ادغام غول‌ها
یکپارچگی تمامی سرویس‌های موبایل و ثابت و ادغام شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه‌اول) با شرکت مخابرات ایران در سال ٩٧ انجام می‌شود و سپس برای تمامی خدمات تنها یک قبض صادر خواهد شد. این موضوعی بود که روز سه‌شنبه هفته گذشته و در مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام شرکت مخابرات ایران با رای قاطع به تصویب رسید.
به این ترتیب با انحلال 31 شرکت استانی مخابرات، این شرکت‌ها از ٢٥ درصد مالیات تکلیفی سالانه معاف خواهند شد و مبلغ ٣٠ میلیارد تومان صرفه جویی سالانه در سال مالی ٩٥ محقق خواهد شد.
در مورد ادغام بزرگترین شرکت خدمات سیار کشور یعنی شرکت ارتباطات سیار با برند همراه‌اول نیز تاکید شد برند این اپراتور حفظ می‌شود و تا سال 97 در خصوص چگونگی بازگشت ارتباطات سیار به مخابرات و نحوه تعیین تکلیف سهامداران و سایر مسایل دیگر نیز بررسی‌ها ادامه خواهد داشت.
شاید بتوان این تغییر ساختار را در نوع خود در کشور بی‌سابقه و نخستین تجربه دانست به همین جهت این موضوع از جهات زیادی همچنان جای تحقیق و بررسی دارد.
برای شناخت ابعاد این تصمیم تاریخی و جایگاه شرکت مخابرات ایران در میان 500 شرکت برتر و بزرگ ایران باید گفت، شرکت مخابرات ایران رتبه ششم در بالاترین ارزش افزوده، رتبه چهارم در بالاترین ارزش بازار ، رتبه چهارم در اشتغال‌زایی و رتبه پانزدهم در فروش را داشته و به این ترتیب برترین شرکت در گروه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور است.
در سال 94 شرکت مخابرات ایران رتبه پانزدهم و شرکت ارتباطات سیار ایران نیز رتبه بیست و دوم را میان صد شرکت برتر ایران را داشتند.
مخابرات همچنین چهارمین شرکت فعال بورس است و این شرکت در کنار غول دیگر صنعت ارتباطات ایران یعنی شرکت ارتباطات سیار با برند همراه‌اول، همواره و در زمان برگزاری مجامع آنها، شاخص کل بورس کشور تحت تاثیر قرار می‌دهند.
نکته قابل توجه آنکه با توجه به تنوع خدمات شرکت مخابرات ایران بعد از ادغام مذکور، کل صنعت ارتباطات کشور و بازیگران آن در عرصه ثابت، سیار و اینترنت نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت که در زمان خود به بررسی ابعاد این تحولات نیز خواهیم پرداخت.
به همین منظور و در خصوص تغییرات ساختاری و نیروی انسانی در آینده شرکت مخابرات ایران با داوود زارعیان سخنگوی شرکت مخابرات ایران به گفت‌وگو پرداختیم.
- آقای زارعیان، به عنوان نخستین پرسش، صاحبان سهام شرکت مخابرات ایران چرا و چطور رای به این ادغام بزرگ دادند؟
همانطور که می‌دانید مخابرات تا سال 1382 یک شرکت واحد بود و در استان‌ها آن موقع ما اداره کل داشتیم. از آنجا که شرکت مخابرات در آن زمان دولتی بود برای بالا رفتن سرعت کار، شرکت‌های مخابرات استانی در آن زمان به وجود آمدند و به مدیران استانی مجوزهای خاص بر اساس قانون شرکتی داده شد تا بتوانند توسعه را با سرعت بیشتری دنبال کنند.
سال 82 هم با توسعه تلفن همراه و اینترنت شرکت‌های ارتباطات زیرساخت، دیتا و ارتباطات سیار تشکیل شدند. فی الواقع تعداد شرکت‌های استانی از یک شرکت از سال 74 تا سال 82 به 34 شرکت رسید.
اما بعد از خصوصی‌سازی ما مطالعات زیادی را برای تحول در مخابرات انجام دادیم و از مشاوران مطرح داخلی و خارجی کمک گرفتیم. و بنچ مارک‌های زیادی را بین اپراتورهای مطرح دنیا مثل تلکام آلمان و فرانس تلکام و اورنج انجام دادیم. بر همین اساس نهایتا یک برنامه‌ای پنج ساله را تدوین کردیم که یکی از فاکتورهای آن یکپارچه شدن شرکت مخابرات است.
تفاوت مهم طرح یکپارچگی شرکت مخابرات تهران با دوره‌های قبل این است که در دوره‌های قبل مبتنی بر برنامه نبود بلکه ناشی از ضرورت‌ها و مصلحت اندیشی‌ها و مسایل اداری وسیاسی بود اما حالا این طرح بخش کوچکی از یک برنامه بزرگ است و ما اگر بخواهیم به آن برسیم باید برنامه یکپارچه‌سازی را اجرا کنیم.
ما به دنبال یک شبکه یکپارچه با ساختاری یکپارچه هستیم و به همین جهت مجموعه کسانی که در شرکت مخابرات ایران فعالیت می‌کنند اعم از کسانی که در ستادها و استان‌ها فعالیت می‌کنند در دو سال اخیر به این جمع‌بندی رسیدند که برای پیشرفت باید این یکپارچگی در مخابرات اتفاق بیفتد.
اما واقعیت این است که در گذار از مرحله‌ای به مرحله دیگر سختی‌هایی هم وجود دارد که باید آنها را پذیرفت.
- در این یکپارچگی قطعا بلینگ و صورتحساب‌ها هم یکپارچه می‌شود در مورد کابل مسی هم مسایلی وجود دارد، به عنوان مثال اگر شما در همین وضعیت پهنای باند بلا استفاده‌ای در سایر استان‌ها دارید نمی‌توانید از پهنای باند یکجایی که نیاز دارید و پرترافیک است استفاده کنید. اثر این یکپارچگی در این موارد چگونه است؟
بحث درستی است یعنی درواقع ما وقتی حرف از یکپارچگی در مخابرات می‌زنیم آنچه که در سطح است دیده می‌شود و می‌گویند هیات مدیره حذف می‌شوند اما ما دلایل اساسی‌تری داریم که همان مثالی که شما زدید مثل اینکه ما بیلینگ یا CRM یکپارچه داشته باشیم و به همین لحاظ است که می‌گوییم یکپارچگی فقط در ظاهر و سطح نخواهد بود.
- با این فرآیندی که دنبال می‌کنید مدیران استانی و اعضای هیات مدیره حذف می‌شوند یا فقط در هیات مدیره این اتفاق می‌افتد؟
طبیعتا مدیران استانی خواهند بود اما اسم آن عوض می‌شود و ممکن است مدیران استانی تحت عنوان "مدیر امور استان" یا مدیریت امور استان" فعال شود. به این ترتیب اعضای هیات مدیره حذف خواهند شد و از نظر مالی و حسابرسی ما یک شرکت خواهیم داشت یعنی ما تا مهر ماه حسابرسی 30 شرکت استانی را انجام می‌دهیم و فقط حسابرسی شرکت مخابرات ایران برای آخر سال باقی می‌ماند.
ما تلاش داریم تا برخی عملکردهای موازی را حذف کنیم مثل اینکه در آینده نزدیک نیازمند 30 اداره کل پرداخت یا کارگزینی نخواهیم بود. این‌ها همه از یک نقطه توسط یک شبکه انجام شدنی است و ساختار به سمت کوچک‌سازی و بهره‌ور شدن می‌رود.
- با حذف کارگزینی نیروهای به کار گرفته شده در این بخش‌ها چه می‌شوند؟
ببینید، اولا مرحه حذف که به سرعت انجام نخواهد شد چون ما ابتدا باید بخش‌های اساسی مثل CRM و IP را درست بکنیم و بعد به موضوعاتی همچون نیروی انسانی بپردازیم.
کسانی که در این بخش‌ها می‌مانند معدودند و هر استان چند نفری را حفظ می‌کند ما سعی می‌کنیم به این افراد آموزش‌هایی را بدهیم و در پست‌های جدید از آنها استفاده کنیم. ما بحث حذف و تعدیل نیروی انسانی را به هیچ‌عنوان نداریم، به دنبال این هستیم که کار و سرویس‌های ارزش افزوده بیشتری را ایجاد کنیم تا هم از نیروی انسانی‌مان استفاده کنیم و هم هزینه‌ها را پایین بیاوریم.
- با این شرایط شرح وظایف مدیران تا مهر ماه عوض می‌شود؟
طبیعتا جا‌به‌جایی‌هایی را خواهیم داشت، تغییراتی در عرصه‌های مختلف خواهیم داشت اما با این نکته که به کار آسیب وارد نشود و به نیروی انسانی هم از نظر کار و جایگاه و مزایا آسیبی وارد نشود و اینکه بتوانیم نیروهای آزاد شده را در جاهایی که نیاز داریم استفاده کنیم.
ما در دو سال اخیر با اجرای طرح بازنشستگی حدود 9 هزار و 200 نفر بازنشسته داشته‌ایم بنابراین ما در برخی از حوزه‌ها نیازمند نیروی جدید هستیم و با جابه‌جایی به نوعی از این نیروهای آزاد شده، استفاده می‌کنیم ما تا دو سال پیش در شرکت مخابرات حوزه بازاریابی نداشتیم اما اخیرا آن را ایجاد کرده‌ایم و در آن حوزه هم به نیروی انسانی نیاز داریم.
بنابراین مثل سایر شرکت‌های موفق دنیا باید تعداد نیروهای پشتیبانی داخلی به حداقل برسد و برعکس نیروهای اجرایی پشتیبانی خدمات به حداکثر برسد.
- پس کارکنان بخش خصوصی شما نگرانی تا آخر سال نداشته باشند؟
نخیر قطعا با برنامه‌هایی که ما داریم هیچ نیروی انسانی نباید نگرانی داشته باشد چون ما با برنامه تحول داریم کار ایجاد می‌کنیم. ما کارهایی را داریم که به دلیل نبود تمرکز دارد خارج از مجموعه انجام می‌شود اما وقتی نیرویمان آزاد شود می‌توانیم این‌ها را داخل سیستم بیاوریم.
- احتمال جذب نیروی جدید هم دارید؟
ما فعلا بحث جذب نیروی جدید را نداریم اما به دنبال تدوین برنامه‌ای برای تغییر جایگاه‌ها خواهیم بود. به عنوان مثال وقتی به آنجا برسیم که باید نیرو جذب کنیم سعی می‌کنیم از همین نیروهای پیمانکاری مشغول به کار استفاده کنیم به هر حال هنوز تعداد نیروها به حدی هست که جذب نیروی جدید نداریم.
- در بحث خرید تجهیزات طبیعتا جزیره‌ای عمل کردن وجود داشت و در دو استان مناقصه‌ای انجام می‌شد و یکی با یک قیمت برنده را اعلام می‌کرد و یکی با قیمت دیگر، در حالی که هر دو از یک شرکت جنس خریده بودند، این‌ها در آینده چگونه خواهد بود حالا خواه در شبکه موبایل و خواه در شبکه ثابت؟ آیا یکپارچه عمل خواهید کرد؟
بله. همه تجهیزات اصلی به صورت یکپارچه تعریف می‌شود و بالاخره یکی از مزایای یکپارچگی همین است، برنامه اصلی ما در یکپارچه‌سازی برای خرید تجهیزات اساسی است. یکسری تجهیزات محلی است که خود استان‌ها باید خریداری کنند اما قطعا تجهیزات مادر و اصلی بصورت یکپارچه خریداری می‌شوند. این شیوه در مورد تلفن همراه هم الان رعایت می‌شود.
- آقای زارعیان بررسی کرده‌اید که این یکپارچه نبودن خرید و شبکه چه میزان مخابرات را متضرر کرده است؟
ما نباید اینطور حساب کنیم. ما باید اینطور ببینیم که ضرورت‌هایی از گذشته وجود داشت که عدم یکپارچگی را ضروری کرده بود. زمانی که شرکت مخابرات دولتی بود چاره‌ای جز این نداشته که اینگونه عمل کند. در دوران مخابرات دولتی ما به روستایی تلفن داده‌ایم که اگر برای آن طرح تجاری بنویسیم شاید 1500 سال طول می‌کشد که فقط هزینه تمام شده ما را برگرداند اما موظف به خدمت بودیم.
بنابراین ما نمی‌توانیم اینطور بگوییم بلکه باید بگوییم از حالا به بعد اگر این کار را نکنیم ضرر کرده‌ایم.
- به این ترتیب می‌توان گفت تقریبا شش سالی هم وقفه دارید.
خوب این 6 سال هم یکسری ضرورت‌ها و اجبارها وجود داشته است مثلا قانون خصوصی‌سازی ما را مکلف به حفظ نیروی انسانی تا 5 سال کرده بود و یکسری الزاماتی آنجا بود هرچند که حالا هم قصد تعدیل نداریم. همچنین باید بستر و فرهنگ تغییر و تحول ایجاد شود پس نمی‌توانیم بگوییم که زیان دیده‌ایم اما می‌گوییم الان که هیات مدیره و مجمع به این نتیجه رسیده اگر این اتفاق نیفتد ضرر می‌کنیم.
به عنوان مثال زمانی ما در کشور ملزم به استفاده از تجهیزات داخلی بوده‌ایم اما حالا حتی اگر آن الزام باشد در داخل کشور امکان ساخت بیلینگ یکپارچه وجود دارد؛ اگر ما یکپارچه نشویم باز می‌رویم 30 بیلینگ می‌خریم اما الان خرید یکپارچه داریم. لذا بایستی از این جهت نگاه کنیم که برنامه یکپارچه‌سازی مخابرات کمتر از یکسال است که تصویبش کرده‌ایم و در 11 ماهی که از عمر این برنامه می‌گذرد وظایف تک تک مدیران و کارکنان را مشخص کرده‌ایم و بسترسازی را انجام داده‌ایم. پس امروز که می‌خواهیم این کار را انجام دهیم با مجموعه‌ای سرو‌کار داریم که آمادگی لازم را دارند.
زمانی که بحث خصوصی‌سازی توسط دولت مطرح شد آنها خواستار اجرای 6 ماهه طرح بودند اما مطالعات ما نشان داد که این فرآیند حداقل باید دو سال طول بکشد تا بستر فرهنگی لازم فراهم شود لذا 6 ماه تبدیل به 32 ماه شد.
- منطقا با بحث یکپارچگی، حذف هزینه‌های موازی رخ خواهد داد. در این مورد فکر می‌کنید این طرح مثلا ظرف دو سال آینده چقدر عایدی داشته باشد؟
قطعا، پیش بینی خود من حداقل 25 درصد در هزینه‌های جاری ما در عرض 2 سال صرفه جویی ایجاد خواهد کرد.