تلگرام طلایی هم به آرشیو اسرار حوزه فاوا پیوست
نادر نینوایی - اگر روزی که تلگرام طلایی راه‌اندازی و زمزمه‌های حمایت‌های خاص از آن مطرح شد، پیش‌بینی خود را از سرنوشت آن مکتوب می‌کردیم، امروز یک پیشگو بودیم.
تلگرام طلایی در حاشیه انسداد تلگرام و دعواهای پیام‌رسان‌های داخلی رشد کرد و وقتی هم محل سوال واقع شد، خبر از مصوبات و مهلت‌هایی برای جدایی از تلگرام داده شد که این مهلت‌ها (که البته پیش‌بینی نیز می‌کردیم) یک به یک مشمول مرور زمان شد، تا حالا این پرسش باقی بماند که آیا وقت آن رسیده پرونده تلگرام طلایی را مختومه بدانیم و این موضوع را هم به آرشیو اسرار حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بسپاریم؟
حالا تلگرام طلایی وارد فاز جدل‌های رسانه‌ای گاه و بیگاه مسوولان شده و وقتی حرف از فاز جدل رسانه‌ای می‌شود، این احتمال دور از ذهن نیست که همچون سرنوشت طرح‌هایی مانند شبکه ملی اطلاعات، دولت الکترونیکی و انبوهی از سامانه‌ها، سال‌های طولانی در همین مرحله باقی بماند.
با این مقدمه و از آنجا که پرونده تلگرام طلایی نیز می‌رود تا در فهرست بلند دیگر بلاتکلیف‌های حوزه فاوا قرار گیرد، مروری خواهیم کرد بر آخرین اخبار پیرامون این پیام‌رسان مرموز.
انتقاد از حمایت جهرمی از تلگرام طلایی
هشتم بهمن‌ماه سال جاری بود که جواد کریمی قدوسی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ به این پرسش که چرا وزارت ارتباطات از جریان عرضه طلاگرام و هاتگرام کنار گذاشته شد، به گزارش وزارت اطلاعات در خصوص هاتگرام و طلاگرام اشاره کرده و توضیح داد: وزیر ارتباطات جزئی از پیکره وزارت اطلاعات بوده و در آنجا سابقه کار داشته و از هاتگرام و تلگرام طلایی مطلع بوده است.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: آنها که اکنون در هاتگرام و طلاگرام مدیریت می‌کنند، در چارچوب وزارت ارتباطات کار می‌کنند و همگی جزو دولت و حاکمیت هستند.
قدوسی درخصوص سخنان آذری جهرمی مبنی بر اینکه وزارت ارتباطات نقشی در نسخه‌های فارسی تلگرام ندارد، گفت: اگر این فرد چنین اظهاراتی کند، از الفبای حاکمیت مطلع نیست و خودش را به‌عنوان وزیر زیر سوال می‌برد و اختیاراتش را نفی می‌کند.
در پاسخ به این اظهارات، وزیر ارتباطات اما به همین میزان پاسخ توییتری بسنده کرد: در مجلس به آقای کریمی قدوسی عرض کردم که چه نهادی برای اولین بار نسخه‌های فارسی تلگرام را طرح و حمایت کرد و ما نقشی نداریم؛ نمی‌دانم چرا این سخنان را فیلتر کرده‌اند.
شورای‌عالی هم معترض است
کمی قبل‌تر یعنی اول بهمن‌ماه ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در یک برنامه تلویزیونی به انتقاد از پوسته‌های ایرانی تلگرام پرداخت. وی در خصوص آخرین وضعیت فعالیت پیام‌رسان‌های هاتگرام و تلگرام طلایی در کشور، گفت: هاتگرام و تلگرام طلایی حرکت استقلالی خود را از تلگرام شروع کردند و قرار ما این بود که زودتر از اینها مستقل شوند؛ البته نقشه راه این پیام‌رسان‌ها نشان می‌دهد که روند سرعت خوبی برای استقلال از شبکه خارجی تلگرام دارند، اما ما تاکنون از این روند راضی نبودیم.
به این ترتیب آن‌طور که از صحبت‌‌های فیروزآبادی بر می‌آید، با وجود آنکه شورای‌عالی فضای مجازی در خصوص عملکرد پوسته‌های فارسی تلگرام انتقادهایی دارد اما گویا هیچ برنامه عملیاتی خاصی هم برای این رابط‌های فارسی تلگرام وجود ندارد.
دادستانی هم معترض است
اما این تنها دبیر شورای‌عالی فضای مجازی و برخی از نمایندگان مجلس نیستند که انتقادهایی به وضعیت اسرارآمیز تلگرام طلایی دارند. یازدهم دی‌ماه نیز جواد جاویدنیا، معاون فضای مجازی دادستان کل کشور در حاشیه نشست بررسی عملکرد پیام‌رسان‌های بومی و نقش نهادهای ذی‌ربط با بیان اینکه نسخه‌های فارسی تلگرام در موعد مقرر نتوانسته‌اند استقلال پیدا کنند، گفت: نظر دادستانی، توقف فعالیت هاتلگرام و تلگرام طلایی در کشور است و نظر ما این است که این دو شبکه پیام‌رسان باید متوقف شوند.
وی افزود: مانند مرکز ملی فضای مجازی، نظر ما نیز این است که هاتگرام و تلگرام طلایی در موعد مقرر نتوانسته‌اند از زیرساخت تلگرام مستقل شوند.
جاویدنیا با وجود تایید تخلف صورت‌گرفته توسط پوسته‌های فارسی تلگرام و اتمام زمان تعیین‌شده به آنها، معتقد است که تصمیم‌گیر نهایی دادستانی نیست. وی در همین خصوص اظهار کرد: ما تصمیم خود را به سلسله‌مراتب مدنظر اعلام کرده‌ایم، اما تصمیم نهایی برای توقف فعالیت این دو پیام‌رسان باید به صورت جمعی گرفته شود و هنوز در این زمینه ابلاغی صورت نگرفته است.
مرکز ملی فضای مجازی هم معترض است
یازدهم دی‌ماه عباس آسوشه، معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی نیز در نشست رسانه‌ای پیام‌رسان‌های داخلی، درباره مهلت دادن دوباره به هاتگرام و تلگرام طلایی (که هر دو محصول یک شرکت هستند)، گفت: هیچ مهلت دوباره‌ای بعد از ۳۰ آذر‌ماه به این پیام‌رسان‌ها داده نشد و دبیر شورا این را نگفتند که مهلت دوباره‌ای به آنها داده می‌شود.
وی ادامه داد: مقرر شده بود بعد از پایان مهلت و جدا نشدن آنها از تلگرام، حمایت‌ها از هاتگرام و تلگرام طلایی برداشته شود.
نکته جالب آنکه معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی وظیفه اجرایی در این مورد را بر عهده وزارت ارتباطات و قوه قضاییه دانست.
این در حالی است که سرپرست معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره فیلترینگ تلگرام طلایی و هاتگرام گفت: زمانی که دستورالعمل فیلترینگ تلگرام صادر شد، در واقع فیلتر این پیام‌رسان شامل پوسته‌های تلگرام نیز می‌شد اما شرایط دیگری درباره تلگرام طلایی و هاتگرام به وجود آمد.
وی تاکید کرد: دستور قضایی بر این بود که همه دسترسی‌ها به تلگرام و پوسته‌های آن قطع شود، اما دست‌اندرکاران تلگرام طلایی و هاتگرام اعلام کرده بودند که می‌توانند از تلگرام جدا شوند و با همین تعداد کاربر فعالیت خود را ادامه دهند.
سرپرست معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور گفت: بر مبنای همین اظهارات بود که در دو مرحله به هاتگرام و تلگرام طلایی فرصت داده شد تا از تلگرام جدا شوند، اما ظاهرا این امر محقق نشده و شواهد نشان می‌دهد که محقق هم نمی‌شود. تصمیم برای عدم فیلتر پوسته‌های تلگرام یعنی تلگرام طلایی و هاتگرام در جمع دیگری گرفته شد، تصمیم برای فیلتر این نیز باید در همان جمع گرفته شود.
در این نشست، مدیرعامل یک پیام‌رسان داخلی نیز با انتقاد از حمایت زیرساختی دولت از پوسته‌های فارسی تلگرام، گفت: دو ماه که هیچ، دو سال هم بگذرد، آنها توان فنی جدا شدن از تلگرام را ندارند. وی تاکید کرد: متاسفانه دولت بال سخت‌افزاری را به پوسته‌های داخلی تلگرام داده که فاقد توان تکنولوژیک هستند.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
**نگاهی به کشمکش‌های متوالی و ادامه‌دار برای ادامه یا توقف کار پوسته‌های فارسی تلگرام گویای آن است که تمام نهادها و مسوولان مرتبط به نوعی سعی کردند مسوولیت برخورد با پوسته‌های فارسی تلگرام را به نهاد مرتبط دیگری منتقل کنند و از زیر بار مسوولیت شانه‌خالی کنند.**
در پایان بیایید به شکل خلاصه نگاهی به مساله بلاتکلیفی تلگرام طلایی بیندازیم:
برخی از مجلسی‌ها معتقدند وزارت ارتباطات باید با پوسته‌های فارسی تلگرام برخورد کند، اما وزیر ارتباطات معتقد است که مسوولیت فیلترینگ با این وزارتخانه نیست و ضمنا نقش حمایتی در خصوص این دو پوسته ندارد.
از سوی دیگر، باوجود آنکه دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در خصوص عملکرد پوسته‌های فارسی تلگرام انتقادهایی دارد، اما گویا هیچ برنامه‌ای برای متوقف کردن فعالیت آنها در این شورا وجود ندارد.
نظر دادستانی، توقف فعالیت هاتگرام و تلگرام طلایی در کشور است و معاون فضای مجازی دادستان کل کشور مشخصا اعلام کرده که این دو شبکه پیام‌رسان باید متوقف شوند، اما معتقد است تصمیم نهایی برای توقف فعالیت این دو پیام‌رسان باید به صورت جمعی گرفته شود و هنوز در این زمینه ابلاغی صورت نگرفته است.
مرکز ملی فضای مجازی بر اتمام مهلت تلگرام طلایی تاکید داشته و معتقد است که نباید به این پوسته فارسی تلگرام مهلت دوباره‌ای داده شود. با این وجود معاون فناوری این مرکز وظیفه اجرایی در این مورد را بر عهده وزارت ارتباطات و قوه قضاییه دانسته و نافی مسوولیت مرکز ملی در این خصوص است.
**نگاهی به سیر دایره‌وار واگذاری مسوولیت برخورد با پوسته‌های فارسی تلگرام گویای این امر است که هیچ‌یک از نهادهای مرتبط تمایلی برای انجام اقدام عملی و برخورد با تلگرام طلایی و هاتگرام را ندارند و هریک سعی دارد تا به نحوی از مواجهه با این واسط‌های فارسی تلگرام خودداری کند.**
از سوی دیگر، برخی معتقدند تداوم فعالیت پوسته‌های فارسی تلگرام باعث شده تا پیام‌رسان‌های بومی که با سرمایه‌گذاری خصوصی-دولتی و با حمایت‌های مالی-دولتی ایجاد شده‌اند همچنان در جذب مخاطب ناکام بمانند و دود تداوم فعالیت واسط‌های فارسی تلگرام به چشم دولت رفته و طرح دولتی‌ها برای حمایت از پیام‌رسان‌های بومی ناکام بماند. (منبع:عصر ارتباط)