حقایق جالب و ناگفته در مورد گوشیهای پیشتاز
سمیه مهدوی - از زمانی که گوشیهای کمپانی نوکیا، کاربران را در سرتاسر دنیا شگفت زده می‌کرد زمان زیادی نمی‌گذرد. در آن زمان نوکیا تنها ابرقدرت این میدان به شمار می‌رفت اما به تغییر و نوآوری در محصولات جدید خود مقید بود. برههای از زمان که این کمپانی قدرتمند فقط به انتخاب نام جدید برای مدل تازه خود اکتفا نمی‌کرد و همزمان با افزایش کارایی در صدد رفع کاستی‌های قبلی نیز بر می‌آمد. نوآوری‌های جاودانی که در نمونه‌های بعدی ارتقا یافته و مسیر رو به رشد این کمپانی را هموارتر می‌ساخت. همه ما طراحی بی نظیر گوشی N9 را به یاد می‌آوریم که به سبب کارآمدی، به عنوان الگویی درگوشی‌های لومیا نیز ادامه یافت، اما حالا شاید بتوان درک کرد که به غیر از رقبای جدید چه عامل دیگری نوکیا را از اریکه قدرت به پایین کشید، چراکه حالا متوجه می‌شویم نوکیا بهای سنگینی برای نوآوری‌های مکرر خود نیز پرداخته است. به هر حال گویا پرونده این نوآوری‌ها با تسلیم شدن نوکیا در مقابل مایکروسافت بسته شد و یا روند بسیارکندی درپیش گرفت.
اما چه چیز کمپانیها را وامیدارد تا ریسک نوآوری درطراحی گوشیهای خود را نپذیرند و با رعایت احتیاط بیش از حد، نزدیک به طراحی گوشیهای قبلی خود حرکت کنند؟
علت حرکت محتاطانه تولیدکنندگان گوشی
"خوب، نیاز به تغییر ندارد" شعاری که به کاربر القا می‌کند که صنعت طراحی گوشیهای موبایل به تکامل نهایی خود رسیده و تقاضای رویارویی با محصولی شگفت انگیز در این عرصه، انتظار بیهوده‌ای است. اما آیا به واقع این صنعت به پیشرفت حداکثری خود رسیده و جایی برای پیشرفت ندارد؟ آیا شباهت پرچمداران جدید از تکامل این صنعت نشات می‌گیرد؟
برطرف کردن نقایص نسلهای قبل و همچنین افزودن امکانات نو و خلاقانه به نمونه‌های جدیدتر، هر دو جنبههایی از تکامل به حساب می‌آیند، حال اگر قبول کنیم که این صنعت به رشد نهایی خود رسیده، باید بپذیریم که گوشیهای جدید هیچ نقصی نداشته و یا قبول کنیم که گوشیهای هوشمند امروز، از پس برطرف کردن تمامی انتظارات کاربران برآمده و اصولا نیازی به افزودن امکانات جدید نیست!
اما هزینه کردن مبالغی هنگفت از سوی کاربران برای خرید گوشیهای هوشمند جدیدتر نشان دهنده واقعیت دیگری است. حقیقت آن است که کاربران برای رهایی از مشکلات گوشی فعلی خود و یا دست یافتن به امکانات جدیدتر حاضر می‌شوند تا از پول خود بگذرند و روی مدل تازهتر سرمایه‌گذاری کنند. پس می‌توان گفت نه گوشیهای موجود بی‌نقص هستند و نه نیاز به قابلیتهای جدید تغییری یافته، اما شرایط فعلی به گونه‌ای است که جایگزینی گوشی هوشمند فعلی با نمونه‌های جدیدتر، فقط بخش بسیار کوچکی از مشکلات کاربران را برطرف خواهد کرد.
حتی خلاقیت در طراحی ظاهری گوشی‌ها نیز با رکود فزاینده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. Z4 سونی، شباهت زیادی به Z3 دارد Z3 نیز قالب طراحی Z2 را به طور کامل حفظ کرده بود. همین موضوع، یعنی تشابه در ساخت محصولات باعث شد آخرین پرچمدار ال‌جی با آن همه سرو صدا، در زادگاه خود نیز مورد استقبال قرار نگیرد و گوشی جدیدش به سختی از نسل قبلی خود قابل تشخیص است به طوری که اگرهنوزG4 ال جی را ندیده اید فقط کافی است که G3 را با پوشش چرمی تصور کنید. استفاده از پلاستیک در قاب G4 نیز عقبگردی تمام عیاراست. P8 هواوی هم به شدت خالی از نوآوری است، باریکی و نمایشگر بزرگ، در این گوشی را نمی‌توان موفقیتی برای این پرچمدار به شمار آورد.
حالا رفته‌رفته می‌توان گفت که این فاکتورها در بازار امروز، دیگرمجالی برای عرض اندام ندارند. البته نمی‌توان این رویکرد کمپانیها را ناشی از عدم شناخت آنها از نیازهای روز بازار دانست بلکه باید گفت تولیدکنندگان گوشی آگاهانه و با توجه به شرایط موجود در طراحی‌های جدید خود، این رویه محتاطانه را در پیش گرفته‌اند.
در شرایط فعلی بازار موبایل که هر روز رقیبی جدید از گوشه‌ای اعلام وجود کرده و یک شبه نیز ره صد ساله می‌رود، پایین نگاه داشتن قیمت و کاهش هزینه‌ها و در نهایت جذب مشتری بیشتر از اهداف اولیه کمپانی‌هاست. از این رو برآورده کردن انتظارات کاربران و کاهش ریسک شکست مدل‌های جدیدتر نیز در چشم انداز این کمپانیها قرار دارد. البته این طور نیست که تکنولوژی ارتقا گوشیهای هوشمند در حد مطلوبی قرار دارد و کمپانیها عامدانه از به کارگیری آنها سرباز می‌زنند بلکه بدان معناست که تولید کنندگان در وضع موجود به حداقل‌ها بسنده کرده و تلاش ملموسی برای رفع محدودیت‌های فعلی از خود نشان نمی‌دهند.
چراکه شرایط بازار موبایل به حدی رقابتی و حساس شده است که کوچکترین اشتباه به سنگین‌ترین بها برای یک کمپانی تمام شده و می‌تواند تا مدت‌ها شرایط بازگشت آنها به کورس رقابت را به تعویق بیندازد.
راه‌کار جدید کاهش هزینه‌ها
در این میان سامسونگ در پرچمداران جدید خود، گلکسی S6 و گلکسی S6 اج تغییراتی به وجود آورد که انتقاد برخی کاربران را برانگیخت، حذف اسلات کارت حافظه و استفاده از باطری غیر قابل تعویض، از جمله این تغییرات است که به مذاق عده‌ای خوش نیامد. البته سامسونگ نخستین و تنها کمپانی نبود که این رویه را در پیش گرفت، اپل، اچ تی سی و سونی نیز گوشی‌هایی با این مشخصات در کارنامه خود داشتند. اما دلیل اتخاذ این رویکرد جدید شاید موضوعی باشد که تا به حال کمتر به آن پرداخته شده است. دلیلی که بسیار جالب و خواندنی است.
در این خصوص علت روی آوردن کمپانیها به این نوع طراحی با وجود نارضایتی برخی کاربران را می‌توان در کاهش هزینه‌ها از این طریق جستجو کرد.
طراحی گوشی با باطری قابل تعویض، مستلزم طراحی قابی است با دندانه‌ها و ثابت کننده‌های مناسب برای باز و بسته کردن مناسب قاب، تعبیه قلابها و نگهدارندههای مناسب برای فیکس کردن باطری در محل مناسب خود و هم چنین پیش بینی امکان برقراری ارتباط موثرتر بین قطعات الکتریکی و مدارهای موجود و استفاده از پوششی عایق برای باطری برای زمان‌هایی که خارج از گوشی قراردارد. همه این‌ها مستلزم صرف هزینه بیشتراست. اسلات کارت حافظه نیز با ایجاد فاصله بین قاب و برد اتصالات، کار طراحی را با ریزه کاریهای بیشتر و در نتیجه، هزینه بالاتری همراه می‌سازد.
این تغییرات نیز در جهت کاهش هزینه‌های تولید و حفظ موقعیت برندها در بازار صورت می‌گیرد. اما کمپانیها این گونه به مصرف‌کنندگان القا میکنند که با ساده‌تر شدن گوشی، قابلیتهای آن افزایش یافته و این در جهت تامین منافع کاربران است که طراحان را به اعمال این تغییرات واداشته است.
حال آن که از سوی دیگر حذف این دو فاکتور، امکان به کارگیری قاب یکپارچه و زیباتر شدن ظاهری گوشیهای هوشمند جدید را فراهم می‌کند و راه را برای جذب مشتری بیشتر هموار می‌کند. به هر حال در بازار امروز جلب مشتری و تاثیرگذاری بر تصمیم کاربران دیگر به سادگی گذشته نیست. شرکت‌ها برای این کار روش‌های تبلیغاتی پیچیده و پر هزینه‌ای در پیش می‌گیرند. استقبال کاربران از یک مدل می‌تواند سود سرشاری را نصیب کمپانی سازنده گرداند.
همچنین بین افزایش تقاضا و کاهش قیمت در دنیای گوشیهای هوشمند رابطه معکوسی وجود دارد بدین ترتیب که هر چه تقاضا برای یک گوشی بالاتر باشد، هزینه تولید آن نیز به مراتب کاهش می‌یابد اما در شرایط کنونی با وجود افزایش 12 درصدی تقاضا برای خرید گوشیهای هوشمند در سه ماهه دوم سال 2015 نسبت به مدت مشابه در دوره گذشته، سودآوری کمپانیها به شدت کاهش یافته است. سامسونگ در گزارش مالی سه ماهه دوم سال ۲۰۱۵ خود عنوان کرد که در مقایسه با مقطع زمانی مشابه در سال گذشته، سود خالص اش با کاهشی ۳۷.۶ درصدی رو به رو بوده است.
بخش موبایل سونی نیز زیان ۱۸۴ میلیون دلاری را تجربه کرده، اچ‌تی‌سی هم حال و روز خوبی ندارد و کمپانیهای چینی نیز با در نظر گرفتن حاشیه سود بسیار کم به حیات خود ادامه می‌دهند، بنابراین شرط بقا، کاهش هزینه‌هاست و این موضوع نسبت به پذیرش ریسک نوآوری، در اولویت قراردارد.
برآورده کردن انتظارات کاربران
رشد سریع قابلیتهای گوشیهای هوشمند در مقطعی از زمان، انتظارات کاربران از این وسیله را به شدت بالا برد، اما پیشرفت تکنولوژی به سرعت توقعات کاربران رشد نکرد و کمپانیها مجبور شدند که برای باقی ماندن در بازار رقابت، از بخشی از سود خود صرف نظر کنند.
در این میان اما کاربران بدون توجه به مشکلات موجود بر سر راه تولید کنندگان، هم چنان برای انجام بهترین انتخاب از بین گزینه‌های موجود وسواس به خرج می‌دهد. کاربران با دقت به انتخاب دستگاهی دست می‌زنند که حداقل در دو سال آینده همراه آنها خواهد بود. در این بین کمپانیها تلاش میکنند که حداقل خود را با خواستههای فعلی مشتریان هماهنگ کنند و نگاه بلند مدتی به تولید محصول متفاوت نداشته باشند.
تولید کنندگان می‌دانند که کاربران اندکی در انتخاب خود دست به ریسک می‌زنند و طراحی متفاوت با آنچه تا به حال دیده‌اند را انتخاب میکنند. آنها ترجیح می‌دهند که پول خود را صرف کالایی کنند که امتحان خود را پس داده و موفقیت نسبی به دست آورده است. این رفتار کاربران، تولید کنندگان را نیز وا می‌دارد تا آنها نیز آهنگ تغییرات را کندتر کرده و در جهت انتظارات کاربران گام بردارند.
از طرفی دیگر قیمت رقابتی و رو به کاهش گوشیهای هوشمند، حاشیه سود کمتری برای تولیدکنندگان به همراه دارد و این سود کم عرصه آزمایش طرح‌های جدید را تنگ تر می‌کند.
کاهش ریسک شکست
اما همانطور که اعلام شد، حضور کمپانیهای ارزانفروش چینی و درگرفتن رقابتی تنگاتنگ بین کمپانیهای گوشی ساز، کمتر تولید کننده‌ای را به ایجاد نوآوری در طراحی ترغیب می‌کند. در این بازار حساس یک اشتباه می‌تواند حذف شدن از عرصه تولید را به همراه داشته باشد. دست به عصا شدن کمپانیها به حدی است که آنها حتی از انتخاب نامی نو برای گوشیهای خود اجتناب میکنند! معرفی گوشیهای جدید با پسوند + گواه این ادعاست.
Xperia Z3+، 6+iPhone ، Samsung Galaxy S6 edge+ و HTC M9+ نمونه گوشی‌هایی هستند که تغییرات ارایه شده در آنها در حدی نیست که از طرف کمپانیها به عنوان پرچمدار معرفی شوند اما در عین حال بهبودهایی نیز در آنها صورت گرفته است، از این رو به نظر می‌رسد شرکت‌ها در انتخاب این روش ، به جنبه تبلیغاتی موضوع توجه بیشتری داشته اند تا جنبه بهبود نسبی امکانات!
به هر ترتیب در حال حاضر به جز نمونه‌های انگشت شماری همچون اسمارتفون یوتا که در آن دو صفحه نمایش به کار رفته ، بلک بری که همچنان از صفحه کلید در گوشیهای خود استفاده می‌کند و پروژه آرای گوگل که می‌تواند به انقلابی در زمینه طراحی انجامد، به نظر می‌رسد که این بازار از نظر نوآوری در طراحی فعلا در وضعیت رکود خواهد ماند و کمپانیها به تولید گوشیهای مشابه با قابلیتهای یکسان ادامه خواهند داد، فقط برخی مشخصات فنی روی کاغذ تغییر پیدا می‌کند و این امر تاثیر چندانی در دنیای واقعی نخواهد داشت.
به هر حال به نظر می‌رسد خریداران نیز باید تا اطلاع بعدی منتظر بیگ بنگ و اتفاق بزرگی در معرفی گوشیهای بعدی نباشند. فعلا اوضاع بازار به شکلی است که مجالی برای آزمون و خطا نمی‌گذارد. به هر حال روزگاری که نوکیا به تنهایی موجی از طرح‌ها و گوشیهای متفاوت را عرضه می‌کرد، گذشته است. آن زمان نوکیا تنها بود و فرصت محک زدن به بازار را داشت، اما امروز خبری از این مسایل نیست و تولیدکننده‌ای که دست از پا خطا کند، با بحران مواجه خواهد شد.(منبع:عصرارتباط)
- ۹۴/۰۶/۱۷