ITanalyze

همیشه برداشتن اولین قدم‌ها سخت است؛ سخت‌تر می‌شود زمانی که قرار باشد این قدم را در راستای شفافیت برداریم. سازمان فناوری اطلاعات ایران با ایجاد کمیته شفافیت در حال برداشتن این گام بزرگ است.

«نخستین جلسه کمیته شفافیت سازمان فناوری اطلاعات برگزار شد، امیدوارم به‌زودی شاهد تصویب و ارائه برنامه جامع شفافیت سازمان باشیم. مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در راستای مطالبه گری صحیح و اصولی، آرمانی است که برای رسیدن به آینده روشن باید به آن توجه ویژه‌ای شود.»
مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات ایران با نوشتن این متن در توییتر خود، خبر از تشکیل اولین جلسه کمیته شفافیت سازمان فناوری اطلاعات داد.

** ترویج اکوسیستم شفافیت
چندی پیش «سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» به منظور در اختیار قرار دادن اطلاعات غیرمحرمانه از سازمان‌های دولتی رونمایی شد. در ادامه نیز سازمان‌ها برای این‌که داده‌هایشان را در این سامانه منتشر کنند، به آن دسترسی پیدا کردند. این‌ها قدم‌های خوبی در راستای شفافیت به‌حساب می‌آید، اما مسئله اصلی و گام بعدی ترویج اکوسیستم شفافیت است. برای ترویج شفافیت یک سازمان باید کار را به دست می‌گرفت؛ سازمان فناوری اطلاعات این اقدام را انجام داد.
‏‏‏‏‏‏«محمدجعفر نعناکار» روز شنبه درباره روند مطرح شدن بحث شفافیت در سازمان فناوری اطلاعات و پیشرفت آن به خبرنگار علمی ایرنا گفت: وزارت ارتباطات و تمام سازمان‌های مربوطه در خصوص منشور حقوق شهروندی یک دستیار ویژه انتخاب کرده‌اند، دستیارانی که وظیفه کمک و صیانت از حقوق شهروندی را در شئون مختلف کاری در سازمان خود به عهده‌ دارند.
او در ادامه گفت: جلسات دستیاران حقوق شهروندی هرچند هفته یک‌بار با حضور تمام اعضا برگزار می‌شود، در این جلسات گزارش کارهای صورت گرفته ارائه و بر حقوقی که ذینفعان دارند و باید به آن رسیدگی کرد، تأکید می‌شود.

** پیشینه شفافیت
مسئولان سازمان فناوری اطلاعات ایران، از ورود شفافیت به سازمانشان چند هدف را دنبال می‌کنند. نعناکار در خصوص پیشینه شفافیت در این سازمان می‌گوید: سال 97 چند جلسه با سازمان‌های مردم‌نهاد مانند مجموعه «شفافیت برای ایران» در سازمان فناوری اطلاعات ایران برگزار شد، درنهایت به این نتیجه رسیدیم که با همکاری این سازمان، الگوهای شفافیت را در سازمان پیاده‌سازی کنیم.
نعناکار که دی‌ماه سال گذشته، به‌عنوان اولین سفیر شفافیت حکمش را از سوی سازمان مردم‌نهاد شفافیت برای ایران دریافت کرد در ادامه گفت: پس از جلساتی که با حضور امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات برگزار شد، سازمان فناوری اطلاعات به‌عنوان اولین سازمان در کل ساختار وزارتخانه، کمیته شفافیت را ایجاد کرد.
وی افزود: این کمیته اعضای دائم و غیر دائم دارد و یکی از اعضای آن، سازمان شفافیت برای ایران است. برای اولین بار است که یک مجموعه مردم‌نهاد بیرونی در یک سازمان دولتی کرسی دارد و روند شفافیت را پیگیری می‌کند.

** می‌خواهیم الگوی شفافیت باشیم
کمیته تشکیل‌شده شفافیت سازمان فناوری اطلاعات، چهار هدف عمده را دنبال می‌کند. به گفته نعناکار الگوسازی از سازمان فناوری اطلاعات برای شفافیت در کل کشور اولین و شاید مهم‌ترین هدف این مجموعه باشد: ما می‌خواهیم سرمشق و الگو برای شفافیت باشیم تا اگر یک سازمان دولتی تصمیم گرفت به‌صورت شفاف کار کند، بتواند مسیر ما را برود.
ما می‌خواهیم بگوییم با وجود شفافیت هیچ مشکلی پیش نمی‌آید، شفاف‌سازی اطلاعات خدشه‌ای به آن وارد نمی‌کند، می‌خواهیم بگوییم یک سازمان مردم‌نهاد در این کمیته وجود دارد که بر کل ساختار سازمانی ما نظارت دارد و همه می‌توانند درباره نتایج هر تصمیمی، پرس‌و‌جو کنند.
نکته بعدی این است که به امر شفافیت یک توجه سازمانی رسمی ‌شود. نعناکار در ادامه گفت: هدف‌مان در کمیته شفافیت سازمان فناوری این است که شفافیت از حالت منشوری و بیانیه فاصله بگیرد و رسمیت پیدا کند. این کمیته چرخه فعالیت‌های مبتنی بر شفافیت را تکمیل می‌کند.
وی افزود: درگذشته قدم‌هایی مانند سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات و قانون دسترسی آزاد به اطلاعات در حوزه شفافیت برداشته شد.
بر اساس آن، متقاضی باید برای مشاهده یک قرارداد یا داده‌ای که مدنظر دارد درخواستی ارائه کند. درخواست را به مدیر مربوطه ارجاع می‌دهند و بعد از طی شدن برخی مراحل، قرارداد در دسترس متقاضی قرار می‌گیرد.
به‌طور کل در این سامانه همه‌چیز به‌صورت شفاف روی سایت قرار نمی‌گیرد و مشاهده و دریافت داده‌ها وابسته به درخواست متقاضی است.

** خوداظهاری می‌کنیم
او با این توضیح در خصوص سایتی که سازمان فناوری اطلاعات ایران سعی دارد تا نیمه شعبان امسال (اول اردیبهشت ماه) از آن رونمایی کند، گفت: در کمیته شفافیت سازمان همان قانون قبلی رعایت می‌شود با این تفاوت که ما پا را فراتر گذاشته‌ایم. سازمان فناوری درواقع در سایت موردنظر، خوداظهاری می‌کند و یک سری اطلاعات غیرمحرمانه و اداری که سال‌ها در قفسه‌ها و کتابخانه‌ها بوده را منتشر می‌کند تا هر شخصی بنا بر نیاز یا علاقه‌مندی که دارد از آن استفاده کند.
ایجاد بستر برای جلب مشارکت گروه‌های مختلف، هدف دیگری است که ورود شفافیت به سازمان فناوری اطلاعات آن را دنبال می‌کند: قصد داریم کاری کنیم که گروه‌های متخصصان، سازمان‌های مردم‌نهاد، مردم و تمام کسانی که به هر نحوی ذینفع هستند - مانند مراکزی که از ما پروانه می‌گیرند- بتوانند در تدوین مشارکت روندها، استاندارها و رویه‌ها، حضور فعال‌تری داشته باشند.
اگر تا امروز تصمیم‌گیری‌ها پشت درهای بسته انجام می‌شد، به این واسطه امکان اظهارنظرهای تخصصی مهیا می‌شود و تمامی این افراد می‌توانند در فرآیند تصمیم‌گیری‌های سازمان مشارکت و کمک کنند.
کمیته شفافیت قرار است چه‌کار کند؟ نعناکار در پاسخ این سؤال می‌گوید: اولین جلسه کمیته شفافیت برگزار شده و در جلسات بعدی سازوکار مناسب برای «توسعه شفافیت در سازمان فناوری» ، «توسعه شفافیت در دولت الکترونیک»، «توسعه اکوسیستم شفافیت و داده باز»، «تسهیلگری و حمایت مادی و معنوی از فعالیت‌های مرتبط با شفافیت داده باز» و «کمک به ارتقای وضعیت کشور در شاخص‌های بین‌المللی» مطرح و مصوب خواهد شد.
او در توضیح این اهداف گفت: توسعه شفافیت در سازمان فناوری یعنی خودمان مطمئن شویم تمام رویه‌هایی که در سازمان طی می‌شود شفاف است و امکان دسترسی به داده‌های غیر محرمانه برای عموم مردم فراهم است.
او در ادامه گفت: درگذشته دولت الکترونیک راه افتاد، استعلام‌ها الکترونیکی شد، مردم توانستند وارد پرتال‌های مختلف شوند و کارهای اداری‌شان را در آن انجام بدهند. گام بعدی در این مسیر ایجاد «شفافیت» است. این‌که فرد بتواند در سایت ببیند درخواستش کجا رفته، از چه مسیری عبور کرده، چه جواب‌هایی گرفته و به کجا انجامیده است.
نکته بعدی نظارت بر حُسن اجرای فعالیت‌های جاری است: در سازمان فناوری اطلاعات ایران یک سری فعالیت‌های جاری وجود دارد که اکنون دیوان محاسبات و سازمان بازرسی به آن‌ها نظارت می‌کنند. حضور مجموعه مردم‌نهاد «شفافیت برای ایران» در کمیته شفافیت سازمان فناوری اطلاعات ایران، شرایطی را فراهم می‌کند که مردم نیز بتوانند بر کارهای سازمان نظارت کنند.
توسعه اکوسیستم شفافیت و داده باز، تسهیلگری و حمایت مادی و معنوی از فعالیت‌های مرتبط با شفافیت داده باز از دیگر اهدافی است که سازمان فناوری آن را دنبال می‌کند. مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات ایران در توضیح این هدف گفت: سازمان فناوری اطلاعات ایران حمایت‌های معنوی و سازمانی خود را از دستگاه‌هایی که داده‌باز را ترویج می‌کنند، دریغ نخواهد کرد.
او در ادامه به جایگاه نامناسب ایران در رتبه‌بندی بین‌المللی شفافیت اشاره کرد و گفت: قصد داریم به ارتقای وضعیت کشور در شاخص‌های بین‌المللی کمک کنیم و این شاخص را ارتقا بدهیم.
وی در پایان افزود: نمی‌گویم ما صد در صد به تمام این اهداف خواهیم رسید، اما اولین قدم برای این‌که نظام شفافیت در ایران خیلی جان‌دار شکل بگیرد را برداشته‌ایم و به سازمان‌های دولتی دیگر تسری پیدا کند تا آن‌ها نیز کمیته شفافیت‌شان را راه بیندازند.