خورشید در سرزمین هاى دیجیتالى غروب نمى کند
على محمد آقازمانى - افزایش سطح کسب و کار براساس شاخص هاى فناورى اطلاعات و ارتباطات ، تاثیر مستقیمى در ارتقاى اشتغال مولد و ارتقاى سطح بهره ورى در فناورى هاى روز شده است. فرایندى که رسانه هاى نسل سوم براى ساکنان دهکده جهانى مک لوهان به ارمغان آورده است، نقشى به مراتب بیش از اختراع برق ادیسون در چند سده پیش داشته است. ارزش افزوده اى که فناورى اطلاعات در حوزه هاى گوناگون براى فعالان خود به ارمغان آورده ، تاکنون در تاریخ علم و تجارت بى سابقه بوده است. در حقیقت، پول در سرزمین هایى است که امروزه از آنها به سرزمین دیجیتال نام مى برند. پولى که بر خلاف روش هاى سنتى کسب درآمد ، به ۲ مولفه بنیادى نیاز ندارد: یکى سرمایه گذارى کلان و دیگرى ، مکان و زمان خاص! امروز ، بر درآمد و روش هاى درآمدزایى بزرگان فناورى اطلاعات دنیا نگاه مى کنیم. امیدواریم نام یک شرکت ایرانى هم حداقل تا ۲۰ سال آینده در فهرست برترین هاى آى تى جهان قرار بگیرد.
• سهام هاى میلیاردى
در فهرست باشگاه ثروتمندان جهان، هم چون چند سال اخیر، نام پدر سیستم عامل هاى دنیا ، بیل گیتس به چشم مى خورد. ۴۵ میلیارد دلار سرمایه، رقمى است که مجله مشهور فورچونwww.fortune.com در سال ۲۰۰۴ براى رهبر مایکروسافت اعلام کرد. حضور گیتس در صدر باشگاه ثروتمندان و عدم تغییر در رتبه وى در ۵ سال اخیر، نشان دهنده ارزش و نوع اثربخشى فراگیر سرمایه هاى موجود در فناورى اطلاعات است که بیشترین حجم گردش مالى سال هاى اخیر را در حوزه صنعت و تجارت به خود اختصاص داده است. بیش از یک سوم کل گردش تجارت جهانى در سال گذشته، متعلق به حوزه فناورى اطلاعات و رسانه هاى دیجیتال بود که این مسئله، هشدار بزرگى براى کشورهاى دور افتاده از تجارت الکترونیک
commerce -e به شمار مى رود. براساس گزارش گلدن ساچز، در سال ۲۰۰۵ میلادى، انتظار مى رود که سقف هزینه هاى صرف شده در بخش تبلیغات آن لاین online advertising به ۲/۱۸ میلیارد دلار برسد و از این راه ، هزاران سایت معتبر وب که رقم بازدیده کننده اى بیش از ۱ میلیون HIT در روز دارند، بزرگان صنایع و تجارت جهان را به سمت و سوى این بازار پرطمع جذب کنند. بیش از ۵۰ میلیون سایت اینترنتى که تا اوایل سال ۲۰۰۵ براساس گزارش www.webhosting.info راه اندازى شده است ، میلیون ها دلار را به جیب شرکت هاى ارائه دهنده hosting و شرکت هاى طراحى وب کرده است. حجم بالاى اشتغال زایى که در ۲۰ سال اخیر در حوزه رسانه هاى نسل سوم ایجاد شده است، تاکنون با هیچ مقطع تاریخى قابل مقایسه نیست. شرکتى مثل گوگل ، سایت به ظاهر کوچک www.google.com را با امکانات بى نظیرى که در اختیار کاربران خود قرار مى دهد و همگى اکثراً رایگان است، با ۱۱۰۰ کارمند در ۲۰ کشور جهان مدیریت مى کند. جالب آن است که برخى از این کارمندان، فقط در خانه خود نشسته اند و پس از ارائه گزارش کارى ماهانه خود ، حقوقشان روى کارت هاى اعتبارى صادر مى شود. در حالى که یک بار هم به دفتر گوگل مراجعه نکرده اند. وضع در مایکروسافت و یاهو و آمازون نیز تقریباً چنین است. کاهش هزینه هاى فیزیکى و سربارى که قبلاً براى شرکت هاى تمام فیزیکى ایجاد مى شد، این بار کم و به این ترتیب ، رقم نهایى تولید یک محصول از سوى فروشنده، بسیار کمتر از رقم هاى تولیدى در سال هاى گذشته است. وضع در صنعت سخت افزار نیز به این ترتیب است. تا پایان سال ۲۰۰۵ میلادى، تعداد ۷۹۵ میلیون گوشى تلفن همراه توسط شرکت هاى ممتازى چون نوکیا ، سونى، ال جى و زیمنس در جهان به فروش رفته است و پیش بینى مى شود که این رقم به ۹۰۰ میلیون گوشى تلفن همراه در سال ۲۰۰۶ بالغ شود. یعنى از هر ۷ نفر در دنیا، یک نفر صاحب موبایل است. با رشد اینترنت در کشورهاى مختلف جهان ، امروز به راحتى مى توان ادعا کرد که از هر ۶ نفر، یک نفر روزانه به اینترنت متصل مى شود و ۱۵ درصد کل جمعیت ۶ میلیاردى کره خاکى ، داراى یک نشانى پست الکترونیک فعال هستند. یعنى ۱۵ درصد جمعیت کره زمین آن لاین و در دسترس الکترونیکى هستند! آیا این باور را ۳۰ سال پیش نیز مى توانستیم به ذهن خطور دهیم ؟ مایکروسافت در ۲۰ سال فعالیت خود با فراز و نشیب هاى فراوانى روبه رو بوده است. از dos6.2 تا ویندوز لانگهورن ، غول نرم افزارى دنیا را در ۳۱ اوت ۲۰۰۵ میلادى، با ۲۹۴ میلیارد دلار ارزش سهام مواجه کرده است. اینتل و IBM هر یک با ۱۵۷ و ۱۲۹ میلیارد دلار ارزش سهام، در رتبه هاى دوم و سوم بعد از مایکروسافت قرار دارند. سهام بزرگان وب سایت در اینترنت نیز رو به افزایش است. گوگل، ۲۸۸ دلار به ازاى فروش هر سهم خود در آمد دارد و خرده فروشى ebay.com نیز ۴۸ دلار قیمت هر سهم خود را تعیین کرده است و ۳ برابر خرده فروشى amazon.com ، یعنى به مقدار ۵۸ میلیارد دلار سرمایه در اختیار دارد.
• درس هاى دیجیتالى
گسترش فعالیت هاى متنوع و تجارى سایت هاى مشهور وب ، درآمدهاى مضاعفى را به جیب صاحبان امپراتورى هاى دیجیتال ، سرازیر کرده است و بر رونق سرزمین دیجیتالى افزوده است. بسیارند کسانى که راه کسب و کار را در قرن بیستم، از اساتید مدرسه هاى آموزش عالى تجارت و اقتصاد هاروارد و کمبریج یاد گرفتند. اما الان ، مدرسه گوگل ، یاهو و آمریکن آن لاین، با رفتار سازمانى الکترونیکى e- organizational behavior خود ، درس درآمدزایى را در دهکده جهانى به کاربران یاد مى دهند. این درس، بر ۳ مولفه کلى خلاصه مى شود: نوآورى ، نوآورى، نوآورى. بله، نوآورى رمز بقا و پیروزى در دنیاى کنونى مشهور به موج سوم تافلر است. ارزش افزوده ، کاربردى کردن خلاقیت، مدیریت بهینه مدرن، بسیج نیروهاى مادى و معنوى در برنامه ریزى مبتنى بر هدفى که پیتر دراکر www.peterdrucker.com آن را ابداع کرد، همه و همه در چارچوب این مولفه راهبردى خلاصه شده است. محصولات نوآورى هاى اینترنتى اخیر که توسط چند شرکت بزرگ ارائه خدمات وب ایجاد شده است، نشان دهنده بارز تبلور فکرهاى دیجیتالى در سال هاى آغازین هزاره سوم است. هزاره اى، که امروز نام هزاره دیجیتالى Digital Millennium)) براى آن ثبت شده است. گوگل با راه اندازى بیش از ۱۲ لابراتوار در حال توسعه و ارائه بیش از ۳۰ کاربرد مختلف براى کاربران میلیونى خود، درآمد نجومى وب مدار خود را در سیلیکون ولى براساس خدمات جست وجوى وبى ، ارتقا مى دهد. هر چند وقت یک بار، یک سرویس جدید از گوگل، تاثیر مستقیمى در افزایش سهام این شرکت گذاشته است و امروز که سرویس جست وجوى نقشه هاى ماهواره اى برخى از نقاط اروپا و آمریکا، توسط این شرکت ارائه شده است ، هزاران نفر از سرویس ماهانه این خدمات بهره جسته اند. یک عده با پرداخت ماهانه ۲۰ تا ۴۰۰ دلار در سال از سوریس گوگل ارث http://earth.google.com استفاده مى کنند و از کیلومترها بالاتر، ساختمان خود را مشاهده مى کنند و از یک طرف هم ، مراکز نظامى کره جنوبى از پخش تصاویر توانایى نظامى خود از طریق این سرویس خشمگین مى شوند. سرقت ۵ میلیارد دلارى موسیقى دیجیتال در وب در سال گذشته نیز از جمله مخرب ترین نقش فناورى دیجیتالى در اقتصاد به شمار مى رود که در کنار فعالیت هاى هکینگ و دزدى هاى دیجیتال میلیون دلارى در اروپا و آمریکاى شمالى، درس هاى غیراخلاقى دنیاى دیجیتال در حال افزایش است. اگرچه بسیارى از کشورها، سالانه میلیون ها دلار صرف مقابله با هرزه نگارى در صفحات وب مى کنند، اما همچنان تجارت سکس در وب، پول خوبى را در جیب استکبار اینترنتى مى ریزد.
• بازار دیجیتال ایران
سرزمین دیجیتالى ایران در حال شکل گرفتن است. از اواخر دهه شصت که بحث سازندگى و پایان جنگ تحمیلى و تقویت بخش خصوصى در دستورکار سران نظام قرار گرفت، افق هایى در تدوین و استقرار نظام آى تى مدار کشور با تشکیل شوراى عالى انفورماتیک ایران www.shci.ir شکل گرفت که بعداً با ایجاد شوراى عالى فناورى اطلاعات و تغییر نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به وزارت فناورى اطلاعات و ارتباطات هدفمند شد. برگزارى حداقل ۱۰ دوره نمایشگاه بین المللى اله کامپ ، اله سیت، نمایشگاه بین المللى مخابرات و تدوین طرح توسعه و کاربرد فناورى اطلاعات ایران یا تکفا www.takfa.ir از جمله نمونه کارهاى ساختارى صورت گرفته در زمینه استقرار سرزمین دیجیتالى در ایران است. دولت الکترونیک ایران از پایان دوره ریاست جمهورى آقاى هاشمى تا پایان دوره ریاست جمهورى آقاى خاتمى ، بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان در قالب طرح تکفا و از سوى سازمان مدیریت و برنامه ریزى کشور ، فقط براى توسعه سایت هاى دولتى وب ایران در اینترنت بودجه دریافت کرد و میلیاردها تومان نیز براى توسعه تحقیق و توسعه برنامه هاى نرم افزارى و سخت افزارى بخش خصوصى که محرک دولت الکترونیک ایران است ، ظرف این سال ها پرداخت گردید. گسترش ۵۶ هزار کیلومترى کابل فیبرنورى در ایران در سال جارى، بخشى از بسترسازى هاى سرزمین دیجیتالى در ایران زمین به شمار مى آید که نوید آینده اى درخشان را براى فعالان این بخش به ارمغان مى آورد.
• • •
به نظر مى رسد، رسیدن به سرزمین هاى دیجیتالى، نیاز به اکتشاف عجیب ندارد. این سرزمین ها کشف شدنى نیست بلکه ساختنى است و شهرک هاى دیجیتالى را مانند نمونه هاى خارجى آن، باید به همت و تلاش متخصصان ایرانى راه اندازى کرد. این تلاش، نیازمند برنامه ریزى کلان و مدون و هوشمند دولت و توجه به نیازهاى مختلف کشور در عرصه هاى گوناگون است. اعطاى بودجه هاى کلان وقتى قابل توجیه است که نیازهاى مربوطه در جهت گسترش بستر الکترونیکى شدن شهرها و روستاهاى کشور به سوى سرزمین دیجیتال گام بردارد.
- ۸۴/۰۶/۳۰
