آمار وزارت ارتباطات رویا یا واقعیت؟
بیشتر از دو ماه از محدودیت های اینترنتی و فیلترینگ شبکه های اجتماعی پرمخاطب در کشورمان می گذرد و در این مدت گزارش های مختلفی از میزان خسارت به کسب و کارهای اینترنتی و حتی زیان و ورشکستگی اپراتورهای ارائه دهنده اینترنت منتشر شده است.
با این حال ،اما وزارت ارتباطات آماری منتشر کرده که نشان می دهد اکنون بیشتر از 31 میلیون کاربر به صورت روزانه از پیام رسان های داخلی استفاده می کنند و حدود 70 میلیون کاربر هم به صورت ماهانه سراغ پیام رسان های داخلی می روند.
گزارشی که در فضای مجازی با اماواگر هایی همراه بوده است و بسیاری از کاربران فضای مجازی و فعالان توئیتری نوشته اند چطور امکان دارد این حجم از کاربران در 4 پیام رسان حضور داشته باشند، اما بسیاری از کسب و کارها هنوز نتوانستند مخاطبان و مشتریان شان را پیدا کنند و با این میزان از خسارت روبه رو شوند؟ درگزارش امروز ادعای وزارت ارتباطات را بررسی می کنیم و در گفت و گو با چند کارشناس فضای مجازی به راستی آزمایی آن می پردازیم.
- ادعای وزارت ارتباطات؛ 70 میلیون کاربر ماهانه در پیام رسان های داخلی
لزوم حمایت از پلتفرم‌های داخلی طی سال‌های گذشته هم مطرح بود اما این موضوع زمانی شدت گرفت که چند سال پیش یکی از پیام‌رسان‌های خارجی با محدودیت‌هایی روبه‌رو شد و از حدود 2-3 ماه پیش هم بیشتر شبکه های اجتماعی و پیام رسان های پرطرفدار خارجی با فیلترینگ همراه شد. دیروز وزیر ارتباطات در کانال اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان بله، با انتشار اینفوگرافی، آمار کاربران فعال در پلتفرم‌های بومی را منتشر کرد که نکات عجیبی داشت. در این گزارش، روبیکا پر‌مخاطب‌ترین سکوی پیام‌رسان داخلی معرفی شده و ایتا، بله و سروش پلاس در رتبه های بعدی قرار دارند.
بر اساس آماری که در گزارش وزارت ارتباطات آمده است هم اکنون روبیکا با 15 میلیون مراجعه روزانه پرترافیک ترین سکوی داخلی محسوب می‌شود و ایتا با 9.2 میلیون، سروش پلاس با 3.5 میلیون و بله با 3.3 میلیون کاربر روزانه در رتبه های بعدی هستند.
ادعای وزارت ارتباطات نشان می دهد اکنون بیش از 31 میلیون کاربر به صورت روزانه از پیام رسان های داخلی استفاده می کنند. در این گزارش ادعا شده که روبیکا 35 میلیون کاربر فعال ماهانه دارد و ایتا با بیش از 15 میلیون کاربر فعال ماهانه، پیام رسان بله با 9.8 کاربر ماهانه و سروش پلاس با 8.1 میلیون کاربر فعال ماهانه در رتبه های بعدی هستند.
ادعایی که نشان می دهد 68.1 میلیون نفر به صورت ماهانه سراغ 4 پیام رسان ایرانی می آیند! آمار وزارت ارتباطات از میزان کاربران فعال در حالی است که میزان نصب اپلیکیشن های داخلی در کافه بازار نشان می دهد ایتا +10 میلیون نصب، بله 6 میلیون نصب، روبیکا +10 میلیون نصب و سروش +9 میلیون نصب دارد.یعنی جمع نصب این پیام رسان ها از کافه بازار، مهم ترین بستر نصب اپلیکیشن ها، بیشتر از35 میلیون است.
- آمار ارائه شده صحیح است
برای بررسی بیشتر سراغ یک کارشناس دیگر فضای مجازی رفتیم. سهیل تقوی به خراسان می‌گوید: « از طریق خود پیام‌رسان و زیرساخت های اینترنت می توان به چنین آماری رسید و میزان کاربران فعال هر پیام رسان را به دست آورد. این اعداد و ارقام هم به این صورت به دست می آید که کاربری را اگر در طول ماه حتی یک بار هم وارد پیام رسان شده باشد به عنوان کاربر فعال در نظر می گیرند. بنابراین این آمار و ارقام درست است».
وی درباره خبر ورشکستگی یک اپراتور ارائه دهنده اینترنت هم می گوید: «مسئله اصلی درباره شبکه های ارتباطی و اپراتورها این است که ارائه دهندگان اینترنت بیشتر درآمدشان را به خاطر پهنای باند به دست می آوردند. قبلا 60 درصد پهنای باند از طریق اینستاگرام مصرف می شد که بخش زیادی از مصرف کاربران برای دانلود عکس ها و فیلم هاست و با فیلتر اینستاگرام درآمد اپراتورها کمتر شده است. چون اپراتورها قبلا به این سمت رفته اند که از اینترنت فروشی درآمد داشته باشند و در لایه های مختلف کسب و کارها حضور ندارند یا با کسب و کارها و استارت آپ ها همکاری نمی کنند.
حالا هم این حضور کسب و کارها زمان بر است تا یک کسب و کار بخواهد به یک سکوی دیگر منتقل شود. این ماجرا مثل یک سرقفلی است که یک مغازه دار دارد و باید تمام مشتریان خود را به جای دیگری منتقل کند که کاری دشوار و زمان بر است و خیلی از کسب و کارها تمایلی ندارند که به جای دیگری منتقل بشوند. از طرف دیگر هم هنوز برای حاکمیت و مردم مشخص نیست که آیا قرار است این پلتفرم ها باز شوند یا نه؟ تا حالا تصمیم کشور هم به صورت شفاف مشخص نشده است. بنابراین بخش زیادی از کاربران در همان پلتفرم های فیلتر شده مانده اند و فعالان فضای مجازی و کسب و کارها هم خیلی تمایلی برای انتقال به فضای دیگری را ندارند.»
این توضیحات در حالی است که برخی کارشناسان مدعی اند ارائه این آمارها به نوعی برای تاثیر گذاری بر سیاست گذاری های فیلترینگ و تداوم آن است. بررسی‌ها نشان می‌دهد آمار کاربران فعال اپلیکیشن‌ها معمولا 30تا40درصد میزان نصب آن‌هاست. ناگفته نماند که این روزها هر ایرانی معمولا چند پیام‌رسان روی گوشی خود دارد که این موارد نشان می‌دهد آمار کاربران فعال چهار پیام‌رسان برتر ایرانی باید چیزی بین 7تا10 میلیون نفر باشد.
- اعلام آمار کاربران در شأن وزارت ارتباطات نیست و مردم خودشان آن را متوجه می شوند
برای ارزیابی آمار منتشرشده وزارت ارتباطات سراغ یک کارشناس فضای مجازی رفتیم.
علی مسعودی به خراسان می گوید: «من امروز در یکی از پیام رسان های داخلی یک کانال را چک می کردم که خودمان درست کرده بودیم. مثلا کانالی 50 مخاطب داشت و یک پست آن 135 بازدید داشت! این مثالی است که مدل آمار و ارزیابی های ما را نشان می دهد. در صورتی که در تلگرام و پیام رسان های دیگر، حداقل آمار بازدیدها و… این طور نیست.
این آمار وزارت ارتباطات هم جای بررسی دارد هرچند که کسی به جز وزارتخانه به مدل آمارگیری و منابع آن دسترسی ندارد ،اما نکته مهم این است که با این آمارها چه چیزی را می خواهیم بگوییم؟ می خواهیم بگوییم پیام رسان های ایرانی خیلی خوب هستند و خارجی ها بد هستند؟ باید توجه کنیم که مگر پیام رسان های دیگر حمایت شده اند که به این سطح مخاطب رسیده اند؟ اصلا خروجی این حمایت چه می خواهد بشود؟ این که مردم به سمت آن ها بروند یا چه؟ اصلا آیا مسئولان بستری را فراهم کرده اند که همه در رقابت با همدیگر باشند؟ این که یک پیام رسان آمار نصبش چه شده در شأن وزارت ارتباطات نیست و این وزارتخانه خیلی باید کلان تر به این مسائل نگاه کند که در شرایط رقابتی این پیام رسان ها چقدر رشد کرده اند.
این را خود مردم متوجه می شوند که چه پیام رسانی خوب است. همان طور که یک شهروند می تواند انتخاب کند کجا زندگی کند باید همان قدر حق انتخاب داشته باشد که کدام پیام رسان را انتخاب کند.»