش خصوصی قراردادی برای ایجاد ظرفیت شش میلیون خط تلفنهمراه ایجاد شده است. همچنین زمینههای لازم برای تولید گوشی تلفنهمراه توسط بخش خصوصی فراهم شده است. اپراتورهای تلفن ثابت و تلفنهمراه هم در بخش خصوصی ایجاد و در حال فعالیت هستند.
اما هستند شرکتهای خصوصی که در مناقصات شرکت کرده و پروژه خود را تحویل دادهاند، اما در بخش پرداخت از سوی دولت با مشکل روبهرو شدهاند.
متاسفانه مواردی از این دست در کشور وجود دارد و من از اینجا از شرکتهایی که دچار مشکلاتی از این دست شدهاند میخواهم مشکلات خود را به مجلس منعکس کنند و مطمئن باشند که ما در مجلس به مشکلات آنها رسیدگی میکنیم. دولت باید حمایت خود را از بخش خصوصی بیشتر کند.
بخش خصوصی چگونه میتواند با مجلس رابطه برقرار کند؟
کمیسیون صنایع و معادن این امکان را فراهم کرده است که آن دسته از افرادی که در بخش خصوصی با مشکل روبهرو شدهاند با مجلس مکاتبه داشته و یا حتی با نمایندگان دیدار داشته باشند و مشکلات خود را منعکس کنند و مطمئن باشند که به مشکلات آنها رسیدگی خواهد شد. علاوه بر کمیسیونهای تخصصی، کمیسیون اصل 90 نیز برای دریافت شکایات فعالان بخش خصوصی آمادگی دارد. هر جا مشاهده کنیم که حرکتی با روند خصوصیسازی مثبت مغایرت دارد، با آن برخورد خواهیم کرد چون سیاست کلی نظام واگذاری تصدیگریها به بخش خصوصی است.
بهعنوان آخرین سؤال، ارزیابی مجلس از عملکرد وزارت ارتباطات چیست؟ بهعقیده مجلس هفتم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در چه بخشهایی ضعف داشته و در چه بخشهایی قوی عمل کرده است؟
چند کار اساسی در سال 85 صورت گرفته است. یکی واگذاری هفت میلیون خط تلفنهمراه به متقاضیان است چه از لحاظ کمی و چه از لحاظ کیفی. نقاط کور شبکه تلفنهمراه کاهش پیدا کرده هرچند که استانداردهای جهانی و تعاریف بینالمللی در استفاده از تلفنهمراه از سوی مشترکان رعایت نمیشود. بر اساس آمار بیش از صد هزار نفر در طول یک روز بالغ بر 30 دقیقه بهصورت مداوم از تلفنهمراه استفاده کردهاند در حالی که استاندارد استفاده از تلفنهمراه دو دقیقه است در صورتی که استفادههایی از این دست فرکانس را اشغال کرده و شبکه را با مشکل مواجه میکند.
ارایه هفت میلیون خط در طول یک سال در کشور سابقه نداشته است. تالیا نیز طی یک سال گذشته فعالیتهای خود را گسترش و مراکز استانهای بزرگ را تحت پوشش قرار داد. اپراتور دوم فعالیت خود را آغاز کرد. زیرساختهای مخابراتی خوبی از جمله بهکار گرفتن 73 هزار کیلومتر فیبر نوری در کشور صورت گرفته و بهطور کلی معتقدم دولت در این بخش موفق عمل کرده است. مدیران ما در وزارت ارتباطات بسیار باتجربهتر از قبل شدهاند. البته عملکرد موفق وزارت آیسیتی به پایهگذاریهای گذشته نیز بازمیگردد. در نتیجه امروز هم باید پایهریزیهایی صورت بگیرد تا فردا بازدهیهای بیشتری را در این حوزه شاهد باشیم. روند فعلی مناسب است هرچند که بهتر از این میتواند باشد.
شما روزانه چقدر از اینترنت استفاده میکنید؟
این سؤال را از نمایندگان نکنید، بهقدری وقت کم داریم که فقط آخر شبها فرصت استفاده از اینترنت برای ما باقی میماند. با این حال از همین زمان کم هم نهایت استفاده را میکنیم.
عمدتا از چه سایتهایی بازدید میکنید؟
بهشخصه اخبار را پیگیری میکنم.
از وقتی که به ما دادید متشکریم.
برای شما آرزوی موفقیت دارم و امیدوارم روزی بتوانید فعالیتهای خود را گسترش داده و اطلاعرسانی را از هفتهنامه به روزنامه ارتقا دهید.
منبع : بزرگراه فناوری
- ۸۵/۰۹/۲۷