برآورد خسارات قطع اینترنت از سوی فدراسیون فاوا
هفته گذشته کارگروه نرم‌افزار و محتوای دیجیتال کمیسیون فاوای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران میزبان تعدادی از نمایندگان مجلس به منظور بررسی آثار و خسارت‌های قطعی اینترنت در کشور بر تولید نرم‌افزار و محتوای دیجیتال بود.
فدراسیون فاوای ایران - سعید رسول‌اف رییس کارگروه نرم‌افزار و محتوای دیجیتال کمیسیون فاوای اتاق ایران در عنوان کرد: جلسه روز دوشنبه با حضور پنج نفر از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی از کمیسیون‌های مختلف مجلس از جمله کمیسیون اقتصادی، فرهنگی، آموزش و تحقیقات و همچنین کمیسیون صنایع برگزار شد. خانم‌ها سیاوشی، زرآبادی، ذوالقدر، اولادقباد و همچنین آقای موسوی در این جلسه حاضر شدند.
وی در ادامه عنوان کرد: در این جلسه پیرو صحبت‌ها و مذاکراتی که با اعضای کارگروه و فعالان بخش خصوصی داشتیم، ابتدا گزارشی از مشکلاتی که بر اثر قطع اینترنت ایجاد شده بود را در این جلسه ارایه دادیم که پنج محور اصلی داشت. نخست بحث خسارت مستقیمی بود که به صنعت ICT کشور وارد شد. دوم بحث خسارت‌هایی بود که به اقتصاد کشور به شکل غیر مستقیم وارد شد. چرا که اکنون ICT یک نقش زیرساختی در کشور دارد و تخمین زده می‌شود بین ۵تا۳۰ درصد از کل تولیدناخالص داخلی کشور را پشتیبانی زیرساختی می‌کند. بخشی از خسارت در این زمینه غیر مستقیم بوده است.
رسول‌اف در ادامه تصریح کرد: همزمان با قطع اینترنت، تولیدکنندگان و صادرکنندگان، خطوط هوایی، حمل و نقل، گردشگری، بانک، بورس و بیمه دچار اختلال شدند؛ چراکه همه زیرساخت‌های آن در چارچوب ICT بوده است. بخش سوم بحث خسارتی بود که به برندهای ملی وارد شد. زیرا در این ایام بسیاری از سرویس‌های مشابه داخلی بخصوص سرویس‌های IT محور تلاش کردند تا با تبلیغات رفته رفته فضایی در میان کاربران داخلی باز کنند؛ اما از آنجایی که این موضوع همراه شد با قطعی اینترنت و عدم دسترسی به نمونه مشابه خارجی، یک نوع حس بی اعتمادی و نارضایتی برای کاربران بوجود آمد و چندان از برندهای داخلی استقبال نشد و هشتگ‌های خوبی برای این موضوع شاهد نبودیم.
وی افزود: در بخش چهارم به خسارت‌های انسانی این ماجرا پرداختیم. بی اعتمادی و ناامیدی ناشی از این اتفاق، نتیجه‌ای جز شدت گرفتن بحث مهاجرت نبود که قشر جوان در حال حاضر با آن روبرو است و در بخش آخر به فرصت‌های از دست رفته پرداختیم. در این ایام امکان تولید و توسعه در بسیاری از نرم‌افزارها متوقف شد.
رسول‌اف گفت: همچنین بحث سرمایه‌گذاری خارجی و ریسک سرمایه‌گذاری که برای صادرکنندگان و واردکنندگان به این واسطه ایجاد شد، بحثی کاملا جدی بود. در واقع گزارش روی این پنج محور اتکا داشت و تعدادی از دوستان که در جلسه حاضر بودند، نقطه نظرات خود را ارایه کردند و در نهایت نیز دیدگاه نمایندگان محترم را شنیدیم. نمایندگان مجلس به شکل بسیار قاطعی مخالف قطع اینترنت بدون هرگونه اطلاع رسانی و به این شکل فراگیر بودند.
تخمین خسارت قطعی اینترنت
رسول‌اف در خصوص خسارت‌های مستقیم و غیر مستقیم قطع اینترنت به بخش ICT کشور گفت: تخمین و محاسبه تقریبی خسارت‌های ناشی از قطعی اینترنت، چیزی در حدود ۲۶۵۰ میلیارد تومان برآورد شده است. با فرض تاثیر ۵ تا۳۰ درصدی فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش زیرساخت‌های کشور، اگر کمترین تاثیر را که ۵ درصد است محاسبه کنیم، خسارت غیر مستقیم حدود ۶۳۰۰ میلیارد تومان می‌شود. این تخمینی بوده که ما تا کنون توانستیم بدست آوریم. حتی بخشی از خسارت‌ها نیز مربوط به حوزه‌هایی است که کمتر دیده شده است. مانند تبلیغات دیجیتال که بازار سالیانه حدود ۲هزار میلیارد تومانی دارد. اکثر این پلتفرم‌ها خارج از کشور هستند و شرکت‌هایی که روی این موضوع سرمایه‌گذاری کردند عملا کمپین‌هایشان ناموفق شد و متضرر شدند.
طرح دو فوریتی مجلس با مشورت کارگروه
روز سه شنبه اعلام شد که بناست طرحی دو فوریتی در مجلس ارایه شود که جلوی قطع اینترنت به شکل فراگیر گرفته شود.
رسول‌اف با بیان مطرح شدن این طرح پیش از ارایه به مجلس در کارگروه توسط نمایندگان مجلس، عنوان کرد: این فرصت به‌دست آمد تا اعضا در این زمینه نقطه نظرات خود را ارایه دهند تا در طرح نیز اعمال شود. هم نمایندگان مجلس و هم اعضای کارگروه بر این عقیده بودند اگر بناست قطعی اینترنتی رخ دهد، باید از مجرای قانونی صورت گیرد و اگر بناست به اضطرار چنین اقدامی‌صورت گیرد، شرکت‌های تولیدی و خدماتی به مانند گذشته تحت تاثیر قرار نگیرند.
رسول‌اف در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه این طرح جایگاه دولت و شورای امنیت ملی را برای چنین اقدامی به رسمیت می‌شناسد پس تفاوت آن با گذشته چیست، گفت: موضوعی که نمایندگان در این زمینه مطرح می‌کردند این بود که تصویب هرنوع قانونی نباید با قوانین بالادستی کشور تداخل داشته باشد. به نظر می‌رسد در قوانین فعلی نیز این اقدام از اختیارات شورای عالی امنیت ملی است و بنا به شرایط موجود در خصوص آن تصمیم‌گیری می‌شود. اما در اتفاقی که در قطعی اخیر اینترنت رخ داد هیچگونه چارچوب زمانی و اطلاع رسانی وجود نداشت. حال آنکه این طرح دو فوریتی تلاش می‌کند تا این بخش از شرایط یعنی اطلاع رسانی و چارچوب زمانی را پوشش دهد.
رییس کارگروه نرم‌افزار و محتوای دیجیتال در خصوص احتمال رد این طرح گفت: ما در بخش خصوصی تمام تلاش خود را تا کنون به کار بستیم تا نشان دهیم قطعی اخیر اینترنت چه آسیب‌هایی به کشور وارد کرده است. هرچند ظرفیت شبکه ملی اطلاعات ظرفیت بسیار خوبی است و نهادهای ذی ربط زحمات زیادی کشیدن، ولی این موضوع فضای نگران‌کننده‌ای را به وجود آورده است. نباید برخی تصور کنند که اگر چند سرویس داخلی کار می‌کند، همه نیازمندی مردم رفع می‌شود و پس در چنین شرایطی میتوان اینترنت را قطع کرد. ما در خصوص این موضوع به شدت نگران هستیم. جلسه با نمایندگان مجلس با این هدف برگزار شد که بخش خصوصی بتواند نظر خود را اعلام کند و بگوید این نگرانی به شدت جدی است و مانع عمده ای بر سر راه کسب و کارهای ما خواهد بود. امیدواریم که به این موضوع توجه شود و با تصویب این قانون حداقل دیگر شاهد قطع یکباره اینترنت نباشیم.
قطع اینترنت به نفع تولیدکنندگان نرم‌افزار داخلی نیست
رسول‌اف که ریاست انجمن تولید کنندگان نرم‌افزار تلفن همراه را نیز برعهده دارد، در پاسخ به این سوال که آیا پیام‌رسان‌های داخلی در طول قطعی اینترنت توانستند خود را به عنوان یک جایگزین مناسب نشان دهند، گفت: این موضوع دو بخش است. بخش اول مربوط به امکانات زیرساختی است که بتوانیم فضایی را فراهم کنیم تا یک سرویس داخلی با کاربران داخلی در محدوده جغرافیایی مشخص از آن بهره برداری کنند. این موضوع در حال حاضر امکان پذیر است. ولی ابزارهایی که برای تولید همین نرم‌افزارها استفاده کردیم، یکسری ابزارهای بین المللی است. ضرورتا هم قرار نیست که همه دانش را خودمان داشته باشیم.
وی گفت: واقعیت آن است که نمی‌توان چرخ را از ابتدا اختراع کرد. ما به لحاظ تکنولوژی با دنیا تعامل و ارتباط داریم. زمانی که با قطعی ناگهانی اینترنت مواجه شدیم، وقتی پای صحبت یک توسعه دهنده می‌نشستیم، مهمترین چالش این بود که بیان می‌کردند سواد ما در اینترنت است. زیرا یک فرد نمیتواند همه تجربه‌ها و دانش‌ها را دراختیار داشته باشد. از همین رو یک توسعه دهنده نرم‌افزار می‌تواند با استفاده از تجارب متعدد دیگران و اطلاعاتی که در جستجوهای مختلف کسب می‌کند، کار خود را پیش ببرد.
وی ادامه داد: به همین دلیل اگر اینترنت قطع شود، تولید هم صورت نمی‌گیرد تا یک پلتفرم داخلی سرویسدهی داشته باشد و این یک نگرانی جدی است. وی در ادامه افزود: اگر امروز پلتفرم‌های داخلی تولید می‌کنیم که تنه به تنه نمونه‌های خارجی می‌زنند، در شرایط رقابتی برابر این اتفاق افتاده است و باعث شده در رقابت با نمونه‌های خارجی امکانات و ویژگی‌های بهتری به کاربران دهند. تصور من این است که اگر بخواهیم این محیط را نیز ایزوله کنیم بی شباهت به برخی از صنایع دیگر نیست که در آنها انحصار وجود داشته و حالا پس از سال‌ها سرمایه‌گذاری کلان نتیجه قابل رقابتی را عرضه نکردهاند.
رسول‌اف در پاسخ به این سوال که آیا در شبکه ملی اطلاعات به تنهایی، می‌توانیم پیام رسان، جست و جوگر و مرور گر بومی‌داشته باشیم یا نه، عنوان کرد: امکان آن وجود دارد ولی در آن صورت کارایی لازم را ندارد. به طور مثال جست‌وجوگر بومی بناست محدوده دانش خود را از ۸میلیارد نفر به ۸۰ میلیون نفر برساند و دانش این افراد را به تنهایی اشتراک بگذارد. بنابراین اصل موضوع ابهام دارد. ما خودمان را با این کار از دسترسی به مجموعه‌ای از دانش و اطلاعات بی بهره می‌کنیم. در دوره قطعی اینترنت نیز جست‌وجوگران بومی نتایج سایت‌های خارجی را نشان می‌دادند و شما نمی‌توانستید از آنها استفاده کنید. عملا در اصل موضوع نگرش واقع بینانه‌ای نیست.
وی در خصوص عدم رضایت توسعه دهندگان و تولیدکنندگان نرم‌افزار داخلی در دوره قطعی اینترنت گفت: قطعی اینترنت قطعا روی تولید محتوا و توسعه نرم‌افزار تاثیر معکوس می‌گذارد. حتی دیدگاه دیگر این است که چرا نمی‌توانیم صادرات نرم‌افزار داشته باشیم و یا اگر نرم‌افزارها قابلیت صادراتی داشته باشند باید نگران کاربران خارج از کشور بود. این موضوع باعث می‌شود که ما محدود شویم. ما حتی می‌توانستیم محصولات و خدماتی داشته باشیم که کاربران آنها در خارج از کشور باشند. ما اینگونه در حال محدودسازی خود هستیم و شانس توسعه و صادرات را از خودمان می‌گیریم.