اجبار بانک‌ها به دریافت کارمزد پول الکترونیکی
اخیرا بانک مرکزی به بانک‌ها تکلیف کرده است که برای جلوگیری از رقابت ناسالم اقتصادی و دلایل واهی دیگر، حداقل کارمزدی را به ظاهر از فروشنده و در باطن از خریدار یا دارنده کارت اخذ نمایند. برای فروشگاه‌های معمولی حداقل نیم درصد و برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای حداقل 25 درصد را اجبار کرده است. بنابراین تمام بانک‌ها باید طی 6 ماه تمام قراردادهای خود را با رعایت این امر دوباره نویسی نموده یا الحاقیه‌ای بر آن بیافزایند.
این اجبار چند اشکال دارد که ذکر می‌نماییم:
1- بانک مرکزی باید طرفدار مردم باشد و تورم را کم کند نه اینکه چند درصد با پول الکترونیک بر آن بیافزاید. در حال حاضر بزرگترین مشکل پذیرش پوز در فروشگاه‌ها دریافت کارمزد از فروشنده و بعد از آن مشکل تسویه حساب دیر هنگام و مغایرت است. تقریبا تمام فروشگاه‌ها غیر از زرگری‌ها و آنهایی که فقط به پولدارها جنس می‌فروشند، هزینه کارمزد را از دارنده کارت طلب می‌کنند. این فروشگاه‌ها از قبل، مقدار زیادی روی جنسشان کشیده‌اند که دیگر کارمزد برایشان چندان زیاد نیست. بعضی‌ها از ابتدا می‌گویند که پوز نداریم یا خراب است یا هزار علت دیگر می‌آورند که با آن کار نکنند. با یکی از فروشگاه‌هایی که با اصرار زیاد اجازه کار با پوز را نداد صحبت کرده و سوال کردم که چرا آنرا از روی میز بر نمی‌داری؟ گفت: یکی اینکه کلاس دارد، دوم اینکه اگر ببینند که من پوز ندارم یکی از این مسولان فروش به هزار دلیل می‌خواهد که یکی دیگر به من بیاندازد. حوضله ندارم و بدین وسیله از شرشان خلاص می‌شوم.
بنابراین کارمزد را به مردم تحمیل کرده‌ایم. فروشگاه که در نمی‌ماند. این مردم هستند که باید خرید کنند و پول بدهند. اگر گردش پول را در نظر بگیریم که ده‌ها بار در سال تکرار می‌شود، نیم درصد را باید ضرب در ده‌ها بار نماییم. متاسفانه آقایان فکر می‌کنند که فروشگاه‌ها نیز مانند بانک‌ها هستند و باید اوامر آنها را گوش کنند. این درست نیست. فروشگاه‌ها نفع خود را می‌خواهند و صد هزار توامان با صد هزار و پانصد توامان هم برای آنان و هم برای مردم ایران در حال حاضر فرق می‌کند.
الان وقت فرهنگ سازی و جااندازی این محصول است. تحمل شیئی نامانوس برای فروشگاه و مردم و تحمل نحوه جدید پرداخت هزینه و تاخیرها و مغایرت‌هایش به اندازه کافی دافع است که ما نباید کارمزد را به آن اضافه کنیم.
2- فرض کنیم که علاوه بر سیاست‌های پولی، تشخیص رقابت ناسالم اقتصادی هم به بانک مرکزی ربط داشته باشد!؟ اما رقابت سالم و سود آوری پول الکترونیک به تشخیص هر بانک و خصوصی سازی چه می‌شود؟ فرض کنید که بانکی بتواند بدون کارمزد به تمام ایران خدمت رسانی کند. چرا باید بانک مرکزی مانع شود که مردم منتفع شوند؟ اگر چه شاید این موضوع را به پول شویی ربط دهند و محملی برایش درست کنند! چگونه می‌شود ثابت کرد که نگرفتن کارمزد توسط بانک یا شرکت پی.اس.پی رقابت ناسالم اقتصادی است. خوب است بانک مرکزی دلایل و مطالعات کارشناسی خود را هم درباره این تصمیم منتشر کند تا آگاهان هم از آن اطلاع یابند. تا کی باید در خفا کار کرد و بقیه را نامحرم دانست.
3- اگر بانکی بخواهد کارمزد نگیرد و به نفع مردم و فروشگاه کار کند و تورم را پایین بیاورد، چه گناهی کرده است. باید به او تهمت رقابت ناسالم بزنیم؟ تقریبا تمام بانک‌های دولتی مایل هستند که هزینه‌ای بابت کار با پوز از مردم و فروشنده اخذ ننمایند. نمونه آن بانک ملی، کشاورزی وملت و دیگران هم بودند که فعالیت می‌کردند و برای فرهنگ سازی نیز خرج می‌کردند و در کنار آن بهره نیز می‌بردند و از آن محل هزینه خرید دستگاه و برقراری شبکه را تحمل می‌کردند. خبرش را داریم که بانک‌های خصوصی نیز در موارد بسیاری که فروش خوبی داشت و پول سایر بانک‌ها را به بانک آنها سرازیر می‌کرد، از کارمزد صفر یا ناچیز حمایت می‌کردند. بانک مرکزی اگر می‌گوید که بانک‌ها خودشان مایل به دریافت کارمزد هستندف بیاید و سقف قرار دهد نه کف. مثلا بگوید که از صفر یا یک ده هزارم تا سقف نیم درصد میتوانید در کارت‌های نقدی کارمزد بگیرید. در کارت‌های اعتباری هم که مسکوت گذارده است!؟
4- مطمئن باشید که هیچ بانکی از نگرفتن کارمزد ضرر نکرده و نمی‌کند. خرید با کارت خودش و دیگران و دستگاه پوز خودش، آنقدر برایش سود دارد که هزینه خرید پوز، شبکه، کارمند و غیره را تامین کرده و سودی هم نصیبش می‌کند. کافی است که میزان کم شدن مراجعه مردم به دستگاه‌های خودپرداز را در نظر بگیریم. اگر خرید توسط پوز عادی و فراگیر شود، مطمئن باشید که همین تعداد خودپرداز برای تمام ایران کافی است.
در آمارها رسمی می‌گویند که ما هزار دستگاه پوز به نسبت‌های جهانی کم داریم. ولی نمی‌گویند که ما چقدر به نسبت‌های جهانی در سامانه‌های دیگر کم داریم و باید سامانه اسکناس آنرا جبران نماید. در این حالت تمام آمارهای جهانی باید برای ایران تعدیل شوند.
5- فعلا مشکل بزرگ جا افتادن دستگاه پوز در فروشگاه‌ها دریافت کارمزد زیاد است. با واریز آنی که بانک ملی و کشاورزی و ملت و دیگران به دنبال آن هستند، مشکل تسویه حساب دیر هنگام و مغایرت نیز تا حد زیادی حل می‌شود.بانک‌ها خود را برای این رقابت آماده کنند. بهترین روش تعیین کف یک ده هزارم و سقف دلخواه و آزادی اقتصادی در این مورد به کلیه موسسات و سازمان‌ها است. بگذارید خودش خودش را کنترل کند.
6- اگر سازمانی بخواهد دیگران را به نحوی غیر مثبت از رقابت خارج کند، فن‌آوری و ارایه محصول جدید به حدی راحت شده که هر زمان یک سازمان دیگر می‌تواند با آن رقابت کند. اگر این محصول جا بیافتد، حتما دست بالای دست بسیار است و سازمانی دیگر با شرایطی جدید می‌تواند بازار را تسخیر کند.
7- از وزارت بازرگانی تقاضا می‌شود از اصناف ومردم طرفداری کرده و بانک مرکزی را توجیه نماید که برای اصناف و مردم این کارمزد صرف نمی‌کند و تورم در جامعه ایجاد می‌کند. مطمئن باشد که اکثر بانک‌ها با نگرفتن کارمزد موافق هستند. بانک مرکزی با این کارش باعث تورم در جامعه شده است.
منبع : ماهنامه راه راست
- ۸۶/۰۱/۰۲
