روزشمار ۱۴۰۲؛ بهمن‌ماه: هک مجلس و کوروش کمپانی
بهمن‌ماه یکی دیگر از ماه‌های شلوغ و پرتنش در حوزه فاوا و فضای مجازی بود. ثبت دو اختلال نزدیک به هم در اینترنت کشور، هک سامانه‌های مجلس، حمله سایبری به دانشگاه آزاد، کلاهبرداری و فرار مالک کوروش کمپانی،
مصوبات متعدد مجلس در حوزه مجازی و پرتاب موفق ۳ ماهواره تحقیقاتی از جمله مهترین رویدادهای مورد توجه رسانه‌ها در این ماه بودند که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود.
- ۱ بهمن: ارایه درگاه بانکی به قماربازان
همانطور که ذکر شد از اواخر دیماه برخی رسانه‌ها که بار دیگر متوجه افزایش تبلیغات و فعالیت سایت‌های شرط‌بندی با اتصال آسان و گسترده به درگاه‌های بانکی کشور شده بودند، به پیگیری چرایی تداوم این وضعیت پرداختند.
نوزدهم دیماه یک رسانه در گزارشی با انتشار تصاویر درگاه‌های بانکی فعال کشور در سایت‌های قمار، از بانک مرکزی جویای علت و چگونگی اتصال یک سایت معروف شرط بندی که در ویدئوآهنگ‌های خواننده‌های ایرانی خارج‌نشین مورد تبلیغ بود، شد.
بانک مرکزی اما حاضر به پاسخگویی به این رسانه نشد. بیست و پنجم دیماه محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی بدون ارایه بازه زمانی خاصی خبر از مسدودسازی ۲۰ هزار درگاه و ۷۲ هزار کارت اجاره‌ای در شبکه قمار داد.
این مدل پاسخ‌ها و آمارها که در سال‌های قبل هم رایج بوده است اما پاسخ اقناع‌کننده‌ای در خصوص علت تداوم این پدیده در نظام بانکی کشور نبود. به همین دلیل یکم بهمن‌ماه، ایرنا خبرگزاری رسمی دولت، در لید گزارشی نوشت: «برخی رسانه‌های پیگیر کلاهبرداری در فضای مجازی از ایرانیان مدعی هستند درگاه پرداخت کارت به کارت بانک مرکزی برای سایت قمار ساسی مانکن حتی یک ساعت هم قطع نشده است؛ اما آیا این ادعا صحت دارد؟»
در ادامه نیز این خبرگزاری به گفت‌وگو با مقام بی‌نامی در بانک مرکزی پرداخته بود و وی نیز با بیان اینکه در این موارد به صراحت وظیفه‌ای به دوش بانک مرکزی گذاشته نشده، همچون گذشته با رد نقش بانک مرکزی در جولان این پدیده، پاسخ‌های همیشگی را تکرار کرد که باز هم گره‌ای از این معضل نگشود.
در همین رابطه و در دیگر روزهای دیماه پلیس نیز خبر از تحویل گرداننده یک سایت قمار به ایران و انهدام ۱۶ باند شرط بندی آنلاین با گردش مالی ۷۵۰ میلیارد تومانی از ابتدای سال تا آن زمان را داد.
- ۱ و ۴ بهمن: اختلال اینترنت
یکم بهمن‌ماه اما یک اختلال دیگر در اینترنت کشور به وقوع پیوست که شرکت ارتباطات زیرساخت در واکنش به این اختلال اعلام کرد: به دلیل قطعی فیبر نوری در کشور گرجستان برخی از لینک‌های بین‌الملل ورودی کشور دچار قطعی شده است.
سه روز بعد یعنی در چهارم بهمن‌ماه مجددا کاربران اینترنت و رسانه‌ها خبر از کندی و اختلال در اینترنت را دادند که در این مورد شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد: به دلیل تکرار مجدد قطعی فیبر نوری در خاک گرجستان تعدادی از لینک‌های بین‌الملل ورودی به کشور از این مسیر دچار مشکل شده است.
- ۳ بهمن: مجلس و مصوبات متعدد مجازی
از نخستین روزهای ماه بهمن، و در جریان بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۳ و رفع ایرادات شورای نگهبان به لایحه برنامه هفتم توسعه در مجلس، مصوبات متعددی مورد تایید قرار گرفت که از جمله این موارد می‌توان به مصوبه تقویت پلتفرم‌های داخلی و معافیت مالیاتی کسب‌وکارهای فعال در آنها، تخصیص اعتبار برای امنیت سایبری دستگاه‌ها، الزام شهرداری‌ها و وزارت راه به همکاری در توسعه شبکه فیبر نوری، توسعه شبکه ملی اطلاعات و ... اشاره کرد.
- ۸ بهمن: حمله سایبری به دانشگاه آزاد
از حدود پنج بهمن برخی رسانه‌ها و فعالان مجازی با انتشار تصاویری خبر از هک دانشگاه آزاد می‌دادند.
هشتم بهمن‌ماه اما دانشگاه آزاد هک «سامانه آموزشیار» این دانشگاه که مربوط به انتخاب واحد دانشجویان بود را رد و اعلام کرد: در پی حملات سایبری، هیچ‌گونه هک و دسترسی غیرمجاز به داده‌ها در سامانه انتخاب واحد صورت نگرفته و نوع حمله در طبقه‌بندی‌های امنیتی DDoS و DoS شناخته می‌شود که منجر به خارج شدن سرویس از دسترس می‌شود.
چند روز بعد اما تصاویری از هک سامانه آموزشیار دانشگاه آزاد مشهد در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها دست به دست می‌شد که در یازدهم بهمن‌ماه این دانشگاه ضمن تایید حمله سایبری و اختلال در سامانه این استان، اعلام کرد: اخبار مربوط به هک و انتشار تصاویر الفاظ رکیک فتوشاپ است.
- ۸ بهمن: پرتاب ۳ ماهواره تحقیقاتی
روز هشتم بهمن‌ماه، چهارمین پرتاب موفق فضایی در سال جاری انجام شد. در این پرتاب ماهواره‌های «مهدا»، «کیهان ۲» و «هاتف ۱» با ماهواره‌بر بومی سیمرغ با موفقیت و همکاری وزارت ارتباطات و وزارت دفاع به فضا رفتند.
ماموریت ماهواره مهدا، بررسی صحت عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ در تزریق چندگانه محموله‌های فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحی‌های جدید و قابلیت اطمینان فناوری‌های بومی در فضا است.
نانوماهواره کیهان ۲ نیز امکان تعیین موقعیت را به صورت بومی و مستقل از سامانه‌های موقعیت‌یابی جهانی، برای گیرنده‌های زمینی فراهم می‌کند.
و در نهایت ماموریت نانوماهواره هاتف ۱ نیز به عنوان نسخه آزمایشی اول از مجموعه ماهواره‌های منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی، در زمینه فناوری مخابرات باند باریک با کاربرد اینترنت اشیا است.
- ۲۴ بهمن: هک سامانه‌های مجلس
روز سه‌شنبه بیست و چهارم بهمن‌ماه خبر یک هک دیگر در سال ۱۴۰۲ فضای رسانه‌ای کشور را فرا گرفت. در این مورد گروه هکری موسوم به قیام تا سرنگونی، در شبکه‌های اجتماعی با پذیرش مسوولیت هک و نفوذ به برخی سامانه‌های مجلس، اقدام به انتشار تصاویری از دسترسی به اسناد مرتبط با قوه مقننه کشور کرد.
همان روز مجلس در اطلاعیه‌ای با تایید حمله سایبری و هک سایت مجلس و خبرگزاری خانه ملت و وعده اعلام جزییات بیشتر در آینده اعلام کرد: «بررسی اولیه این تصاویر نشان می‌دهد که برخی از این اسناد دستکاری شده و غیرقابل استناد است. به‌عنوان نمونه در فایلی که باعنوان حقوق نمایندگان در خرداد ۱۴۰۲ منتشر شده یک ستون باعنوان جمع نهایی حاوی اعداد غیرواقعی درج شده است که در اسناد پرداختی مجلس وجود ندارد.»
در جریان این حمله سایبری ورود خبرنگاران پارلمانی به مجلس منع شد و رای‌گیری به شیوه قیام و قعود انجام شد.
اگرچه تا تاریخ تنظیم این گزارش و به سیاق دیگر حملات هکری به سامانه‌های دولتی و خصوصی کشور از گذشته تا کنون، جزییاتی از چگونگی، چرایی، عامل یا عاملان و نحوه رسیدگی و پیشگیری از این حملات از سوی نهادهای مورد حمله و متولیان امنیت سایبری کشور نیز رسانه‌ای نشد.
- ۲۷ بهمن: فرار مالک کوروش کمپانی
چند روز پس از گزارش‌های منتشره از فرار مالک کوروش کمپانی در شبکه‌های اجتماعی که مدتی طولانی از کلاهبرداری این شرکت به روش پانزی و وعده عرضه گوشی‌های آیفون نیم‌بها می‌گذشت، سرانجام در تاریخ بیست و هفتم بهمن‌ماه این خبر تایید شد.
اگرچه کمی بعد اعلام شد فرد مذکور که یک سرباز فراری هم بوده، ۴ ماه قبل از کشور فرار کرده است. حجم اخبار پیرامون این کلاهبرداری به حدی گسترده و زیاد بود که تا کنون نیز ادامه دارد. لذا از آنجا که افکار عمومی، همچنان و به اندازه کافی در جریان جزییات این ماجرا هستند، از ورود دوباره به اخبار متعدد پیرامون آن به دلیل حجم بسیار بالا خودداری می‌شود.
در این پرونده نام سلبریتی‌ها، اشخاص، نهادهای مجوزدهنده، بانک‌ها و متولیان نظارتی زیادی به میان آمد و در نهایت همچون دیگر پرونده‌های کلاهبرداری‌های کثیرالشاکی، این پرونده نیز برای بررسی به قوه قضاییه ارسال شد.
به عنوان آخرین خبر تا زمان تنظیم این گزارش، سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد در ۲۹ بهمن ماه به پلیس اینترپل اعلان قرمز و جلب مالک کوروش کمپانی اعلام شده است.
اما پیگیری یک رسانه نشان می‌دهد پلیس بین‌الملل تاکنون اقدامی برای صدور اعلان قرمز برای متهم این پرونده نکرده است.
- ۳۰ بهمن: پوسته‌های حکمرانی‌پذیر
در آخرین روز بهمن‌ماه، شورای عالی فضای مجازی که برخلاف گذشته و با تغییر دبیر آن، مصوبات و اخبار بیشتری را منتشر می‌کرد، خبر از مصوبه دیگر این شورا مبنی بر امکان دسترسی به سکوهای خارجی پرمخاطب در قالب پوسته‌های داخلی و حکمرانی‌پذیر داد.
این مصوبه خاطره دسترسی به تلگرام از طریق پوسته‌های داخلی نظیر تلگرام طلایی و دیگر پوسته‌های غیررسمی و فیلترنشده در سال‌های ۹۶ تا ۹۹ را زنده کرد که متعاقب آن منجر به هک و افشای اطلاعات ۴۲میلیون کاربر این پوسته‌ها شد.
در کنار این موضوع حامیان پیام‌رسان‌های داخلی نیز از زاویه دیگری به طرح ابهام و انتقاد از این مصوبه پرداختند و آن را اقدامی در جهت تضعیف سکوهای داخلی دانستند.
با توجه به حجم اخبار، انتقادات و ابهامات مطروحه، فردای آن روز یعنی یکم اسفندماه، دبیر شورای عالی فضای مجازی به ارایه توضیحاتی در خصوص این مصوبه و احتمال رفع فیلترینگ از توییتر، اینستاگرام و تلگرام پرداخت و گفت: این مصوبه شامل همه سکوهایی که از طریق ابزارهای فنی در کشور حاضر به رعایت قوانین ما باشند، می‌شود.
اگرچه به رغم این توضیحات هنوز مشخص نیست که احتمالا چه شرکت‌هایی و با چه شرایط و پوسته‌هایی وارد این مقوله خواهند شد.
و در نهایت از دیگر رویدادهای مهم بهمن‌ماه سال جاری می‌توان به دو مصوبه شورای عالی فضای مجازی در زمینه تصویب سهم تولیدکنندگان محتوا از ترافیک شبکه و ابلاغ دستورالعمل مقابله با کلاهبرداری‌های تلفنی، مذاکره رگولاتوری با دومین اپراتور اینترنت ماهواره‌ای، اعلام آمار ۱۰۷ میلیون کاربر فعال در پیام‌رسان‌های بومی، اعلام سخنگوی تعزیرات مبنی بر اینکه گزینه «عجله دارم» تاکسی‌های اینترنتی مصداق گرانفروشی است، تشکیل یک پرونده قضایی جدید برای دیجی‌کالا به دلیل انتشار تصاویر توهین‌آمیز به مقدسات در برخی محصولات این پلتفورم و انتقاد برخی از اعضای شورای شهر تهران مبنی بر تداوم عوارض و رفع نشدن مشکلات حمله سایبری به شهرداری تهران در خرداد سال ۱۴۰۱ اشاره کرد.
- ۰۳/۰۱/۱۴