در نمونه‌های خارجی کوروش کمپانی، با سلبریتی‌ها چه کردند؟
مریم شفیعی - ایرنا- «کوروش کمپانی» نخستین و آخرین پرونده کلاهبرداری در کشور نیست. چنین مفسده‌های اقتصادی در دنیا نیز با سوابق و شکل‌های مختلفی ثبت شده اما پرسش اینجاست که در نمونه‌های خارجی مشابه چنین کلاهبرداری‌هایی، با افراد مشهور حامی این شرکت‌ها چگونه برخورد شده است؟
کوروش کمپانی
مدیرعامل شرکتی با عنوان کوروش کپانی مدعی شده بود گوشی موبایل آیفون را که بین ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان در بازار دادوستد می‌شود، از طریق حذف واسطه‌ها به قیمت ۲۰ میلیون تومان به دست مصرف‌کننده می‌رساند؛ ادعایی که سخت‌باور بودن آن باعث شد تا این شرکت به شکل گسترده دست به دامن سلبریتی‌ها شود و از آنان بخواهد دست به تبلیغ کوروش کمپانی زده و اعتماد مردم را جلب کنند؛ از بازیگران سینما تا بازیکنان فوتبال و «هادی چوپان» قهرمان مسترالمپیا و حتی «صادق بوقی» که به تازگی توانسته بعد از حواشی که برایش پیش آمد، نام خود را در میان سلبریتی‌ها بگنجاند.
اما اکنون وی با سرمایه‌های سرمایه‌گذاران متواری شده و برخی سلبریتی‌ها در این ماجرا به دلیل نقش خود در این ماجرا از مردم عذرخواهی کرده‌اند. حالا این سوال مطرح است که در نمونه‌های خارجی کوروش کمپانی چگونه با حمایتگران مشهور برخورد شد؟ موضوعی که در گزارش حاضر بخشی از موارد مطرح شده است.
کریستین رونالدو
رسانه‌های خارجی در آذر ماه سال جاری گزارش دادند: «کریستیانو رونالدو» فوتبالیست مشهور به دلیل تبلیغات برای صرافی «بایننس» با شکایتی به ارزش یک میلیارد دلار روبه‌رو شده است. طبق این گزارش‌ها؛ وی به دلیل تبلیغ بایننس، بزرگترین صرافی ارزهای دیجیتال در جهان، با یک شکایت دسته جمعی در ایالات متحده مواجه است. در نوامبر ۲۰۲۲، بایننس اولین مجموعه «CR۷» خود از توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) را با همکاری رونالدو معرفی کرد. شاکیان رونالدو ادعا می کنند که تایید و حمایت او از این صرافی آنها را به سمت سرمایه گذاری در این شرکت کرده که منجر به ضرر و زیان آنها شده است. آنها به دنبال غرامت «مبلغی بیش از یک میلیارد دلار» (۷۹۰ میلیون پوند) هستند.
NFTها دارایی‌های مجازی هستند که می‌توان آنها را خرید و فروخت، اما شکل واقعی خود را ندارند. به عبارت دیگر آنها فقط به صورت دیجیتالی وجود دارند. به طور کلی، از آنها برای نشان‌گذاری مالکیت چیزی، مانند یک عکس یا ویدیوی آنلاین استفاده می شود.
«CR۷» به حروف اول و شماره پیراهن رونالدو اشاره دارد و به عنوان برند در طیف وسیعی از محصولات، از کفش گرفته تا عطرها، استفاده می شود که به او کمک کرده است تا او را به یکی از ثروتمندترین ورزشکاران جهان تبدیل کند.
رونالدو در ویدئویی تبلیغاتی که در رسانه های اجتماعی منتشر شد، این همکاری را اعلام کرد و به سرمایه‌گذاران احتمالی گفت: ما بازی NFT را تغییر می دهیم و فوتبال را به سطح بالاتری می‌بریم.
ارزان‌ترین NFT از این مجموعه زمانی که در نوامبر ۲۰۲۲ به فروش رسید، ۷۷ دلار قیمت داشت اما یک سال بعد، قیمت آن حدود ۱ دلار بود. شاکیان رونالدو می‌گویند تبلیغ صرافی بایننس توسط رونالدو به «افزایش ۵۰۰ درصدی جست‌وجوها» برای این صرافی کریپتوکارنسی‌ها شده است. آنها همچنین می‌گویند این امر باعث شد مردم از این شرکت برای سرمایه‌گذاری در آنچه که آنها «اوراق بهادار ثبت نشده» می‌نامند، مانند ارز دیجیتال BNB بایننس استفاده کنند.
طبق گزارش کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC)، این دارایی‌ها را می‌توان اوراق بهادار در نظر گرفت و بنابراین افراد مشهوری که آنها را تأیید می‌کنند باید از قوانین ایالات متحده پیروی کنند. «گری جنسلر» رئیس کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا پیش از این گفته بود افراد مشهور باید «برای ترویج سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار به مردم به صورت شفاف اعلام کنند که از چه کسی و چقدر حقوق می‌گیرند.»
وی هشدار داده بود: «زمانی که افراد مشهور فرصت‌های سرمایه‌گذاری، از جمله اوراق بهادار دارایی رمزنگاری‌شده را تأیید می‌کنند، سرمایه‌گذاران باید مراقب باشند که آیا سرمایه‌گذاری‌ها برای آنها مناسب است یا خیر و آنها باید بدانند که چرا افراد مشهور این حمایت‌ها را انجام می‌دهند. مدعیان این پرونده حقوقی این ادعای حقوقی را مطرح کرده‌اند که رونالدو باید مبلغی را که به او پرداخت شده است را آشکارا اعلام کند.
«سم بنکمن»، از بزرگترین کلاهبرداری‌های مالی تاریخ آمریکا
«ساموئل بنجامین بنکمن_فرید» معروف به SBF، یک کارآفرین آمریکایی است که در نوامبر ۲۰۲۳ به دلیل کلاهبرداری و جرایم مرتبط محکوم شد. وی صرافی ارزهای دیجیتال FTX را تأسیس کرد و با این عنوان مشهور شد. نام او در اوج موفقیت در رتبه ۴۱امین فرد ثروتمند آمریکایی در مجله فوربس ثبت شده بود اما وی مشکلات قابل توجه مالی را در FTX از مشتریانش پنهان می‌کرد. در نوامبر ۲۰۲۲ هنگامی که شواهدی مبنی بر کلاهبرداری احتمالی ظاهر شد، سپرده‌گذاران به سرعت دارایی‌های خود را خارج و شرکت را مجبور به ورشکستگی کردند.
وی در ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲ در باهاما دستگیر و به ایالات متحده بازگردانده شد، جایی که وی به هفت اتهام جنایی از جمله کلاهبرداری با سیم، کلاهبرداری کالا، کلاهبرداری اوراق بهادار، پولشویی، و نقض قوانین مالی مبارزات انتخاباتی متهم شد. بنکمن سرانجام در دوم نوامبر ۲۰۲۳، در در دادگاه به هر هفت فقره کلاهبرداری، توطئه و پولشویی محکوم شد. وی در انتظار، حکم نهایی است که برخی رسانه‌های آمریکایی زمان صدور آن را ۲۸ مارس ۲۰۲۴ اعلام کرده‌اند. این رسانه‌ها پیش‌بینی کرده‌اند وی با مجازات ده‌ها سال زندان روبه‌رو خواهد شد.
مقام‌های آمریکایی ادعا دارند صرافی FTX یکی از بزرگترین جرایم مالی تاریخ ایالات متحده را انجام داده است. سرمایه این صرافی ۳۲ میلیارد دلار ثبت شده بود. پس از ورشکستگی این غول رمز ارز، یک شکایت‌نامه بر علیه آن در دادگاه ایالتی فدرال فلوریدا توسط برخی از مالباختگان تنظیم شد. در این شکایت نامه آمده است «سم بنکمن» با استفاده از یک طرح کلاهبرداری رمزارزی، سرمایه‌گذاران تازه‌کار و ناآگاه را جذب می‌کرده است. در این دادخواست قضایی، نام ۱۲ نفر از سلبریتی‌ها و ورزشکاران آمریکایی از جمله «استف کوری، شقیل اونیل، نائومی اوساکا، لری دیوید و کوین اولری» آمده است که به بنکمن برای اعمال این طرح کلاهبرداری کمک تبلیغاتی کرده‌اند.
قرار است حکم دادگاه نیز در مورد نقش سلبریتی‌ها در جلب اعتماد عمومی در سرمایه‌گذ اری در این صرافی صادر شود. کمیسیون دارایی‌های باهاماس در ۱۸ نوامبر کنترل همه مایملک صرافی «اف تی ایکس» را ضبط کرد تا از دارایی سرمایه‌گذاران محافظت کند. قرار است در دادگاه تبلیغات پرشوری که با حضور «تام بردی» ستاره فوتبال و «لری دیوید» کمدین برای این صرافی شده بود با حضور هیات منصفه بررسی شود.
«ناتان رن» دستیار دادستان آمریکا در این زمینه در دادگاه فدرال منهتن گفت، فقط یک سال پیش بود که به نظر می‌رسید بنکمن_فرید «در بالای جهان» است و شرکت چند میلیارد دلاری او، FTX، یک ارز دیجیتال به ظاهر پیشگام را اداره می‌کند. این مرد ۳۱ ساله در یک آپارتمان ۳۰ میلیون دلاری در باهاما زندگی می‌کرد، با هواپیماهای شخصی به سراسر جهان رفت؛ با افراد مشهور معاشرت می‌کرد و میلیاردها دلار هزینه کرد تا قدرت و اعتبارش را نشان دهد. طبق گزارش فایننشال تایمز، FTX نزدیک به یک میلیارد دلار پول نقد یا ارز دیجیتال با پشتوانه دلار آمریکا دارد در حالی که حدود ۹ میلیارد دلار به مشتریانش بدهکار است.
شکایت ۲ هزار نفر از ۱۱ اینفلوئنسر در هنگ‌کنگ
در اواخر سال ۲۰۲۳ میلادی تعدادی از سرمایه‌گذاران در «هنگ‌کنگ» اقدام به ثبت شکایت رسمی در یکی از مراکز پلیس این کشور از ۱۱ اینفلوئنسر کردند که تبلیغات آنها از پلت فرم معاملاتی JPEX ارز دیجیتال سبب ضرر ۱.۳ میلیارد دلاری برای آنها شده بود.
پلیس هنگ کنگ همچنان در حال بررسی اتهام‌های کلاهبرداری علیه این پلت فرم معاملاتی ارز دیجیتال است اما همه ۱۱ نفر اینفلوئنسر که شهرت زیادی در هنگ کنگ داشتند با ثبت شکایت رسمی ۲ هزار نفر از سرمایه‌گذاران توسط پلیس دستگیر شدند. رسانه‌های محلی می‌گویند این پرونده می‌تواند یکی از بزرگترین پرونده‌های کلاهبرداری هنگ‌کنگ باشد. کمیسیون اوراق بهادار و آتی هنگ کنگ (SFC) فاش کرد: صرافی JPEX مستقر در دبی (امارات) بدون مجوز برای تجارت دارایی‌های مجازی فعالیت می‌کرد.
پلیس گفت بسیاری از شاکیان سرمایه‌گذاران بی‌تجربه‌ای بودند که با تبلیغات گسترده توسط بیلبوردهای تبلیغاتی غول پیکر اینفلوئنسرها در حوزه‌های مختلف در شبکه خطوط راه آهن شهری (مترو) اقدام به سرمایه‌گذاری در این شرکت کرده بودند.
فیلمی که از تلویزیون محلی پخش شد، پلیس را نشان داد که یکی از اینفلوئنسرهای دستگیر شده، «جوزف لام»را پس از یورش به خانه‌اش، به داخل ماشینی اسکورت می‌کند. آقای لام یک وکیل دادگستری است که به فروشنده بیمه تبدیل شده است و خود را در اینستاگرام به عنوان «پادشاه ترولینگ» هنگ کنگ معرفی می‌کند. آقای لام در پست‌هایش به دنبال‌کنندگان خود نشان داد که چگونه سود بیت کوین می‌تواند به آنها کمک کند خانه بخرند و نفوذ اجتماعی خود را افزایش دهند.
همچنین «چان یی» اینفلوئنسر و شخصیت پرداز دیگری در یوتیوب با ۲۰۰ هزار فالوور از جمله دستگیرشدگان توسط پلیس است. پلیس هنگ‌کنگ در گزارش خود اعلام کرد: «کشف این کلاهبرداری بر اهمیت این موضوع تاکید دارد که وقتی سرمایه‌گذاران می‌خواهند در دارایی‌های مجازی سرمایه‌گذاری کنند، باید در پلتفرم‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که دارای مجوز هستند و حتی به تبلیغات افراد مشهور در این زمینه توجه نکنند.»
هنگ‌کنگ یکی از پایتخت‌های مالی آسیاست و از زمان تحویل آن به چین از سلطه بریتانیا در سال ۱۹۹۷، به دروازه‌ای برای سرمایه‌گذاران به سرزمین اصلی تبدیل شده است. این شهر، به دنبال این است که خود را به عنوان قطبی برای نسل بعدی فناوری‌های اینترنتی یا وب ۳ که شامل تجارت ارزهای دیجیتال است، تثبیت کند.
برخی از کارشناسان اقتصاد دیجیتال گفته‌اند قوانین موجود ممکن است برای جلوگیری از فعالیت غیرقانونی پلتفرم‌های دارایی مجازی و محافظت از سرمایه‌گذاران در برابر ضرر کافی نباشد.
جمع‌بندی
در کشورهای مختلف براساس قوانین موجود در مورد پرونده‌های مشابه کوروش کمپانی، برخورد قانونی انجام شده است. نکته مهم آنکه اگرچه شیوه‌ها و شگردهای کلاهبرداری در سراسر دنیا جدید و به‌روز شده اما استفاده از افراد مشهور برای کلاهبرداری، یکی از روش‌های موفقی است که بارها تکرار شده است. آگاهی از این موارد، براین موضوع تاکید دارد که تائید افراد مشهور نباید به هیچ عنوان موجب غفلت سرمایه‌گذاران خرد و کلان در پروژه سرمایه‌گذاری‌های مختلف شود. تجربه جهانی نشان داده بسیاری از شرکت‌ها برای پیشبرد اهداف خود، از افراد مشهور موسوم به سلبریتی به عنوان «سفیران» تبلیغات استفاده می‌کنند و باید قوانین مربوط به آن ضابطه‌مند و شفاف شود.
منابع:
https://www.cbc.ca/news/business/bankruptcy-class-action-ftx-cryptocurrency-bailout-bankman-fried-۱.۶۶۵۵۸۳۶
https://www.ocregister.com/۲۰۲۳/۱۰/۰۴/jury-sees-ftx-ads-with-tom-brady-larry-david-as-fraud-case-is-rolled-out-against-sam-bankman-fried
https://www.cnbc.com/۲۰۲۳/۱۰/۱۶/ftx-top-engineer-says-bankman-fried-spent-۱point۱۳-billion-on-celebrities.html
https://www.thedailybeast.com/from-tom-brady-to-larry-david-the-celebs-caught-in-sam-bankman-frieds-crypto-web
https://www.scmp.com/magazines/style/people/celebrities/article/۳۲۳۹۰۱۶/how-sam-bankman-fried-used-celebrity-endorsements-disgraced-crypto-king-expanded-his-now-defunct
https://rabex.ir/academy/articles/what-happened-to-ftx
https://www.bbc.com/news/technology-۶۷۵۶۶۶۰۲