با فناوری می‌توان به حیات جاوید رسید؟
عباس زندباف - گلادیس هوپر 113 ساله کهن‌سال‌ترین فرد در انگلستان که در سال اختراع هواپیما توسط برادران رایت به دنیا آمد.
چند هفته پیش یاسوتارو کویده 112 ساله در ژاپن درگذشت تا عنوان پیرترین مرد جهان به هم‌وطنش ماسامیتسو یوشیدا 111 ساله برسد.
اینها در باشگاه فراتر از 110 سالگان جهان قرار دارند. به گزارش گروه تحقیقات پیری‌شناسی، در سال 2015 شمار افراد دارای سن بیش از 110 سال در جهان 82 نفر بود. اسرار عمر دراز چند دهه است که دغدغه دانشمندان بوده است. علل کاهش عمر چیست؟ کدام خصایص وراثتی است که موجب افزایش طول عمر می‌شود؟
طبق برآوردی که سازمان ملل انجام داده است، شمار افراد بالای 100 سال جهان در سال 2012 حدود 316هزار و 600 نفر بوده است، اما به کمک فناوری‌های پزشکی، این رقم در سال 2050 به بیش از سه میلیون نفر می‌رسد.
یافتن راه‌های عمرطولانی چندان جزو دلمشغولی اهل علم نبوده، اما اکنون جزو حوزه‌های پویا در نوآوری‌های فناوری است که کانون سرمایه‌گذاری‌های کلان شده است. کسانی هم به سرمایه‌گذاری در این حوزه روی آورده‌اند که تعجب‌آور است؛ میلیاردرهای حوزه فناوری!
بنیان‌گذاران معروف‌ترین شرکت‌های جهان، از گوگل گرفته تا پی‌پال و اوراکل در حال تزریق صدها میلیون دلار برای شکست دادن مرگ هستند. یکی از دست‌ودل‌بازترین سرمایه‌گذاران، لاری الیسون، موسس و مدیرعامل اوراکل است که برای حل معضل پیری طی یک‌دهه سالی تقریبا 45 میلیون دلار خرج کرده است.
در خبرها آمده است که سرگئی برین، یکی از دو موسس گوگل بعد از آنکه پس از آزمایش ژنتیکی فهمید که در خطر ابتلا به بیماری پارکینسون است، برای درمان بیمارهای کهنسالی 50 میلیون دلار کمک کرده است. پیتر تیل یکی از دو موسس پی‌پال و از نامداران فناوری، شش میلیون دلار به بنیاد سنس اهدا کرده است؛ بنیادی که دست‌اندر‌کار تحقیق در مورد طول عمر است. تیل می‌گوید رهیافت وی در قبال مرگ، مبارزه کردن با آن است.
بحث بر سر آن نیست که آیا می‌توان به کمک پیشرفت‌های فناوری عمر خود را زیاد کنیم یا خیر، پیشاپیش ثابت شده که چنین چیزی ممکن است. در سال 1900 اگر کسی 50 سال عمر می‌کرد اقبال بلندی داشت، اما امروزه متوسط عمر در کشوری مانند ایران 75 سال است.
البته دانشمندان اعتقاد دارند که عمر انسان حداکثری دارد، اما تحقیقات نشان داده است که افزایش چشمگیر عمر انسان ناشی فناوری‌های پزشکی و نوآوری اجتماعی بوده است نه دگرگونی‌های تکاملی. اگر بتوانیم در فرایند پیر شدن یاخته‌ها رخنه کرده و آن را معکوس کنیم، به‌طور بالقوه به عمر نامحدود می‌توان دست یافت.
گذشته از داشتن عمر بی‌پایان، عمر بیش از 100 سال در آینده نزدیک عادی خواهد شد. نسل جدید فراصدسالگان اکنون در میان ما زندگی می‌کنند و در سال 2100 نیز همچنان زنده‌اند.
با توجه به آنکه مدت کار هم خیلی از سنین کنونی بازنشستگی فراتر می‌رود شرکت‌ها و دولت‌ها باید برای دگرگونی گریزناپذیر ساختار نیروی‌کار در جهان آماده شوند.
در حال حاضر عمر انسان افزایش یافته است، اما با بیماری‌های مزمنی هم دست به گریبان است که با افزایش سن پیش می‌آیند؛ مانند انواع سرطان‌ها و آلزایمر.
رویکردها هم متنوع است و از درمان کردن یکایک این بیماری‌ها تا یافتن کلید ژنتیکی پیری را دربر می‌گیرد.
در حوزه یافتن کلید ژنتیکی، محققان در حال آزمایش همه‌چیز، از هورمون‌ها و داروهای معکوس‌سازی روند مرگ یاخته‌ها گرفته تا رهیافت نسبتا مخوف انتقال خون جوانان به کهنسالان هستند.
چند دارو اثر شگفتی در افزایش طول عمر موش‌ها داشته‌اند و در آینده روی انسان هم آزمایش خواهند شد. برای مثال، دارویی به نام راپامیسین که در کاشت اندام به‌کار می‌رود، عمر موش را 25 درصد افزایش می‌دهد و ضدسرطان است و می‌گویند مولکول‌های برگرفته از شراب سرخ به نام رزرواترول بر سوخت‌وساز یاخته‌ها اثر می‌گذارد.
طبق تحقیقی که نتایج آن یک ماه پیش منتشر شده است، هرمونی به نام اف‌جی‌اف21 عمر موش‌ها را به میزان چشمگیر 40 درصد افزایش می‌دهد و از کاهش مصونیت بر اثر بالا رفتن سن جلوگیری می‌کند.
در آزمایش‌هایی روی انسان‌ها که به ریاست تونی وسکورای در دانشگاه استنفورد ادامه دارد، به بیماران دچار آلزایمر خون جوانان را تزریق می‌کنند که ببینند آیا کمک می‌کند تا دوباره قوه شناخت را به‌دست آورند. داده‌های این آزمایش‌ها هنوز در دست تحلیل است.
دانشمندان معتقدند که تزریق خون جوانان می‌تواند کلید معکوس‌سازی پیری باشد.
در سال 2013 نیز گوگل تصمیم گرفت وارد گود شود و شرکتی به نام کالیکو (شرکت زندگی کالیفرنیا) را با این هدف پدید آورد که عمر همراه با سلامتی انسان را افزایش دهد. در دره سیلیکون غوغا به پا شد که گوگل می‌خواهد جلوی مرگ را بگیرد، ولی هدف گوگل معقولانه‌تر است: حداقل چند دهه افزایش دادن عمر همراه با سلامت و بهره‌وری انسان.
تاکنون آلفابت شرکت مادر گوگل، حدود 730 میلیون دلار صرف این شرکت نوپای تحقیقاتی تولیدی کرده است تا با همکاری دانشگاه‌ها و شرکت‌های داروسازی فرآورده‌های عمرافزای تجاری تولید کنند.
یافتن شاخصه‌های وراثتی مربوط به طول عمر در افرادی که بالای 100 سال عمر می‌کنند و یافتن درمان برای آلزایمر و پارکینسون از جمله طرح‌های این شرکت است.
قرار است شرکت تازه شکل‌گرفته آلفابت که گوگل، کالیکو و چند شرکت دیگر را زیر چتر خود دارد، نتایج مالی کالیکو را برای نخستین بار اعلام کند.
این تنها تکاپوی بزرگ شرکتی معطوف به پژوهش در مورد طول عمر نیست. کرایگ ونتر از پیشتازان علم ژنتیک و نخستین فردی که نقشه کامل ژنی انسان را تدوین کرد همراه با کارآفرینی به اسم پیتر دایاماندیس شرکتی به نام موسسه طول عمر انسان را تاسیس کرد که اهداف آن فقط بر ویژگی‌های ژنتیکی پیری متمرکز است، در حالی که رهیافت کالیکو داروسازی است.
ونتر می‌خواهد نقشه ژنی یک میلیون نفر و از جمله افراد دارای سن بیش از 110 سال را تا سال 2020 تهیه کند و با تحلیل الگوهای این مجموعه داده‌ها، شاخصه‌های طول عمر را پیدا کند.
این موسسه خدمات تجاری تدوین نقشه ژنی به افراد ارایه می‌دهد و هم‌اکنون با بیمه‌های درمانی همکاری دارد تا در قبل دریافت نقشه ژنی تخفیف ارایه دهند.
با توجه به خیزی که دانشمندان برای رمزگشایی از طول عمر برداشته‌اند در آینده با چه تحولاتی مواجه خواهیم شد؟ در میزگردی که در هم‌اندیشی اقتصاد جهانی در شهر داووس برگزار شد، محققان و کارآفرینان پیش‌بینی می‌کردند که در سال 2100 طول عمر انسان‌ها به 200 سال برسد. در چنان آینده‌ای بازنشسته کردن نیروی کار در سن 60 سالگی معنایی نخواهد داشت و منسوخ خواهد شد؛ زیرا برای هر 10 سال اضافه عمر باید نان‌آوران خانواده‌ها چندبرابر شود و همه کار تمام وقت داشته باشند.
شرکت‌های بزرگ هم باید کارمندان کهنسال و محدودیت‌های جسمانی‌شان را بپذیرند.
به کمک هورمون‌ها، داروها، انتقال خون و اندام‌های خودبالنده می‌توان 100 یا حتی 200 سال به عمر انسان افزود، ولی حیات جاوید همچنان دور از دسترس است.
البته در این راه، به کمک فناوری‌ها می‌توان درمان‌هایی برای برخی‌از خطرناک‌ترین بیماری‌ها یافت و همین هم دستاورد بزرگی برای انسان است. (عصرارتباط)
- ۹۴/۱۲/۱۱