آیا خرید خودپرداز سودآور است؟
نادر نینوایی - این روزها تبلیغات فروش خودپرداز در سایت‌ها و فضای مجازی رو به افزایش است و بسیاری از آگهی‌دهندگان، خریداران را تشویق به خرید یک دستگاه خودپرداز و سپس کسب درآمدهای میلیونی آسان می‌کنند.
برخی از این تبلیغات حتی وعده درآمد 10 میلیون تومان در ماه از طریق دستگاه‌های خودپرداز را نیز می‌دهند؟ اما آیا این ارقام واقعی است؟ آیا همه می‌توانند روی خرید و سود بردن از این دستگاه‌ها حساب باز کنند؟ ابهامات و مشکلات احتمالی چیست؟ چگونه می‌توان از ریسک این سرمایه‌گذاری اطلاع پیدا کرد.
این‌ها پرسش‌هایی است که در گزارش حاضر تلاش می‌کنیم پاسخ مشخصی برای آنها بیابیم، قبل از آن اما به مرور محتوای برخی از این تبلیغات و قیمت اعلام شده برای دستگاه‌های ATM می‌پردازیم.
تبلیغات گسترده برای دستگاه‌های ATM
این روزها تبلیغات گسترده‌ای برای فروش دستگاه‌های ATM بر بستر فضای مجازی صورت می‌گیرد و آگهی‌دهندگان با اعلام قیمت‌های 20 تا 40 میلیون تومانی این‌طور تبلیغ می‌کنند که اگر این دستگاه را بخرید، در مدت زمان کوتاهی کلی پول درو می‌کنید.
در یکی از این تبلیغات آمده: آیا می‌دانید با صرف کمی وقت و هزینه میتوانید درآمد میلیونی در ماه داشته باشید؟
«خرید دستگاه خودپرداز به عنوان یک سرمایه‌گذاری ایمن و پربازده با کمترین میزان ریسک بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری است.»
در آگهی دیگر آمده: تعداد محدودی دستگاه خودپرداز کاملا نو با شرایط فوق‌العاده و همراه پایه، سایه‌بان، سطل زباله، سوییچ بانک اقتصاد نوین، حمل و نصب و راه‌اندازی، سه ماه گارانتی تعویض قطعه و با آموزش رایگان اصول و رفع ایرادات اولیه به مشتریان محترم ارایه می‌شود.
آگهی‌دهنده همچنین اعلام کرده که این دستگاه‌ها معاف از مالیات هستند و در آخر هم این پیشنهاد را مطرح کرده که با خرید پنج دستگاه خودپرداز، به مدت یک ماه از سفر رایگان ترکیه برای دو نفر بهره‌مند شوند.
برخی از آگهی‌های فروش خودپرداز بانکی اما رنگ و بوی تبلیغات ماهواره‌ای را نیز پیدا کرده‌اند و در آن تبلیغ‌کننده با نوشتن و اعلام جمله‌های ترغیب‌کننده سعی بر کنترل و تصمیم‌سازی برای مخاطبان دارد. در یکی از این دست آگهی‌ها که در سایت دیوار منتشر شده آمده: «الان اول سال است و نباید این فرصت را از دست داد با کمی سرمایه‌گذاری بانک خودتان را ایجاد کنید. با خرید دستگاه خودپرداز بانکی میتوانید به راحتی تا ماهی 10 میلیون تومان درآمد کسب کنید آن هم با استفاده از فضاهای بدون استفاده‌ای که دارید، پس از این فرصت بی‌نظیر استفاده کنید. معطل نکنید تماس بگیرید تعداد دستگاه‌هایمان محدود است، نصب و راه‌اندازی آن نیز رایگان است و 5 میلیون تومان هم تجهیزات جانبی دارد. قیمت خودپرداز هم فقط 30 میلیون تومان است.»
البته واضح است تبلیغاتی که درخصوص درآمدهای میلیونی خودپردازها مطرح می‌شود فقط در شرایطی ممکن است که در مکان‌های پر رفت و آمد و شلوغی قرار داشته باشند و قراردادن یک دستگاه 30 میلیونی در یک پاساژ خلوت یا در یک مغازه عایده‌ای به جز هزینه‌های ماهانه تعمیرات و نگهداری برای خریدار در پی ندارد.
میزان درآمد خودپردازها
یکی از کارشناسان بانکی درخصوص درآمدزا بودن یا نبودن خودپردازها می‌گوید: این امر بستگی کامل به مکان و جایی دارد که خودپرداز نصب می‌شود؛ برای مثال سود در مناطق پر رفت و آمد در محدوده بازار درصدی تقسیم می‌شود.
به این ترتیب مغازه‌داری که ملکش در منطقه‌ای پر رفت و آمد مثل لاله‌زار واقع شده یک متر از مغازه‌اش را در اختیار صاحب خودپرداز می‌گذارد تا بتواند دستگاهش را نصب کند و هر دو به شکل درصدی از درآمدهای دستگاه منتفع می‌شوند.
این کارشناس در خصوص اینکه آیا بازار خودپرداز در کشور به اشباع رسیده یا خیر می‌گوید: البته باید بگویم هنوز در این حوزه به اشباع نرسیدیم و نشانه آن هم این است که در حال حاضر دستگاهای خودپرداز فعال هستند و با مشارکت، ماهانه تا ماهی 4 یا 5 تومان هم سود دارند. اما باید بگویم عدد 10 میلیون تومانی که در برخی تبلیغات اعلام می‌شود با واقعیت‌های درآمد در این حوزه بسیار فاصله داشته و صحیح نیست.
معضلات شیوع خودپردازها در کشور
فروش دستگاه‌های خودپرداز به بخش خصوصی و اشخاص حقیقی از سال ۱۳۹۵ روند پرشتابی به خود گرفت و تاکنون نیز ادامه دارد، به‌صورتی که تعداد زیادی در صف خرید این دستگاه‌ها قرار دارند.
با همه‌گیر شدن خرید و نصب خودپردازها، مشکلات آنها نیز کم‌کم سربرآورده است، اولین مورد از این مشکلات، ایجاد تراکنش‌های جعلی و ساختگی است؛ یعنی اگر شخص حقیقی صاحب دستگاه به‌صورت نامعتبر و ساختگی روزانه تعداد زیادی تراکنش انجام دهد، از این طریق می‌تواند پول خوبی به جیب بزند.
همچنین می‌تواند گردش پولی خود را با به کار گرفتن چند نفر بیشتر کند و سهم ۱.۱ درصدی آن را دریافت کند.
واگذاری دستگاه‌های خودپرداز به اشخاص حقیقی بدون نظارت کافی می‌تواند، برای نظام بانکی و در نتیجه نظام مالی کشور بسیار زیانبار باشد. از آنجا که فرد متقاضی دستگاه خودپرداز پس از خرید این دستگاه خودش وظیفه دارد ورودی پول را تامین کند، در نتیجه اگر مرحله جای‌گذاری با ورود پول کثیف و غیرقانونی به دستگاه انجام شود و با هر بار شارژ دستگاه، پول کلان غیرقانونی، به صورت خرد وارد بازار مالی شود باید گفت امکان پولشویی به نوعی به واسطه خودپردازها تسهیل شده است. همچنین تراکنش‌های غیرنقدی مانند انتقال پول از حسابی به حساب دیگر یا خرید شارژ و پرداخت قبوض نیز در گردش این پول غیرقانونی نقش دارند.
از سوی دیگر ممکن است شخص مجرم از روش‌های پیچیده‌تری استفاده کند و با استفاده از چندین کارت بانکی که متعلق به دوستان و آشنایان بوده یا دزدی است، فردی را استخدام کند تا به صورت شبانه‌روزی و بیشتر در ساعات خلوت، از طریق این دستگاه به جابه‌جایی پول بیشتری بپردازد. در نهایت نیز با خرید یا اجاره دستگاه خودپرداز و استفاده از آن برای وارد کردن پول نامشروع و کثیف به چرخه اقتصادی کشور اقدامات غیرقانونی انجام دهد.
گزارش یک معضل
سال 94 درهفته‌نامه عصرارتباط در گزارشی به این موضوع پرداختیم که یک کلاهبرداری میلیاردی به واسطه خودپردازهای فروخته شده صورت گرفته است. فرد کلاهبردار با افتتاح 3 هزار حساب قرض‌الحسنه و انتقال وجه بین آنها در مدت کوتاهی ۴ میلیارد تومان به جیب زده بود تا برای نخستین بار این مردم نباشند که مورد سوء‌استفاده قرار بگیرند و سر بانک کلاه برود.
ماجرا از این قرار بود که این متخلف با همکاری یک بانک، نزدیک به 3 هزار حساب قرض‌الحسنه افتتاح و 3 هزار کارت ای.تی.ام دریافت کرده بود که میزان موجودی این حساب‌ها کم بود. سپس با اجاره نه دستگاه ای.تی.ام و نصب هشت دستگاه در یک مرکز پیشخوان دولت و یک دستگاه در منزل اقدام به ایجاد تراکنش‌های ساختگی بین حساب‌ها کرده بود.
این فرد متخلف با استفاده از این نه دستگاه خودپرداز، شب‌ها بین حساب‌ها انتقال وجه انجام می‌داده است و به‌این‌ترتیب بابت هر تراکنش کارمزدی به عنوان صاحب خودپرداز می‌گرفته که مجموع آن به ۴ میلیارد تومان رسیده است.
هزینه‌های دستگاه خودپرداز
هزینه‌های دستگاه خودپرداز شامل پشتیبانی و سوییچ است. زیرا وقتی خودپرداز در مکان غیر بانکی نصب شود نیاز به تاییدیه‌های مختلف از جمله تاییدیه پلیس دارد و گفته می‌شود از وقتی که چند دستگاه خودپرداز به سرقت رفته این تاییدیه‌ها سخت‌تر هم شده است. به این ترتیب کسی که خودپرداز می‌خرد به خرید دوربین و ups نیز نیاز دارد و به علاوه هزینه‌های متفرقه و جانبی دیگر نیز خواه ناخواه به او تحمیل می‌شود.
مثلا جلوی خودپرداز را باید آهن‌کشی کرده و پایه‌های نصب شده را در زمین فرو برده و مستحکم کرد.
این کارشناس درخصوص اینکه چطور می‌توان از میزان سود تراکنش در خودپرداز اطمینان حاصل کرد نیز می‌گوید: هیچ روشی برای این منظور وجود ندارد و فقط باید به شرکت طرف قرارداد اعتماد کرده و بپذیریم که آن شرکت محاسبات خود را درست و عادلانه انجام داده است.
به‌صرفه بودن یا نبودن خرید خودپرداز
یکی از نکاتی که درخصوص خودپردازها می‌بایست به آن توجه کرد آن است که خرید آنها در گام اول و بدون بررسی میزان درآمد به هیچ‌وجه منطقی نیست.
به هر روی اگر فرد صاحب ملک باشد و بخشی از ملک خود را در مرحله اول برای خودپرداز اجاره دهد ضرر نمی‌کند پس اگر قصد خرید خودپرداز دارید دست نگه دارید زیرا اقدام هوشمندانه‌تر این است که ابتدا یک دستگاه اجاره کنید و اگر سوددهی مناسب بود اقدام به خرید و تملک خودپرداز کنید.
برای مثال اگر دستگاهی 10 میلیون تراکنش ایجاد کرده و 10 میلیون سود داده، در شرایطی که دستگاه اجاره باشد 15 درصد سود می‌دهد اما با خرید آن امکان افزایش سوددهی تا 40 درصد نیز وجود دارد که در چنین حالتی خرید خودپرداز منطقی است.
همچنین اگر قصد خرید خودپرداز را داشتید در مرحله اول به میزان تردد محل توجه کنید سپس حتما از شرکتی که با آن قرارداد می‌بندید درخواست دریافت تضامین لازم را داشته باشید. همچنین توجه به کیفیت دستگاه و پایین بودن میزان خرابی از دیگر نکات مهم برای ورود به تجارت خودپرداز است.
شاید بهترین راه برای خرید و اجاره خودپرداز شروع کار با شرکت‌های شناخته شده باشد تا در مرحله پشتیبانی به مشکل برنخورد و در آغاز کار در دام دلال‌های فروش خودپرداز نیفتید. (منبع:عصرارتباط)