افشاگری مدیران شبکه‌های اجتماعی علیه یکدیگر
امنیت اطلاعات کاربران شبکه‌های اجتماعی از گذشته موضوعی با اهمیت بوده است. شاید فکر کنید رفته رفته پیشرفت فناوری این امنیت را ارتقاء دهد اما دعوای بین مدیران این پیام رسان‌ها چیز دیگری می‌گوید.
فارس- در هفته‌های گذشته یکی از مدیران توییتر مطلبی در صفحه شخصی خود منتشر کرد که جنجال تازه‌ای درباره امنیت واتس‌اپ به پا کرد. در این توییت گفته شده بود: «واتس‌اپ از میکروفون در پس زمینه استفاده می‌کند، در حالی که من خواب بودم و از ساعت ۶ صبح از خواب بیدار شدم (و این فقط بخشی از جدول زمانی است!) چه خبر است؟».
توییت یکی از مدیران توییتر درباره استفاده واتس‌اپ از میکروفون گوشی در غیر از زمان استفاده
هشدار مالک توییتر درباره واتس‌اپ
این مطلب با واکنش توییتری ایلان ماسک مدیرعامل متا مواجه شد. او نوشت: «واتس‌اپ قابل اعتماد نیست.» او مجددا پس از آن، در توییت دیگری نوشت:«به هیچ چیز اعتماد نکنید، هیچ‌چیز.»
توییت ایلان ماسک درباره غیر قابل اعتماد بودن واتس‌اپ
توییت کنایه آمیز ایلان ماسک بعد از توییت قبلی درباره اعتماد نکردن به هیچ چیز
رسوایی بزرگ فیسبوک
دعوای ایلان ماسک و فیسبوک (که واتس‌اپ هم زیر مجموعه آن بوده است و الان همگی زیر مجموعه متا هستند) تازه نیست. پس از افشای داستان «دادن دسترسی به اطلاعات میلیون‌ها کاربر فیسبوک به کمبریج آنالیتیکا» و رسوایی ناشی از موثر بودن آن در انتخابات 2016 آمریکا، او به کمپینی با هشتگ #DeleteFacebook پیوست که همین نگرانی ها را بابت نبود امنیت اطلاعات کاربران و حفظ حریم خصوصی را بیشتر می‌کرد. او همچنین صفحه مربوط به SpaceX و tesla را با حدود 2.5 میلیون دنبال کننده از روی فیسبوک پاک کرد. [1]
اشاره تصویر به کمپین حذف فیسبوک
پای مالک تلگرام به دعوا بازشد
تنها منتقد واتس‌اپ این روزها، ایلان ماسک نیست بلکه دعوای جنجالی دیگری نیز بین مدیر عامل تلگرام و واتس‌اپ در جریان است. پاول دوروف مالک و مدیر تلگرام در تاریخ ۵ اوکتبر ۲۰۲۲ نوشت: «مهم نیست که شما ثروتمندترین فرد روی زمین هستید - اگر واتس‌اپ را روی تلفن خود نصب کرده باشید، همانطور که جف بزوس (مالک شرکت آمازون و از ثروتمندترین اشخاص دنیا) در سال ۲۰۲۰ متوجه شد، تمام اطلاعات شما از هر برنامه موجود در دستگاه شما قابل دسترسی است. ...از واتس‌اپ دوری کنید.»
مطلب منتشر شده مدیر تلگرام در خصوص ناامنی واتس‌اپ
مدیرعامل آمازون قربانی ناامنی شبکه های اجتماعی
اما ماجرای جف بزوس که دوروف اشاره کرد چه بود؟ خبرگزاری گاردین در تاریخ 22 ژانویه 2020 گزارش منتشر کرد که محمد بن سلمان، پادشاه عربستان سعودی در ماه مه ۲۰۱۸، گوشی همراه جف بزوس، موسس و مدیرعامل آمازون را هک کرده است. هک حساب واتس‌اپ جف بزوس در اوائل ماه می سال ۲۰۱۸ و در زمانی صورت گرفته که وی پیامی را به طور مستقیم از حساب واتس‌اپ بن سلمان دریافت کرد. این پیام دارای یک فایل ویدئویی بود که در آن یک بدافزار برای سرقت اطلاعات شخصی بزوس مخفی شده بود. این اطلاعات بعد از سرقت از گوشی جف بزوس پاک شد. پس از آن دیلی میل در خبری اعلام کرد:«هفت ماه قبل از اینکه بازرسان ولیعهد سعودی را به هک جف بزوس متهم کنند، مقامات سازمان ملل به دلیل نگرانی های امنیتی از استفاده از واتس‌اپ منع شدند.»
تیتر گاردین درباره هک شدن تلفن همراه جف بزوس از طریق واتس‌اپ
«اسب تروا» توصیف آمریکا درباره تیک‌تاک
جنجال تیک تاک در آمریکا را نیز باید به دعواهای حوزه امنیت اطلاعات کاربران و حریم خصوصی اضافه کرد. یک سناتور آمریکایی گفته:« تیک‌تاک اسب تروای حزب کمونیست چین است. این یک خطر امنیتی بزرگ برای ایالات متحده است و تا زمانی که مجبور نشود روابط خود را با چین به‌طور کامل قطع کند، جایی در دستگاه‌های الکترونیکی دولتی ندارد.»
اسب تروا یک افسانه است. طبق این افسانه یونانیان نبرد بزرگی را با تروایی ها آغاز کردند. یونانیان با مشقت خود را به سواحل شهر تروا رساندند. اما استحکامات شهر چنان محکم و مقاوم بود که پس از نزدیک به ده سال نتوانستند شهر را تسخیر کنند. زمزمه های خستگی سربازان یونان و لزوم بازگشت از جنگ بین سربازان پخش شد. در این هنگام یک حیله به ذهن یونانیان رسید و آن طرح اسب چوبین بزرگ بود. آنها در ظاهر خود را شکست خورده نشان دادند و کشتی‌ها را از ساحل دور کردند و به رسم یادگاری این اسب چوبین را برجا گذاشتند. فرامانروایان و مردم شهر به خیال اینکه همه چیز تمام شد و آسیبی آنها را تهدید نمی کند جشن بزرگی برپا کردند و این اسب چوبین را به داخل شهر آوردند. اما در شب و هنگامی که همه خواب بودند سربازان یونان از درون این اسب بیرون آمده و دروازه ها را باز کردند تا ارتش یونان بتواند به این دژ مستحکم نفوذ کند و تروا را تصرف کند. با این حیله تمام مقاومت های تروا بر باد رفت.
اشاره سناتور آمریکایی به اسب تروا بودن تیک‌تاک
وقتی دولت آمریکا تیک‌تاک را به رگبار می‌بندد
در ۲۳ مارس مدیر عامل شرکت تیک تاک، در مجلس نمایندگان ایالات متحده حاضر شد تا به سؤالات نمایندگان پاسخ دهد. در این جلسه جنجالی که بیش از پنج ساعت طول کشید، نمایندگان جمهوری‌خواه و دموکرات در یک صف متحد، نگرانی‌های عمیق خود را درباره تیک تاک ابراز کردند.
بخشی از جلسه استیضاح مدیر عامل تیک‌تاک در کنگره آمریکا
بخشی از جلسه استیضاح مدیر عامل تیک‌تاک در کنگره آمریکا
ترس کشور های پیشرفته از شبکه های اجتماعی
پیش از این جلسه نیز مقامات آمریکایی درباره تهدید تیک‌تاک برای امنیت ملی آمریکا و لزوم فیلترنگ آن اظهار نظرهایی کرده بودند. (مقابله ایالات متحده با یک شبکه‌اجتماعی غیربومی/ آیا تیک تاک در آمریکا فیلتر می‌شود؟) از جمله این اظهارات می‌توان به هشدار وزارت دفاع آمریکا به پرسنل ارتش برای حذف تیک‌تاک به دلیل «برای جلوگیری از لو رفتن هر گونه اطلاعات شخصی»، ابراز نگرانی گروهی از سناتورهای جمهوری‌خواه در مورد احتمال دخالت تیک‌تاک در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، هشدار مدیر اف بی آی نسبت به اینکه تیک‌تاک می‌تواند برای «تاثیرگذاری روی افکار کاربران» و «عملیات نفوذ» مورد استفاده قرار گیرد و... .
جریمه پشت جریمه
در کنار این موارد شبکه های اجتماعی توسط دولت های غربی عموماً با جریمه های سنگینی مواجه می‌شوند. این جرائم بیشتر به دلیل عدم رعایت حفظ حریم شخصی و نبود امنیت اطلاعات کاربران در این شبکه ها است. به عنوان مثال می‌توان به نمونه های زیر اشاره کرد:
جریمه ۴۱۰ میلیون دلاری متا توسط کمیسیون حفاظت از داده‌ی ایرلند (موسوم‌به DPC)به‌دلیل نقض قوانین حریم خصوصی اتحادیه‌ی اروپا[2]
اتحادیه اروپا شرکت آمازون را به علت نقض قوانین رعایت حریم شخصی در این بخش از جهان بیش از 886 میلیون دلار جریمه کرد.[3]
جریمه گوگل و یوتیوب(زیرمجموعه گوگل) به میزان 170 میلیون دلار به دلیل نقض قوانین حریم خصوصی کودکان (جمع آوری اطلاعات شخصی کودکان بدون رضایت والدین ) توسط آمریکا[4]
پرداخت جریمه ۳۹۱٫۵ میلیون دلاری توسط گوگل به آمریکا و اعتراف به استفاده از روش‌هایی غیرقانونی برای رهگیری لوکیشن کاربران[5]
جریمه 5.5میلیون یورویی واتس‌اپ توسط کمیسیون حفاظت از داده ایرلند به دلیل نقض قوانین حریم خصوصی[6]
تایید جریمه ۲۲۵ میلیون یورویی پس از ثبت شکایاتی در ایرلند مبنی بر استفاده واتس‌اپ از داده‌های خصوصی کاربران[7]
جریمه کمیسیون ملی حمایت از زندگی و اطلاعات خصوصی فرانسویان برای گوگل و فیس بوک به ترتیب ۱۵۰ میلیون و ۶۰ میلیون یورو به دلیل نحوه عملکرد نادرستشان در کوکی ها. به علاوه جریمه روزانه 100 هزار یورو درصورت تغییر ندادن عملکرد.[8]
و...
یکی دیگر از رسوایی بزرگ در این حوزه که در ابتدای گزارش به آن اشاره شد، رسوایی بزرگ فیسبوک در زمان انتخابات آمریکا است که باعث شد ملزم به پرداخت ۵ میلیارد دلار جریمه شود. در تحقیقات کمیسیون تجارت فدرال آمریکا مشخص شد، داده های ۸۷ میلیون کاربر فیسبوک به شکل غیرقانونی در اختیار موسسه بریتانیایی کمبریج آنالیتیکا قرار گرفته بود. این تحقیقات به جریمه ۵ میلیارد دلاری فیسبوک ختم شد.[۹] کمبریج آنالیتیکا داده‌های فیسبوک را در جهت مدیریت رفتار رای دهندگان به نفع رای آوری دونالد ترامپ در انتخابات ۲۰۱۶ استفاده کرده بود.
شبکه‌های اجتماعی جهان ناامن
موارد فوق تنها بخشی از موارد نقض حریم خصوصی، سواستفاده از اطلاعات کاربران، و مشکلات امنیتی شبکه های اجتماعی است. نکته دیگر این است که در نمونه های ذکر شده امکان شکایت و الزام کردن شرکت های ارائه دهنده خدمات به پرداخت جریمه برای کشور های قربانی وجود داشته است. با این حال علی رغم رشد فناوری هنوز راه هایی برای جلوگیری کامل از اینگونه سو استفاده ها وجود ندارد و کاربران شبکه های اجتماعی هیچگاه نمی‌توانند با اطمینان خاطر از این جهان ناامن استفاده کنند. این ناامنی ها باعث می‌شود دولت ها کنترل خود را بر شبکه های اجتماعی بیشتر کنند و از راهکارهایی مانند استفاده از شبکه های اجتماعی بومی، انتقال سرورها به درون مرزهای خود، الزام شرکت ها به تاسیس نمایندگی در کشور و ... استفاده می‌کنند.
[1].https://time.com/5212921/elon-musk-deletes-facebook/
[2].https://www.theverge.com/2023/1/4/23538750/ireland-dpc-meta-instagram-facebook-gdpr-violation-fines
[3].https://www.reuters.com/business/retail-consumer/amazon-hit-with-886-million-eu-data-privacy-fine-2021-07-30/
[4].https://www.ftc.gov/news-events/news/press-releases/2019/09/google-youtube-will-pay-record-170-million-alleged-violations-childrens-privacy-law
[5].https://www.reuters.com/legal/exclusive-google-pay-about-400-million-settle-location-tracking-lawsuit-sources-2022-11-14/
[6].https://www.irishtimes.com/business/2023/01/19/data-protection-commission-hands-whatsapp-additional-55m-gdpr-fine/
[7].https://www.euronews.com/next/2021/09/02/ireland-fines-whatsapp-225m-for-breaking-eu-data-protection-rules
[8].https://www.cnil.fr/en/cookies-cnil-fines-google-total-150-million-euros-and-facebook-60-million-euros-non-compliance
[9].https://www.ftc.gov/news-events/news/press-releases/2019/07/ftc-imposes-5-billion-penalty-sweeping-new-privacy-restrictions-facebook