رونق بساط رمال‌ها و فالگیرها روی سایت دیوار
با یک جست‌وجوی اینترنتی ساده در سایت دیوار می‌توان به تعداد بسیاری از دعانویسان دسترسی پیدا کرد که بدون هیچ محدودیتی آگهی تبلیغاتی با ارقام مختلف را در سایت درج کرده‌اند.
در بازار مکاره سایت اینترنتی دیوار هرکسی هرچه دارد می‌فروشد؛ برخی هم از ناآگاهی و خرافه‌‌گری مردم سوء‌استفاده کرده و آرزو می‌فروشند. در های‌وهوی این بازار خریداران فریب‌خورده به خیال خام خود می‌خواهند به آرزوها و خواسته‌هایشان برسند، آن هم با یک دعای اینترنتی که معلوم نیست نگارنده آن کیست و چه نوشته است. روی این دیوار اینترنتی دعانویسانی وعده برآورده‌کردن آرزوهایتان را می‌دهند و برای مردم ساده‌لوحی که کورسوی امیدشان خاموش شده امکان خریداری دعای مهر و محبت، دعای بخت‌گشایی، دعای افزایش رزق و روزی را فراهم می‌کنند، درحالی که اگر این دعانویسان می‌توانستند دعایی برای خود می‌نوشتند تا مجبور به کسب درآمد از دیوار سادگی و غفلت مردم نباشند.
علی‌رغم اینکه اعمالی مانند کف‌بینی، رمالی، فالگیری و طالع‌بینی، طلسم‌کردن دیگران، سحر و جادو، احضار روح، دفع جن و همزاد جرم است اما با یک جست‌وجوی اینترنتی ساده در سایت دیوار می‌توان به تعداد بسیاری از این افراد دسترسی پیدا کرد که بدون هیچ محدودیتی آگهی تبلیغاتی با ارقام مختلف در این سایت درج کرده‌اند. کسانی که با فن بیان خوب و اعتمادبه‌نفس بالا می‌توانند با ذکر چند جمله شیوا مشتری ناامید و مستاصل خود را تا هفته‌ها و شاید تا ماه‌ها شاد و امیدوار به زندگی نگه دارند، زن و دختران جوانی که به محض رسیدن به بن‌بست راه فال و دعا و سرکتاب را پیش می‌گیرند و از این راه به دام سودجویان می‌افتند.
پیش از توسعه و گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مردم ناچار بودند با گرفتن وقت قبلی و به سختی به یک فالگیر مراجعه کنند تا یک فال قهوه یا دعا بگیرند اما به مدد رونق فضای مجازی کسب‌وکار فالگیرها هم تغییر‌رویه داده و به سادگی در کانال‌های تلگرامی یا سایت‌ها تبلیغ و جذب مشتری می‌کنند و عدم‌نظارت و کنترل تبلیغات فضای مجازی نیز فضای کلاهبرداری سودجویان را سهل کرده است، حتی اگر در گذشته آدرس فالگیر مشخص و قابل‌شناسایی بود، امروز دیگر نمی‌توان به سادگی از روی یک شماره تلفن یا شماره حساب بانکی به رمال کلاهبردار رسید.
خبرنگار «فرهیختگان» به‌منظور تهیه این گزارش با چند نفر از فالگیرها و دعانویس‌های آگهی‌دهنده در سایت دیوار تماس گرفت که با پاسخ‌ها و ارقام قابل‌توجهی مواجه شد. به‌عنوان اولین گزینه با یکی از دعانویس‌هایی که در سایت دیوار با عنوان دعای تضمینی آگهی‌داده تماس می‌گیرم، خانم جوانی پاسخگوی تلفن است که وقتی از آگهی دیوار صحبت به میان می‌آورم و می‌پرسم برای گرفتن دعا و احضار موکلم باید چه کار کنم و چقدر هزینه دارد؟ بدون هیچ ترس و واهمه و حتی بدون احتیاط می‌پرسد برای چه کاری دعا می‌خواهی؟ کار خاصی نمی‌خواد بکنی فقط به من بگو چه مشکلی داری تا برای همون مشکل دعا بنویسم. چون قیمت هر دعا بنا به گره و سختی بازشدن آن متفاوت است اما به‌طور میانگین برای دعای بخت‌گشایی از یک میلیون تومان شروع میشه به بالا، البته در صورتی که بختت بسته نباشه و طلسم و جادو نداشته باشی، دعای مهر و محبت هم 500هزار تومان است که روی یک لوح مسی حک می‌کنم و باید همیشه به همراه داشته باشی. اگر میخوای سرکتاب هم برات تلفنی باز می‌کنم که باید قبلش 50 هزار تومان واریز کنی.
می‌پرسم از کجا مطمئن باشم که دعای شما در زندگی اثر کرده و این تضمینی بودن از کجا مشخص می‌شود؟
می‌گوید دخترجان من به کار خودم ایمان دارم، تاثیر دعایی که من برایت بنویسم را بین 7 تا 10 روز بعد به چشم خودت می‌بینی و اگر غیر از این بود نصف پول را دریافت نمی‌کردم، تو باید نصف مبلغ دعا را قبل از نوشتن و نصف دیگر آن را بعد از اینکه دعا در زندگی‌ات تاثیر کرد پرداخت کنی.
بعد از اینکه دعا نوشتید چطوری آن را از شما بگیرم؟
من در تجریش زندگی می‌کنم اما نیازی به مراجعه حضوری شما نیست فقط بعد از اینکه پول واریز کردی و عکس فیش واریزی را برایم در تلگرام فرستادی آدرس بده تا با پیک برایت بفرستم.
به شماره یک آگهی دیگر که روی آن نوشته «نعل اسب دعاخونده» و «انواع طلسم و دعا»، زنگ می‌زنم، مرد جوان به محض شنیدن اسم آگهی دیوار می‌گوید هر دعا و طلسمی بخواهی دارم برای جلب‌توجه و اثر کردن مهر و محبت مهره‌مار و برای رونق رزق و روزی شوهرت نعل اسب دعاخونده اصل دارم.
او که در طول مکالمه به اثربخشی این دعاها اصرار دارد، می‌گوید: «تو شهرری با 10 هزار تومن هم می‌تونی مهره مار پیدا کنی ولی من با 200هزار تومن یه مهره مار شاه‌کبری هندی اصل بهت می‌دم که هر بشری که بخوایی بهت جذب بشه، نعل اسب هم 500 هزار تومن قیمت داره اما اگه میخوای به آرزوهات برسی و پولدار بشی عالیه خودمم یکی از اون رو دارم که تا حالا معجزه کرده.» متاسفانه افراد خرافاتی به فالگیر و رمال اعتماد می‌کنند و برای حل مشکل خود از آنها کمک می‌گیرند. سایت دیوار نیز به‌عنوان یک سایت خرید و فروش اینترنتی دسترسی آسانی برای حضور و کلاهبرداری این افراد فراهم کرده است. سایت دیوار نهتنها بر تنظیم بازار و قیمت‌گذاری اجناس تاثیر‌گذار است بلکه با ارائه خدمات خلاف‌شرع مانند رمالی، فالگیری، ماساژ و تتو نهتنها از مسیر اصلی خود مبنی‌بر فروش کالاهای دست‌دوم منحرف شده بلکه زمینه‌ساز انحرافات و آسیب‌های اجتماعی در جامعه است که لزوم نظارت و بررسی دستگاه‌های نظارتی و قضایی بر این سایت بیش از پیش احساس می‌شود.
چه کسی مسئول رها بودن فضای مجازی است
براساس اعلام پلیس فتا سال گذشته حجم تخلفات و کلاهبرداری در سایت دیوار به بیش از 10 هزار پرونده رسید که موجب شد گزارشی از تخلفات این سایت به استحضار دادستان کل کشور برسد که در پی آن محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور اعلام کرد بنا به درخواست پلیس فتا مبنی‌بر برخورد قانونی با موضوع این پرونده به دادسرا ارجاع شده که باید به آن رسیدگی کنند. دادستان کل کشور اخیرا نیز با انتقاد از رها بودن فضای مجازی و افزایش آمار شکایات در دادسرای جرائم رایانه‌ای گفت: «آمار شکایت در دادسرای جرائم یارانه‌ای در سال 95، 31826 فقره، در سال 96، 38341 فقره و در سال گذشته 46804 فقره بود که رشد 22درصدی نسبت به سال 96 و 45درصدی نسبت به 95 را نشان می‌دهد و این رشد به ما اخطار می‌دهد و مسئولیت مدیریت و کنترل این وضعیت به عهده وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است.»
سایت‌هایی مانند دیوار، شیپور، باما و دیجی‌کالا جزء سایت‌های پربازدید و به‌عنوان مرجع خرید و فروش اینترنتی هستند که حجم مبادلات و معاملات روزانه آنها به ارقام میلیاردی می‌رسد اما متاسفانه به دلیل عدم‌نظارت روی قیمت‌گذاری کالاهای آن بسیاری از سودجویان از این فرصت خرید و فروش اینترنتی به سود جیب خود و به قیمت سیاه‌کردن روزگار مردم استفاده می‌کنند. در دوره‌ای که بسیاری از مردم درگیر مشکلات اقتصادی هستند و یکی از نگرانی‌های اصلی مردم تامین معیشت خانواده است، چرا فضای مجازی عرصه‌ای برای کلاهبرداری و دلالی عده‌ای سودجو فراهم کرده تا بتوانند با قیمت‌گذاری‌های نجومی روی تنظیم بازار و اقتصاد کشور اثرگذار باشند.
فالگیری و رمالی جرم است
پیمان حاج‌محمود‌عطار، وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به ضعف قوانین درخصوص رمالی و فالگیری اشاره کرد و گفت: «قوانینی به صورت منسجم و مدون وجود ندارد و افرادی که در قالب رمالی، فالگیری و پیشگویی مبادرت به دریافت وجوهی از افراد می‌کنند چنانچه مورد شکایت شاکی خصوصی قرار بگیرند، مراجع قضایی در قالب کلاهبرداری و تدلیس می‌توانند این افراد را از حیث آنکه اشخاص مالباخته را مورد فریب قرار دادند و به امور واهی امیدوار و از این طریق وجوهی را دریافت کردند تحت‌تعقیب قرار دهند که این نیز مستلزم شکایت افرادی است که از این طریق مورد فریب و پرداخت وجوه قرار گرفتند.» به گفته این وکیل دادگستری، برخی از این کلاهبرداران که در قالب رمالی و فالگیری اقدامات فریبکارانه انجام می‌دهند علاوه‌بر اینکه وجوهی را از افراد فریب‌خورده دریافت می‌کنند حتی گاهی با استفاده از داروهای خواب‌آور، داروهای توهم‌زا یا حتی به صورت زور و عنف مبادرت به تجاوز و هتک‌حرمت قربانیان کرده‌اند.
برخی افرادی که مورد تجاوز و هتک‌حرمت این کلاهبرداران قرار گرفتند به مراجع انتظامی یا قضایی مراجعه کردند اما برخی دیگر به جهت حفظ آبرویشان از مراجعه به مراجع قانونی خودداری می‌کنند، البته در هر حال اقدامات فریبکارانه در قالب کف‌بینی، فالگیری، رمالی و... هم در شرع مقدس اسلام و هم در قوانین مرتبط با کلاهبرداری عنوان معصیت و جرم دارد و در صورت شکایت بزه‌دیده قابل‌پیگرد قانونی است. چنانچه اینگونه جرائم در فضای مجازی و سایت‌های اینترنتی از طریق آگهی، تحریک و تشویق مردم انجام شود و دارای شاکی خصوصی باشد از سوی دادسرای ویژه جرائم رایانه‌ای قابل‌پیگرد خواهد بود.»
این وکیل دادگستری نسبت به خلأ قانونی در زمینه آگهی‌های اینترنتی انتقاد کرد و گفت: «متاسفانه در صورتی که این آگهی شاکی خصوصی نداشته باشد امکان پیگیری وجود ندارد، به‌عنوان مثال در همین موضوع اخیرا در رسانه‌های گروهی منتشر شده که با سایت‌های تاثیر‌گذار در زمینه افزایش حبابی قیمت خودروها برخورد می‌شود اما به نظر می‌رسد این ادعا از نظر حقوقی معتبر نیست، زیرا به صرف انتشار اخبار عرضه کالاها در رسانه‌های مکتوب و مجازی ولو با نرخ‌های بالاتر از نرخ رسمی فاقد عنوان مجرمانه است. در زمینه رمالی و فالگیری چنانچه افراد ساده‌لوح و نابخرد به رغم تذکرات مراکز علمی و پزشکی و رسانه‌های گروهی مبنی‌بر واهی بودن ادعای مدعیان پیشگویی به این افراد مراجعه کنند خود به نوعی در این فریب‌خوردگی و مال و حیثیتی که از آنها سلب شده است با متقلبان همیاری و مساعدت کردند و باید شکایت رسمی به مراجع قضایی تقدیم کنند، درغیر این صورت دادگستری نمی‌تواند تاوان نابخردی و ساده‌لوحی برخی شهروندان را بدون پیمودن مراحل رسمی شکایت و قبل از ارتکاب جرم بدهد.
براساس ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبان اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، «هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیرواقع بترساند و از این طریق مالی تحصیل کند، کلاهبردار محسوب شده و علاوه‌بر رد‌اصل مال به صاحبش به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است، محکوم خواهد شد.» همچنین براساس ماده ۲ تشدید مجازات مرتکبان اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، «هر کس به‌طور کلی مالی یا وجهی تحصیل کند که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی باشد، مجرم محسوب می‌شود و علاوه‌بر رد اصل مال، به مجازات سه ماه تا دو سال حبس یا جریمه نقدی معادل دوبرابر مال به‌دست آمده محکوم خواهد شد.» چنانچه تعداد فریب‌خوردگان ناشی از آگهی‌های رمالی و فالگیری قابل‌توجه باشد دادسرای رسیدگی‌کننده به شکایت مالباختگان می‌تواند علاوه‌بر پیگرد قانونی متقلبان برای پیشگیری از ادامه فعالیت‌های مجرمانه آنان دستور توقف فعالیت این مراکز را در رسانه‌های کاغذی و مجازی صادر کند.»
اعتماد‌سازی عمومی فالگیرها در آگهی دیوار
سهیل رضایی، روانشناس و مدیر بنیاد فرهنگ زندگی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به دلایل گرایش مردم به فالگیری و دعانویسی اشاره کرد و افزود: «گاهی عقلانیت مردم به استیصال می‌رسد و فرد به دلیل ناتوانی در پیش‌بینی و رشد عقلانی برای کسب اطلاع از آینده به فالگیر و دعانویس مراجعه می‌کند. متاسفانه فرد نمی‌تواند از طریق برنامه‌ریزی و تفکر به یک نظام فکری منسجم، دقیق و درستی برسد. وقتی فردی به استیصال و ناامیدی برسد می‌کوشد توسط مکانیسم ساده‌تری مانند فال، پیشگویی و دعانویسی به خواسته خود برسد و برای او تصمیم‌گیری شود، البته برخی مردم نیز صرفا از روی کنجکاوی به این سمت حرکت می‌کنند که حتی در طول تاریخ بشریت نیز همواره این موضوع مورد توجه بسیاری از افراد بوده است.
با بررسی تاریخی نیز متوجه می‌شویم در بستر تاریخ جهان نیز همواره بین خرافه و واقعیت پیشگویی نوساناتی وجود داشته و حتی امام صادق(ع) نیز با نهی علوم جفر نسبت به وجود آن صحه گذاشتند، برهمین اساس در بستر جامعه ما هرچه عقلانیت به انسداد برسد و جامعه پیش‌بینی‌پذیری خود را نسبت به این موضوع از دست بدهد، تقاضا نسبت به فال و دعا افزایش پیدا می‌کند و فضای مجازی ازجمله سایت دیوار نیز فضای مناسبی را برای آگهی و تبلیغ در این زمینه فراهم کرده است.
عده‌ای از افراد برای پایان دادن به ناامیدی و استیصال درونی خود حاضرند ارقام بالایی برای فالگیری و دعانویسی هزینه کنند و حتی برخی جوانان برای ارضای حس کنجکاوی یا دستیابی به خواسته‌های خود مانند بخت‌گشایی و توسعه کسب‌وکارشان هزینه‌های کلانی می‌پردازند.
زمانی که فردی ارائه خدمات و آگهی تبلیغاتی فالگیری و دعانویسی را در فضای مجازی به‌ویژه سایت معتبری مانند دیوار می‌بیند، ناخودآگاه درجه اعتماد و اطمینان او نسبت به این موضوع افزایش می‌یابد و این سایت خرید و فروش اینترنتی فضای اعتماد‌سازی برای فرد ایجاد می‌کند، زیرا تصور می‌کند با توجه به فعالیت پلیس فتا این قسمت سایت همچنان به کار خود ادامه می‌دهد پس مشکل را حل‌شده قلمداد می‌کند و خود به خود تصور ذهنی مبنی‌بر شفافیت و اطمینان به این آگهی ایجاد می‌شود.
باید توجه داشته باشیم که بستر روانی انسان به آگاهی نسبت به آینده تمایل دارد و همواره وسوسه‌پذیر است به‌طوری که فالگیری و پیشگویی آینده تنها محدود به کشور ما نیست و در کشورهایی مانند کره، آلمان و فنلاند نیز دیده شده است، بنابراین نمی‌توان این واقعیت را انکار یا حذف کرد بلکه تنها می‌توان با ایجاد محدودیت و در نظر گرفتن قوانین مانع گسترش چنین تبلیغاتی در فضای مجازی شد.
گرایش به دعانویسی و فالگیری فقط در قشر ناآگاه و بی‌سواد نیست بلکه در قشر دانشگاهی و دانشجو و دکتر نیز این تمایلات دیده شده است، همچنین این موضوع به اعتقادات مذهبی و آموزه‌های دینی مردم ارتباطی ندارد.»