حل معضل ترافیک با نوآوری‌های حملونقل
مژگان کریم‌نیایی - اگر حتی یک‌بار ترافیک آخر هفته‌های اتوبان همت را تجربه کرده باشید، به‌خوبی می‌دانید که کلانشهرهایی مانند تهران با سیستم حملونقل جاری قادر به کنترل ترافیک شهری نیستند.
در سال‌های اخیر هر روز شرکت‌های فناوری از محصول جدیدی در زمینه مدیریت شهری رونمایی کرده‌اند و از خودروهای اشتراکی گرفته تا شاتل‌های خودران، هر یک وسیله‌ای نوین برای حل معضل ترافیک و گشت‌وگذار آسان در شهر محسوب می‌شوند.
در این شماره سعی داریم با نگاهی به جدیدترین فناوری‌ها در زمینه حملونقل شهری تازه‌ترین نوآوری‌های صورت‌گرفته برای آسان کردن تردد شهری و حل معضل ترافیک را با هم مرور کنیم.
جولان شاتل‌های بدون راننده در شهرهای اروپایی
در یکی دو سال اخیر شاتل‌های بدون راننده تحولی عظیم را در نحوه عبور و مرور شهری در شهرهای اروپایی به‌وجود آورده‌اند. با استفاده از این فناوری نوین مسافران شهری به جای معطل ماندن برای گرفتن تاکسی یا رسیدن قطار و اتوبوس، به‌راحتی به کمک یک اپلیکیشن ساده درخواست شاتل بدون راننده را ارایه می‌کنند و این وسیله در کوتاه‌ترین زمان ممکن به موقعیت مکانی آنها می‌آید.
این شاتل‌ها البته هنوز در مرحله پایلوت هستند، اما چنانچه عملکرد موفقیت‌آمیز آنها ادامه‌دار باشد، می‌توانند در مدت زمانی کوتاهی به وسیله نقلیه‌ای محبوب و همه‌گیر تبدیل شوند.
شاتل خودران یک وسیله نقلیه با ظرفیت پایین است که در آن کامپیوتر و سیستم ناوبری الکترونیکی وظیفه هدایت را بر عهده دارند و در آن خبری از حضور راننده نیست.
البته وسایل نقلیه‌ای همچون اتوبوسهای خودران پیش از این نیز در مسیرهای کوتاه در کشورهای مختلف جهان مورد استفاده قرار گرفته‌اند. با این حال همگی آنها به‌صورت مکانیکی بوده‌اند، در حالی که شاتل خودران کاملا به‌صورت الکترونیکی عمل کرده و بر سطح خیابان حرکت میکند و نیازی به ایجاد تاسیسات یا شبکه ریلی خاصی ندارد.
این وسیله نقلیه انتخاب مناسبی برای جابه‌جایی در مسیرهای کوتاه مانند فواصل میان فرودگاه تا مترو یا مترو تا مراکز خرید است که باعث می‌شود در عین جابه‌جایی آسان، مسافران بتوانند از امکان مقرون به‌صرفه بودن نیز بهره‌مند شوند. شاتل‌های خودران با کمک فناوری فراگ که به‌وسیله یک کامپیوتر طراحی شده و دارای نقشه الکترونیکی هستند، مسیریابی دقیقی را انجام می‌دهند و به‌راحتی به محل قرارگیری مسافر می‌روند.
نیروی محرکه این شاتل از یک موتور الکتریکی گرفته می‌شود و نیروی حرکتی آن توسط باتری‌های قابل شارژ تامین می‌شود.
شرکتی فرانسوی به اسم «ایزی‌مایل» سازنده شاتل‌های خودرانی است که در اروپا مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته کسب‌وکاری نوپا به اسم «لوکال موتورز» هم شاتلی خودران به اسم «آلی» طراحی کرده که از سال گذشته وارد فاز پایلوت شده است.
پرواز بر فراز شهرها با اسکای‌ترن
بر اساس آنچه جری سندرس، مدیر ارشد پروژه اسکای‌ترن اعلام کرده، این سیستم با سرعت 241 کیلومتر بر ساعت و در ارتفاع شش متری از سطح زمین می‌تواند زمان یک سفر دو ساعته را به 10 دقیقه کاهش دهد. اسکای‌ترن از آهنربا برای آویزان شدن از ریل‌های بلند و باریک خود استفاده میکند.
ریل آلومینیومی این فناوری نوین فقط با جاذبه آهنربایی و یک شوک الکتریکی کوتاه عمل میکند. زمانی که شوک الکتریکی سرعت این وسیله را به 10 مایل بر ساعت برساند، اسکای‌ترن از فرایندی به نام شناوری مغناطیسی منفعل استفاده کرده و حالت شناور در هوا پیدا میکند.
تنها نکته ویژه این وسیله حملونقل شهری سرعت بالا و مصرف کم الکتریسیته نیست، بلکه ساخت اسکای‌ترن هم بسیار کم‌هزینه است. سازمان فضایی آمریکا ناسا مدعی است که ساخت هر مایل ریل اسکای‌ترن تنها 13 میلیون دلار خرج دارد، در حالی که هزینه ساخت یک مایل مترو حداقل حدود 160 میلیون دلار برآورد می‌شود، بنابراین می‌توان گفت هزینه اسکای‌ترن کمتر از یک‌دهم ساخت مترو است.
نحوه عملکرد اسکای‌ترن نیز به این‌گونه است که از طریق اسمارت‌فون یا کامپیوتر درخواست را دریافت کرده و سپس مسافر را با فاصله از سطح زمین و در خیابان‌های شهر جابه‌جا میکند تا به مقصد برسد.
ریل‌های اسکای‌ترن در مسیرهای مواصلاتی شهری و مسیرهای پر‌اهمیت همچون فرودگاه، بیمارستان یا دانشگاه نصب می‌شوند و البته امکان اتصال دو آپارتمان به یکدیگر را نیز دارند.
ساخت ریل‌های اسکای‌ترن فقط چند روز به طول می‌انجامد و فضای زیادی نمی‌گیرد. شرکت اسکای‌ترن اعلام کرده تا سال ۲۰۲۰ اولین خط این سیستم را در لاگوس نیجریه راه‌اندازی میکند. علاوه بر این تصمیم دارد به‌زودی این سیستم را به دیگر کشورها هم ببرد.
حرکت اتوبوسهای آینده به دنیای امروز
در سال‌های اخیر محققان اروپایی در حال کار روی پروژه‌‌ای برای ساخت اتوبوسهای جدید هستند. در این اتوبوس‌ها فضای بیشتری برای مسافران در نظر گرفته شده و کارایی آنها نیز بسیار بیشتر از اتوبوسهای امروزی است.
درهای پهنتر که ورود و خروج را راحت میکند، اختصاص صندلی‌های تاشو که می‌توان در زمان نیاز آنها را باز کرد و نور مناسبتر این اتوبوس نسبت به نمونه‌های امروزی از ویژگی‌های بارز آنها است؛ ضمن آنکه برنامههایی برای مصرف سوخت سبز توسط این اتوبوس‌ها نیز مد نظر قرار گرفته است.
اومبررو گیدا، هماهنگ‌کننده طرح «سیستم اتوبوس اروپایی آینده» اعلام کرده که نیمی از حملونقل شهری اروپایی توسط اتوبوس‌ها انجام می‌شود. با این‌حال، اتوبوس از دید مردم همچنان به‌عنوان سیستم حملونقل با کارایی بسیار کم و بدون جاذبه دیده می‌شود. هدف، تولد دوباره اتوبوس در اروپا بوده است.
در شهر گوتنبرگ سوئد، این اتوبوسهای در خط ۱۶ که یکی از شلوغ‌ترین خط‌های شهر است، شروع به‌کار کرده‌اند.
پژوهشگران از معادله‌های ریاضی بسیار پیچیده‌ای استفاده کرده‌اند تا بتوانند رفت‌و‌آمد مسافران و دسترسی آنها را به اتوبوس‌ها در زمان‌ها و ایستگاه‌های مختلف در سراسر اروپا محاسبه کرده و بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده اتوبوس ویژه هر شهر را بسازند.
این اتوبوس برای شهرهای مختلف به‌شکلی متفاوت طراحی می‌شود. برای ساخت این اتوبوس جهت استفاده در شهر رم بیشتر به امنیت که اولویت اصلی مردم شهر است توجه شده اما در درسدن آلمان به محل گذاشتن اسباب و وسایل که برای مسافران اهمیت بیشتری دارد توجه شده است.
به گفته پژوهشگران، تکامل فنی اتوبوس که به کارایی کامل آن خواهد انجامید، باید با تکامل نسل جدیدی از زیرساخت‌های شهری و عملیات شبکه‌ای همراه شود.
کابین‌های متفاوت هندی‌ها
جمعیت شهر گورکان هند در 15 سال اخیر بیش از 10 برابر شده و مشکلات فراوانی برای حملونقل را به‌وجود آورده است. این افزایش چند برابری جمعیت در کنار توسعه نیافتن زیرساخت‌های شهری، حملونقل را به امری دشوار در این شهر تبدیل ساخته است.
کابین‌های سریع مترینو (PRT) که جابه‌جایی مسافر را به‌عهده دارند، روشی است که دولت هند با اجرای آن امیدوار است بتواند ترافیک شهر گورکان را مهار کند.
این سیستم در یک مسیر ۱۲ کیلومتری با ۱۶ ایستگاه، گورگان را به دهلی‌نو متصل می‌سازد. کابین‌ها از مسیر اصلی خارج شده و در یک مسیر فرعی قرار می‌گیرند تا مسافران در ایستگاه پیاده یا سوار شوند. هر کابین قادر به حمل پنج مسافر است و روی‌هم‌رفته هزار و 100 کابین در این مسیر به حملونقل مسافر می‌پردازند.
اگرچه تاکنون این وسیله نتوانسته معضل ترافیک شهر گورکان را حل کند، اما به چشم راهکاری مفید برای دور زدن ترافیک توسط افرادی که توانایی مالی بالایی دارند، نگریسته می‌شود.
با نظر به سیر پرشتاب ارایه نوآوری‌های نوین در حوزه حملونقل شهری به‌نظر می‌رسد که موعد آن شده است که در کشور ما نیز شهرداری‌های کلانشهرها نگاه ویژه‌ای به استفاده از فناوری‌های نوین داشته باشند؛ چراکه در صورت ادامه ترافیک اتوبان‌ها در شهری همچون تهران هیچ بعید نیست که کل شهر به یک کوچه بن‌بست و غیرقابل عبور تبدیل شود. (عصرارتباط)
- ۹۶/۰۷/۱۲