ITanalyze

عباس پورخصالیان - اختصار جدیدی به مجموعه اختصارات اتحادیه بین‌المللی مخابرات افزوده شده است: BSG! صورت باز این اختصار جدید: “Bridging the Standardization Gap”  است؛ به معنی «به استانداردسازی پیوستن» و در نتیجه، به وحدت نظر، وحدت کلمه و وحدت ساختارها رسیدن.

روز جهانی WTID

چند روز دیگر، بیست‌وهفتم اردیبهشت 1398 (هفدهم مِی 2019)، پنجاهمین سالگرد یک روز جهانی مهم است، به‌نام ‌نامیِWorld  Telecommunication and Information Society Day  یا به اختصار: WTID.

50 سال پیش در سال 1969، روز هفدهم می، روز جهانی مخابرات:  World Telecommunication Day نام‌گذاری شد، آن هم به یاد و ‌به مناسبت تاسیس ITU در چنین روزی در سال 1865 (!) 154 سال پیش. در آن زمان،ITU  اختصاری برای اتحادیه بین‌المللی تلگراف بود. 10 سال بعد (1875) سومین نگارش کنوانسیون تلگراف کابلی در پترزبورگ روسیه تدوین شد که یکی از امضاکنندگان آن ایران بود. این نگارش سوم کنوانسیون تلگراف کابلی با کنوانسیون تلگراف رادیوییِ سال 1927 در کنفرانس مادرید که از سوم سپتامبر تا دهم دسامبر سال 1932 برگزار شد در هم ادغام شدند و ITU جدید، به‌معنی "اتحادیه بین‌المللی مخابرات" تاسیس شد. سپس دو سال پس از تشکیل سازمان ملل متحد در سال 1945، ITU به‌عنوان اولین آژانس فنی عضو سازمان ملل پذیرفته شد و تا به امروز با 193 عضو دولتی، یکی از مهم‌ترین ارکان سازمان ملل متحد است.

ITU: به‌عنوان دومین اتحادیه بین‌المللی در تاریخ

 تنها یک سال پیش از تاسیس رسمی ITU (با عنوان اولیه "اتحادیه بین‌المللی تلگراف") کارل مارکس، تاسیس International Working Men's Association (اتحادیه بین‌المللی کارگران) را در سال 1864 در لندن اعلام کرده بود. چند سال پیش از ابتکار کارل مارکس، کارآفرینان و نوکیسه‌های انگلیسی به یاری هم و به کمک دیپلمات‌های انگلیسی به‌طور مشترک اقدام به اجرای پروژه کابل‌کشی سراسری از لندن تا بمبئی (هندوستان) کرده بودند و چون این کابل از سرزمین‌های متعددی عبور می‌کرد، در روز هفدهم می 1865 در پاریس جمع شدند تا با امضای نخستین کنوانسیون ارتباطی، نهاد ITU را تاسیس، ملت‌های بینابینی را وادار به همکاری و با پرداخت حق‌راهه (Right of Way) به دولت‌های میزبان، آنها را به حفظ و نگهداری از این سرمایه عظیم و ابزار مهم برای تداوم استعمار، ترغیب کنند.

از سال 1969 تا 2005، روز هفدهم می، به مدت 26 سال، روز جهانی مخابرات بود؛ تا اینکه 14 سال پیش (در اکتبر 2005) نمایندگان شرکت‌کننده در دور دوم "اجلاس عالی جهانی درباره جامعه اطلاعات" (WSIS) در تونس، نام این روز جهانی را توسعه دادند و آن را به‌صورت امروزی آن:  World Telecommunication and Information Society Day  تصویب و اعلام کردند.

یک سال بعد، یعنی در روز 13۸۵/۱۰/۲، مدیر کل وقت دفتر تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز ۲۷ اردیبهشت را در ایران روز روابط عمومی نامید.

پس، روز ۲۷ اردیبهشت در ایران، روز سه مناسبت است: 1)روز ملی روابط عمومی، 2)روز جهانی مخابرات و 3) روز جهانی جامعه اطلاعات.

من پیشاپیش، سالگرد این مناسبت‌ها‌ را به ایرانیان تبریک می‌گویم.

فکر می‌کنم:

- به‌مناسبت روز ملی روابط عمومی، اگر به ملتی بخواهند مدال افتخار بهترین و با عزت‌ترین روابط عمومی بین‌المللی در تمام طول و عرض تاریخ جهان را بدهند، شک ندارم که این مدال به ایرانیان می‌رسد؛

- به‌مناسبت روز جهانی مخابرات: اگر در جهان به مردمی و به خانوارهایی بخواهند جایزه عام‌المنفعه‌ترین جمع‌سپاری (Crowdsourcing)، بهترین همت عالی (crowdfunding) و بیشترین اعتماد به دولت برای پرداخت ودایع مردمی و تامین مالی توسعه سراسری مخابرات را تقدیم کنند، شک ندارم که این جایزه باز به ملت ایران می‌رسد؛

- و به‌مناسبت روز جهانی جامعه اطلاعات: اگر در جهان بخواهند به کاربرانی در معرض نامعقول‌ترین قوانین ارتباطی، بیشترین مسدودسازی، گسترده‌ترین فیلترینگ و ژرف‌ترین سانسور محتوای دیجیتالی، پاداش بیشترین رواداری را بدهند، باز شک ندارم که این پاداش به کاربران ایران می‌رسد.

اگرچه به دلایل مختلف، از آن‌جمله: قرن‌ها عقب‌ماندگی از کهکشان گوتنبرگ، فناوری‌هراسی حاکمان، نارسایی قوانین، هجمه رسانه‌های مغرض، نافرمانی مدنی کاربران و ضعف در تولید محتوای به درد بخور، رفتار رسانه‌ای عموم کاربران در اغلب کشورهای جهان (از آن‌جمله ایران) رفتاری پسندیده نیست و در چنین فرصتی باید از جنبه‌های گوناگون مورد نقد قرار گیرد، اما به دلیل شعار امسال ITU : « Bridging the Standardization Gap»  در این یادداشت تنها به مساله کم‌کوشی مزمن عموم مخابراتی‌ها و فاوا‌پژوهان در فرایند استانداردسازی ملی و جهانی و مشارکت نکردن در مجامع استانداردسازی می‌پردازم.

در آرزوی بیش‌فعال شدن در مجامع استانداردسازی

شعار امسال اتحادیه بین‌المللی مخابرات برای این روز، «رفع خلأ استانداردسازی» است. هدف اتحادیه بین‌المللی مخابرات از این شعار، ترغیب و تشویق کشورهای درحال توسعه و کمتر توسعه‌یافته به‌علاوه بخش خصوصی و دانشگاه‌های این کشورها برای مشارکت‌جویی بیشتر در فرایند استانداردسازی جهانی مخابرات، ارتباطات و جامعه اطلاعات است.

ترکیب نامتجانس اعضای ITU

اتحادیه بین‌المللی مخابرات در حال حاضر، بزرگ‌ترین مجمع بین‌المللی و جهانی استانداردسازی در حوزه مخابرات و فناوری اطلاعات است؛ زیرا دارای 193 عضو دولتی یاstate member  از 193 کشور جهان به‌علاوه 538 عضو بخشی یا sector member، شامل شرکت‌های مخابراتی غیردولتی، پژوهشگاه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات و دانشگاه‌ها است. از میان این همه عضو، کارشناسان و مدیرانی از حدود 40 کشور و از تقریبا 500 عضو بخشی این 40 کشور در تهیه استانداردهای مخابرات و تصویب ضوابط جامعه اطلاعات "بیش‌فعال" هستند و بقیه (یعنی اکثریت اعضای دولتی و اعضای بخشی آنها) در فرایند جهانی استانداردسازی، یا کاری نمی‌کنند یا کم‌کوش هستند.

در کشور ما، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، یکی از 193 عضو دولتی ITU و شرکت مخابرات ایران نیز یکی از 538 عضو بخشی آن است. این دو عضو  ITUباید تمام متولیان بخش دولتی و بخش خصوصی فعال در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور را در آن اتحادیه نمایندگی کنند. درنتیجه، مخاطبان دولتی و غیر دولتی شعار «به استانداردسازی بپیوندید!» در ایران عبارتند از:

- شرکت ارتباطات زیرساخت، سازمان فضایی ایران، شرکت‌های مخابراتی/ارتباطی/داده‌ای فعال در بخش خصوصی کشور در حوزه‌های ثابت و همراه و اینترنت و ماهواره، سازمان صدا وسیما، مجریان شبکه مخابرات نفت و گاز، متولیان شبکه‌های فیبر نوری وزارت راه، سازمان‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات، شهرداری‌های کشور، ستاد نیروهای مسلح و امداد به‌علاوه سازمان ملی استاندارد و دانشکده‌های مخابرات و مدیریت فاوا.

مجری هماهنگ‌سازی و بسیج این طیف گسترده از مخاطبان، برای مشارکت در فرایند ملی و جهانی استانداردسازی مخابرات، ارتباطات و فاوا در کشور، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است.

اما ای کاش این وظیفه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به درستی انجام می‌گرفت!

همه ساله چندین نفر از کارشناسان و مدیران ارشد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (گاه در معیت نماینده‌ای از مجلس شورای اسلامی ایران) به نشست‌های مختلف اتحادیه بین‌المللی مخابرات اعزام می‌شوند، اما تا کنون ندیده‌ام گزارشی از فعالیت آنها در نشست‌های مربوط و برداشت‌شان از مشاهداتی که داشته‌اند، منتشر شده باشد.

هر وقت یک دبیر کل یا رییسی از روسای اتحادیه بین‌المللی مخابرات به ایران دعوت شده و پشت تریبون همایش‌های ما به این مناسبت یا آن مناسبت سخنی گفته، شنیده‌ام که گله‌مند بوده‌اند از کم‌کوشی کارشناسان و مدیران ایرانی در فرایند استانداردسازی شبکه‌ها، خدمات و تجهیزات مخابراتی و داده‌ای.

ما بیش از 150 سال است که میلیون‌ها دلار حق عضویت به مجامع استانداردسازی بیرون از کشور پرداخته‌ایم! میلیون‌ها دلار خرج اعزام مامور به نشست‌های استانداردسازی کرده‌ایم! میلیاردها نفرساعت‌ کار مطالعاتی در گروه‌های مطالعاتی وابسته به  ITU، APT، IEC، و ... هزینه کرده‌ایم! اما شما بگویید:

 مشارکت در  ITU، APT، IEC، و ... با کدام خروجی؟

آیا کسی از مدیران و کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یا از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سود و زیان این همه فعالیت را بررسی و محاسبه کرده‌اند؟

ما تا کنون چند توصیه‌نامه رادیویی ITU‌R را بومی‌سازی کرده‌ایم؟ تا حالا کدام توصیه‌نامه ITU‌D را (برای مثال در مقررات‌گذاری) به درستی رعایت کرده‌ایم؟ یا جزو مولفان کدام توصیه‌نامه ITU‌T بوده‌ایم؟ من خود سال‌ها پیش (در دوران سازندگی و اصلاحات) عضو گروه‌های مترجم و مولف استانداردهای بسیاری بوده‌ام، اما آیا یک بار از آن ترجمه‌ها در جایی استفاده شده است؟ آیا تاکنون یکی از آن ترجمه‌ها به‌روز شده؟ یا مورد نقد یا استفاده قرار گرفته است؟ آیا دسترسی به آن ترجمه‌‌ها به‌راحتی (فرضا از طریق دولت الکترونیکی) ممکن است؟

«به استانداردسازی پیوستن» توصیه امسالِ «هولین ژائو»، دبیر کل اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) به همه اعضای دولتی و بخشی در فرایند استانداردسازی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه است. کشور چین حدود 100 سال پس از ما عضو  ITU شد. با این وجود، ما هیچ‌گاه نتوانستیم مدیری از مدیران مخابرات و بخش فاوا کشور را به مقام دبیر کلی ITU برسانیم، ولی هولین ژائو چینی پس از سال‌ها ریاست TSB و ITU‌T اکنون از سال 2015 دو دوره پیاپی است که دبیر کل ITU است. شرکت‌های ما تقریبا هیچ دستاوردی از ITU برای کشور به ارمغان نیاوردند؛ برعکس، شرکت هواوی که امروزه بزرگ‌ترین تولیدکننده شبکه‌های نوین رادیویی نسل پنجم (5G‌NR) است، بیشترین نقش را در تالیف و تهیه استانداردهای 5G‌NR داشته و دارد.

ما هیچ‌وقت نفهمیدیم ITU چیست و هیچ‌گاه نقش خود را در آن تعریف یا بازبینی نکرده‌ایم.

برای ما، پیوستن به استانداردسازی، چشم‌اندازی تاحدودی آرمانی و تاحدودی نیز غیر واقعی است. به‌رغم این تجربه تلخ، باید بار دیگر کوشید و این بار، جوانان تحت تعلیم در دانشگاه‌های مخابرات یا فاوا و شاغل در شرکت‌های مرتبط را برای پیوستن به مجامع استانداردسازی بسیج کرد. پیوستن به استانداردسازی، یکی از تکه‌های مهم جورچین توسعه پایدار، خوداتکایی ملی و راهبری و زمامداری بین‌المللی مقررات‌گذاری است. (منبع:عصرارتباط)