رادیوی آنالوگ چه زمانی چشم از جهان فرومی‌بندد؟
عباس زندباف - نروژ در سال 2017 نخستین کشوری خواهد بود که رادیوی اف‌ام را بهطور کامل از دور خارج می‌کند و سایر کشورهای جهان نیز از این کشور پیروی خواهند کرد.
نروژ تصمیم خود را گرفته، اما چنین تصمیمی به‌معنای آن نیست که دیگر همدم معتمدی چون رادیوی ای‌ام/اف‌ام را نخواهیم داشت. قرار نیست رادیو این ابزار بهره‌برداری از موسیقی، اخبار و انواع اطلاعات از میان برود، بلکه قرار است دچار دگرگونی دوران‌سازی شود که نویدبخش افزایش کیفیت سیگنال‌ها و افزایش گزینه‌های برنامه‌ای برای کاربران است.
رادیوی آنالوگ چگونه کار می‌کند؟
برای فهم تحولات آینده باید از وضعیت کنونی و چرایی ضرورت دگرگونی شناخت داشته باشیم.
روشن است که رادیوی زمینی فناوری جدیدی نیست و قدمت آن به قبل از دهه 1900 می‌رسد. گوگلیمو مارکنی برای نخستین بار موفق شد فناوری بی‌سیم را به‌کار گیرد و در سال 1895 نخستین سیگنال رادیویی را ارسال کرد که تک حرف اس بود.
بعدها در سال 1943 نیکولا تسلا فناوری نوین رادیویی را به‌ثبت رساند که کاربری نوین رادیوی زمینی را به‌گونه‌ای که امروز می‌شناسیم در پی داشت. از نخستین رادیوی پیشرفته تسلا تاکنون تغییر چندانی رخ نداده است، بلکه همان چیزهای قدیمی هنوز به‌کار می‌رود.
فناوری رادیویی زمینی خیلی ساده است و از دو بخش اصلی گیرنده و فرستنده تشکیل شده است. فرستنده امواج رادیویی( امواج سینوسی پیوسته) را با استفاده از یکی از دو نوع مدوله‌سازی ارسال می‌کند که عبارتند از مدوله‌سازی دامنه (ای‌ام) و مدوله‌سازی بسامد (اف‌ام). تفاوت اصلی این دو مدوله‌سازی هم گستره بسامدی آنها (800 مگاهرتز برای اف‌ام و 49 مگاهرتز برای ای‌ام)، شمار کل بسامدها و توان فرستنده است.
گیرنده هم این امواج سینوسی را می‌گیرد و بازپخش می‌کند.
چرا رادیوی آنالوگ کنار می‌رود؟
رادیوی آنالوگ دیگر خیلی کهنسال شده است، همانند تلویزیون آنالوگ که رفته‌رفته جای خود را به تلویزیون دیجیتالی می‌دهد. نه اینکه رادیوی آنالوگ کارایی نداشته باشد، بلکه رادیوی دیجیتالی سیگنال شفاف‌تری به دست می‌دهد و افزاره‌های هم‌طیف کمتر در آن افت ایجاد می‌کنند. به همین دلیل، گذار به فناوری دیجیتالی گریزناپذیر است و کشورهایی مانند نروژ پیش‌قراول شده‌اند.
رادیوی دیجیتالی امکانات زیر را ارایه می‌دهد؛ امکاناتی که رادیوی آنالوگ هرگز نمی‌تواند ارایه کند.
کانال و محتوای بیشتر
نرخ بیت صوتی بالاتر
قابلیت مکث و از نو پخش کردن سیگنالی که بهطور زنده منتشر می‌شود.
قابلیت میزان‌سازی آسان بر اساس جست‌وجوی نام ایستگاه نه بسامد
در واقع رادیو یا گیرنده‌ای که داریم ممکن است هم‌اکنون نیز به فناوری دیجیتالی مجهز باشد. این فناوری در ایالات متحده رادیوی پرکیفیت (اچ‌دی) و در اروپا پخش رادیویی دیجیتالی(داب) نام گرفته است که خیلی به هم شباهت دارند. در واقع هر کشوری سعی می‌کند به سراغ استانداردهای دلخواه خود برود.
رادیوی دیجیتالی چگونه کار می‌کند؟
رادیوی دیجیتالی هم مانند رادیویی زمینی سیگنالی را از طریق هوا منتشر می‌کند تا گیرنده دریافت کند و از طریق بلندگو پخش شود. تفاوت اصلی‌شان این است که رادیوی دیجیتالی اطلاعات را کامل و یکباره نمی‌فرستد، بلکه صوت را فشرده می‌کنند و تکه‌تکه از طریق آنتنی می‌فرستد.
گیرنده این تکه‌ها را می‌گیرد (خیلی شبیه گرفتن سیگنال آنالوگ) اما به جای آنکه پخش کند، صوت کدبندی‌شده را کدگشایی می‌کند و پس از آنکه تکه‌های صوت را کنار هم گذاشت، از طریق بلندگو پخش می‌کند. این فرایند قدیمی است، اما سیگنال دیجیتالی با رعایت اصل افزونگی پخش می‌شود که کیفیت پخش را بهبود می‌دهد.
سیگنال آنالوگ بورد بیشتری دارد، اما بیشتر در معرض اختلال منابع رقیب قرار دارد، به‌طوری که بیت‌هایی از اطلاعات طی انتقال از دست می‌رود. رادیوی دیجیتالی چنین مشکلی ندارد.
به دو دلیل دیجیتالی بودن سیگنال بهتر است:
گیرنده‌ها دارای تقویت‌کننده‌های پیشرفته‌ای هستند که به جلوگیری از سیگنال‌های رقیب کمک می‌کنند.
اطلاعات به‌‍صورت افزونه ارسال می‌شود، بنابراین اگر هم بیت‌ها و پاره‌هایی از اطلاعات از دست برود، گیرنده در اغلب موارد می‌تواند با واکشی از افزونه‌ها و بر اساس نوعی پشتیبان‌گیری اطلاعات را به‌دست آورد و پخش کند.
اما رادیوی دیجیتالی کامل نیست. همان‌طور که گفتیم، به اندازه رادیوی آنالوگ برد ندارد و معضل دیگر آن تاخیر ناشی از انتقال تکه‌تکه سیگنال صوتی و بازسازی آن قبل از پخش است. اگر رادیوی دیجیتالی را کنار رادیوی آنالوگ قرار دهیم و یک ایستگاه را بگیریم، متوجه تاخیر چشمگیر رادیوی دیجیتالی می‌شویم.
در ضمن رادیوی دیجیتالی با افزاره‌های موجود سازگار نیست و باید گیرنده، دستگاه پخش استریوی خودرو یا دستگاه پخش خانگی را ارتقا داد تا بتوان از رادیوی دیجیتالی بهطور کامل بهره برد. خوش‌بختانه اگر نخواهیم برای ارتقای کامل هزینه کنیم، در حال حاضر میزان‌سازها و وقف‌دهنده‌هایی وجود دارند که مشکل را رفع می‌کنند.
رادیوی آنالوگ چه زمانی چشم از جهان فرومی‌بندد؟
اگر نروژ را کنار بگذاریم، در بیشتر جاها تاریخ دقیقی تعیین نکرده‌اند. نروژ پیش‌قراول شده است، اما با گذاری به‌سرعت گذار به تلویزیون دیجیتالی سروکار نخواهیم داشت. همچنان از سیگنال آنالوگ که معتمد ما است لذت خواهیم برد و بازارها یا کشورهایی هم بهطور پراکنده و آزمایشی به راه‌اندازی رادیوی دیجیتالی دست خواهند زد.
کشورهای بسیاری در حال استفاده از رادیوی دیجیتالی هستند، اما هنوز برای کنار گذاشتن کامل رادیوی آنالوگ برنامه‌ای ندارند. دانمارک، فرانسه، استرالیا، چین، بلژیک، مالزی، آفریقای جنوبی و انگلستان از جمله کشورهایی هستند که از رادیوی دیجیتالی استفاده می‌کنند.
ایالات متحده هم نوعی سیاست صبر و انتظار را در مورد راه‌اندازی کامل رادیوی فقط دیجیتالی در پیش گرفته است. کمیسیون ارتباطات فدرال (اف‌سی‌سی) ایالات متحده هم تصمیم‌گیری برای دیجیتالی‌شدن کامل را به خود ایستگاه‌ها سپرده است. استفاده از رادیوی اف‌ام و ای‌ام حداقل تا 10 سال دیگر تداوم خواهد داشت، زیرا گواهی‌های پنج‌ساله‌ای برای ایستگاه‌های جدید صادر شده است و سه تا چهار سال طول می‌کشد تا این ایستگاه‌ها راه‌اندازی شوند.
دولت ایالات متحده به ایستگاه‌ها فشار نیاورده است، اما برای دیجیتالی‌شدن یارانه می‌دهد و خواستار راه‌اندازی آزمایشی رادیوی دیجیتالی در برخی از مناطق شده است تا مشکلات فنی و سایر مشکلات برطرف شود.
در حال حاضر به‌نظر می‌رسد در اروپا چند سال دیگر هم رادیوی آنالوگ پا برجا باشد و در ایالات متحده نیز این مدت حدود یک‌دهه است.(منبع:عصرارتباط)
- ۹۴/۱۰/۲۲