آیا مغز انسان قابل هک شدن است؟
مژگان کریم‌نیایی - در بدن ما میلیون‌ها سلول عصبی وجود دارد که این سلول‌ها با خارج کردن و وارد کردن دو یون پتاسیم و سدیم موجب ایجاد اختلاف فشار الکتریکی شده و جریان الکتریکی بسیار ضعیفی تولید می‌کنند. انتقال دستور از مغز به اندام بدن و نیز انتقال احساساتی همچون درد از اعضای بدن به مغز از طریق همین جریان الکتریکی ضعیف میان سلول‌های عصبی بدن انسان صورت می‌گیرد.
از دهه 90 میلادی دانشمندان در پی دستیابی به شیوه‌ای برای شناسایی نیروهای الکتریکی تولیدشده توسط مغز انسان بوده‌اند و تاکنون وسایل زیادی نیز ارایه شده‌اند که قابل کنترل با مغز هستند. برای مثال، نوعی هلیکوپتر اسباب‌بازی در سال‌های قبل به نام Puzzlebox ساخته شده که کنترل آن به‌وسیله ذهن انسان انجام می‌شود؛ به این معنی که شما به‌عنوان هدایتگر کافی است به حرکت بعدی هلیکوپتر فکرکنید تا در عمل همین اتفاق بیفتد. این البته تنها وسیله‌ای نیست که به کمک شناسایی ابعاد پیچیده مغز انسان و در تعامل با آن ساخته شده، بلکه در حال حاضر امکان کنترل ابزار زیادی با مغز موثر است و دانشمندان با استفاده از همین توانمندی، افراد فلج را قادر می‌سازند با فکر کردن به چراغ‌های مخصوص آنها را خاموش و روشن کنند یا برای افراد قطع عضو اعضای مکانیکی نصب می‌کنند که با تفکر مغزی فرد فلج قابل هدایت هستند.
پس اگر دانشمندان تا به این حد به پیام‌های تولیدی دستگاه عصبی انسان پی برده‌اند و از کم‌وکیف الکترودهایی که از مغز می‌گذرد و پیام‌ها را منتقل می‌کند اطلاع دارند، شاید هک کردن مغز انسان نیز برایشان کار چندان پیچیده‌ای نباشد. با نظر به اینکه سازمان‌های اطلاعاتی جهان، به‌خصوص سازمان سیای آمریکا تاکنون سرمایه‌های هنگفتی روی این‌گونه طرح‌ها هزینه کرده و مطالعات اولیه آن نیز انجام گرفته است، این احتمال چندان هم دور از ذهن نیست.
پرواضح است که خواندن افکار سیاستمداران در رایزنی‌ها و اجلاس‌ها برای کشورها از اهمیت بسزایی برخوردار است و برای تحقق آن به هرکاری دست می‌زنند.
دقیقا چه اطلاعاتی را می‌شود از مغز هک کرد؟
بر اساس تحقیقات دکتر «دکونته جیمه»، متخصص اعصاب و روان در دانشگاه نوروود ایالات متحده آمریکا، اسکن امواج مغزی می‌تواند اطلاعات کاملی را درباره ویژگی‌های رفتاری افراد در اختیار متخصصان اعصاب و روان قرار دهد. این به آن معنی است که اگرچه شاید امکان خواندن ریز و جزییات افکار فرد وجود نداشته باشد، اما از طریق اسکن می‌توان واکنش‌های سلول‌های عصبی هر فرد را شناسایی و عکس‌العمل وی را در خصوص محرک‌های مختلف مشخص کرد.
برای مثال، می‌توان گفت فرد پس از رویارویی با چه محرکی احساس خوشحالی یا افسردگی می‌کند یا حس فعلی او چیست. از آنجایی که مثلا حسی همچون افسردگی، امواجی با دامنه کوتاه تولید می‌کند و خوشحالی امواج بلندتری تولید می‌کند و همگی قابل اندازه‌گیری هستند، این امر کاملا شدنی است.
تا اینجا متوجه شدیم که در عمل امکان شناسایی و خواندن امواج مغزی در حال حاضر وجود دارد. طبیعی است که برای بررسی این افکار لازم است فرد به یک آزمایشگاه مخصوص مراجعه کرده و از کلاه مخصوص سنجش بارهای الکتریکی مغز استفاده کند؛ اما برای هک کردن مغز به چیزی بیش از این نیاز است و باید بتوانیم بدون استفاده از کلاه و از راه دور امواج مغزی را بسنجیم. آیا در عمل چنین چیزی ممکن است؟
امکان خواندن امواج مغزی از راه دور
دکتر آدریان راندولف، سازنده هلیکوپتر هدایت‌پذیر با ذهن، مغز انسان را به یک دستگاه کنترل از راه دور تشبیه می‌کند و معتقد است با ساختن یک قفس فارادی می‌توان امواج ذهنی کسانی را که در درون آن قرار دارد خواند و شناسایی کرد. علاوه بر این، در حال حاضر ولت‌متر و طیف‌سنج‌هایی متفاوتی ساخته شده که به‌وسیله آنها می‌توان جریان‌های الکتریکی ضعیفی را نیز اندازه‌گیری کرد. طبیعی است که با تقویت این ابزار، امکان سنجش امواج مغزی از راه دور وجود خواهد داشت.
هنگامی که مغز در هنگام انجام هر نوع فعالیتی است، بخش خاصی از آن فعال می‌شود. برای مثال، در هنگام حل مساله یک بخش و در هنگام به‌یادآوری خاطره‌ای دور، بخش دیگر فعال می‌شود. پس اگر به‌دنبال رمز یا پسورد خاصی در ذهن فرد باشید، روشن است که باید کدام اطلاعات مغزی را جمع‌آوری کنید و کدام‌یک را بی‌اهمیت تلقی کنید. البته تجزیه و تحلیل این اطلاعات کار ساده‌ای نیست و برای هر فرد باید تحقیقات مخصوص آن فرد انجام شود، اما این امر نشدنی نیست.
اطلاعات موجود در امواج مغزی نمی‌تواند به ما بگوید که یک فرد دقیقا به چه چیزی فکر می‌کند، اما در عوض این امواج مغزی و تفسیر آنها به شما کمک می‌کند پیش‌بینی کنید که فرد مورد نظر در یک شرایط خاص و در مواجهه با محرکی خاص چه عکس‌العملی از خود نشان می‌دهد. در واقع شما با بخش «خصوصیت‌های فردی» یک انسان آشنا می‌شوید و خواهید فهمید وی در موقعیتی که شاید قبلا تجربه نکرده است، چه واکنشی خواهد داشت.
باوجود گام‌های بزرگ دانشمندان برای شناسایی امواج مغزی و درک آنها اما همچنان بسیاری از این امواج شناسایی نشده‌اند و معانی و مفاهیم آنها رمزگشایی نشده است. به این ترتیب باید گفت که حداقل در حال حاضر خطر هک شدن اطلاعات مغزی نباید تهدیدی جدی قلمداد شود، اما کسی چه می‌داند شاید در یکی دو دهه آینده دانشمندان بتوانند امواج مغزی انسان را رمزگشایی کنند و هک کردن مغز انسان به شکل کامل ممکن شود.
طبیعی است، در این شرایط کسانی هم که اطلاعات مهم و حساسی در مغزشان دارند بیکار نمی‌نشینند و ساخت کلاه‌هایی که نمی‌گذارد امواج از مغز به بیرون بروند، می‌تواند راهی برای مقابله با هک مغز باشد. کسی چه می‌داند، شاید در اجلاس‌های سیاستمداران در آن سال‌ها همه سیاستمداران برای جلوگیری از هک مغزشان هم که شده کلاه به سر بگذارند و بار دیگر ما را یاد شخصیت‌های فیلم‌ها و رمان‌های قرن بیستمی انگلستان بیندازند. (منبع:عصر ارتباط)
- ۹۶/۰۳/۲۳