از شبکه مخابرات کشوراستفاده بهینه نمی شود
مسعود فاتح - همشهری - تا کنون 3 برنامه توسعه را در کشور پشت سر گذاشتیم و شاهد بودیم که در هر کدام از این برنامه‌ها رویکرد متفاوتی در بخش مخابرات در نظر گرفته شده است. در بخشی از سال‌های برنامه اول، توسعه مخابرات بر اساس بودجه دولت بود و برنامه توسعه زیرنظر مجلس انجام می‌شد، اما در برنامه‌های دوم و سوم، بودجه مخابرات از بودجه عمومی منفک شد و مخابرات با اتکا به درآمدهای خود در مسیر توسعه گام برداشت و با توجه به خطوط اصلی توسعه از مجلس برنامه‌هایش را به مرحله اجرا در می‌آورد. در این سالها استراتژی توسعه صنعتی، حلقه مفقوده در مسیر توسعه مخابرات بود.
نگاهی به آمار و ارقام ارائه شده از سوی مدیران مخابرات نشان می‌دهد که رشد مخابرات طی این سالها در بحث کمی قابل قبول بوده است، اما عدم رضایتمندی از شبکه فعلی مخابرات در بخش تلفن ثابت، همراه، دیتا و زیرساخت نشانگر این است که در کیفیت موفقیت چندانی حاصل نشده است.
از سال‌های گذشته تا کنون که حدود 5/5 میلیون مشترک تلفن همراه از این دستگاه ارتباطی بهره می‌برند، شاهد فراز و فرودهایی در شبکه ارتباط سیار کشور بوده‌ایم.
زمانی که پای شرکت‌های نوکیای فنلاند، زیمنس آلمان و اریکسون سوئد برای راه‌اندازی شبکه تلفن همراه به کشور ما باز شد، شاید به نظر نمی‌رسید که این شبکه طی سال‌های بعد با مشکلات عدیده‌ای مواجه شود. عدم آینده‌نگری مدیران مخابرات در آن مقطع و تلقی دستگاهی لوکس از این نیاز ارتباطی باعث شد که با افزایش شمار مشترکان در سال‌های بعد، اختلالات در شبکه تلفن همراه کشور رو به ازدیاد گذارد. افزایش سطح نارضایتی مردم، مدیران مخابرات را بر آن داشت تا از مشاور خارجی استفاده کنند. آنها با دعوت از مشاور انگلیسی ایرکام که 40 درصد سهامش در اختیار نوکیا است به مردم قول دادند که طی مدت زمان کوتاهی اختلالات شبکه به حداقل برسد، اما این شرکت نیز با دریافت مبلغی حدود 17 میلیون دلار نتوانست به وعده‌های خود عمل کند.
ثبت نام 6/5 میلیونی از متقاضیان دریافت سیم‌کارت در سال‌های بعد، مدیران مخابرات را بر آن داشت که با توسعه شبکه و خرید تجهیزات در قالب مناقصات GC از توان بخش خصوصی داخل کشور نیز استفاده کنند، اما در پشت پرده استفاده از توان داخلی باز هم شرکت‌های خارجی نوکیا، اریکسون و زیمنس قرار داشتند.
از سوی دیگر، در حالی که مشترکان تلفن همراه در سایر کشورها استفاده از سرویس‌های خدماتی این وسیله ارتباطی از جمله پیام کوتاه را حق طبیعی خود می‌دانند، تاکنون مخابرات کشور ما تنها توانسته برای 5/1 میلیون مشترک تلفن‌همراه SMS را فعال کند و برای راه‌اندازی این خدمت نرم‌افزاری نیز حدود 3 میلیارد تومان از مشترکان دریافت کرده است.
در بخش تلفن ثابت نیز طی 3 سال گذشته بیش از 5 میلیون خط سوئیچ از شرکت‌های خارجی خریداری شده که بخشی از آن سهم شرکت‌های چینی بوده است. گفتنی است همین تجهیزات مخابراتی در داخل کشور نیز تولید می‌شده و در این خریدها قانون حداکثر استفاده از توان داخلی مورد بی‌مهری واقع شده است. در حال حاضر نیز مناقصه‌هایی برای خرید سوئیچ‌های ثابت کم‌ظرفیت از خارج کشور در مخابرات استان‌ها در حال برگزاری است و قرار است کارشناسانی از استان‌های کشور جهت آموزش این سیستم‌های مخابراتی راهی خارج از کشور شوند.
بازار نابسامان اینترنت، وابستگی نرم‌افزاری دیتای مخابرات به شرکت‌های خارجی، و عدم توفیق در اجرای پروژه‌هایی مانند دیتاسنتر ملی، موید ناکارآیی مخابرات در حوزه اینترنت است.
در بخش زیرساخت که پایه‌ای‌ترین بخش ارتباطات هر کشور است، با استناد به آمار و ارقام مدیران مخابرات، ظاهرا در بعد کمی موفق بوده‌ایم. طبق برنامه سوم باید زیرساخت خطوط ارتباطی تلفن ثابت از 5/8 میلیون به 15 میلیون، تلفن همراه از 600 هزار به 3 میلیون و ظرفیت کانال‌های ارتباطی از 480 هزار به یک میلیون و 80 هزار می‌رسید. مستندات نشان می‌دهد که در آمار و ارقام در برخی موارد جلوتر از برنامه نیز حرکت شده است، اما درصد برقراری ارتباطات موفق که کمتر مورد استناد واقع شده است بیانگر عدم دستیابی به کیفیتی مطلوب در شبکه‌ی مخابرات است.
توسعه نامتوازن شبکه زیرساخت و فعال‌سازی مناطق اضطراری شبکه برای استفاده از حداکثر توان، ایرادات وارد به پایه‌ای‌ترین بخش ارتباطی کشور است.
ضریب موفقیت مکالمات بین‌شهری پیش از برنامه سوم 35 درصد بود که این رقم باید تا پایان برنامه سوم به 78 درصد می‌رسید، اما با پایان این برنامه، رقم واقعی ضریب موفقیت مکالمات پایین‌تر از میزانی است که باید در این نقطه به آن دست می‌یافتیم، در حالی که استانداردهای جهانی در این بخش بالای 70 درصد است. همچنین این رقم قرار بود در بخش ارتباطات داخل شهری به 90 و ارتباطات بین‌الملل به 80 برسد که آمار فعلی پایین‌تر از میزان مقرر در برنامه است.
در نهایت می‌توان گفت به اندازه‌ای که در بخش مخابرات کشور سرمایه‌گذاری شده، شاهد بهره‌برداری کیفی از شبکه نیستیم.
- ۸۴/۰۲/۲۱