رویکردهای مقابله با حجم انبوه اطلاعات در عصر جدید
ict-research.net - سید علی اکرمی فر - قبل از آنکه انقلاب اطلاعاتی به وقوع بپیوندد و میزان استفاده از شبکه‌های یکپارچه اطلاعاتی جهش نماید، فقر اطلاعات و دانش علمی که از دو عامل کمبود اطلاعات و در دسترس نبودن آن به وجود آمده بود بر همه جوامع سایه افکنده بود. تنها عده معدودی که به برخی از کتابخانه‌ها دسترسی داشتند می‌توانستند به بخشی از اطلاعات و معارف علمی دسترسی داشته باشند. امروز به روشنی به عمق این جمله پی برده‌ایم که اطلاعات (و دانش) قدرت است. بنابراین در دوره گذشته اکثریت مردم و جوامع از این قدرت بی‌بهره بوده و در ضعف و فقر به سر می‌بردند.
اینترنت که جهان را به هم متصل کرد این فرصت را به وجود آورد تا افراد اطلاعات و دانش خود را به صورت رایگان عرضه کنند یا آن را بفروشند و در هر صورت اطلاعات و یافته‌های خود را در دسترس دیگران قرار دهند. این فرصت باعث جهش اطلاعاتی شد. دسترسی به اطلاعات، همجوشی اطلاعات را ایجاد کرد، شتاب تولید دانش و اطلاعات جدید را افزایش داد، امکان نقد و نظر عمومی را فراهم آورد و فرهنگ در دسترس قرار دادن اطلاعات را همه‌گیر ساخت. دیگر نمی‌توان فقر اطلاعاتی را که ناشی از کمبود اطلاعات و در دسترس نبودن آن است را یک مشکل حاد دانست.
تکنولوژی شرایط را تغییر داد و شرایطی جدید به وجود آورد. مشکل امروز حجم بسیار زیاد اطلاعات است. آمارها نشان می‌دهد که در پایان 2002 ، 5 میلیون استفاده‌کننده، 3 میلیارد صفحه روی اینترنت بودند(مرجع). یک روز هیچ برگه‌ای نداشتیم که از آن اطلاعی کسب کنیم و امروز انباری پر از کاغذهای مختلف داریم و نمی‌دانیم چگونه آنچه می‌خواهیم را به دست آوریم. بسیاری ازاقلام اطلاعات که روی شبکه کپی می‌شوند و توسط وب‌سایتهای مختلف عرضه می‌گردند. راجع به یک موضوع از زاویه مختلف تبلیغاتی، تجاری، آموزشی، تفریحی، صنعتی، پژوهشی و ... آنقدر مطلب وجود دارد که رسیدن به آنچه مورد نیاز است به امری دشوار تبدیل شده است. ساعتها وقت می‌گذاریم، جستجو می‌کنیم اما به آنچه می‌خواهیم یا نمی‌رسیم یا زحمت زیادی می‌کشیم تا برسیم. برای مقابله با این مشکل چه باید کرد؟!
به طور کلی ـ رویکرد در دنیا برای مقابله با این مشکل در سالهای اخیر به وجود آمده است.
1- موتورهای جستجو
موتورهای جستجو براساس تعدادی کلمه کلیدی مطالبی را از میان کلیه مطالب موجود در پایگاه داده خود به عنوان مطالب مرتبط معرفی نموده تا ما با بررسی آنها به خواسته خود برسیم. انبوه اطلاعات و افزونگی آن از سطح موتورهای جستجو هم فراتر رفته و این ابزارها فهرستی از میلیونها مطلب را ارائه می‌کنند که بررسی همه آنهاکاری نشدنی است.
2- استفاده از روشهای جستجوی مناسب :
اگر یک محقق سیاست کلان هستید و برای سیاست کلان صنعت نرم‌افزار به دنبال مطلب می‌باشید چنانچه کلمات کلیدی مورد جستجو محدود به نرم‌افزار باشد، آنگاه میلیونها صفحه را خواهید دید که از جنبه‌های متفاوت به موضوع نرم‌افزار پرداخته‌اند. خاص‌تر کردن کلمه گاهی می تواند انتخابها را مخدود کند. برای مثال استفاده از همه کلمات" سیاست کلان صنعت نرم‌افزار" گزینه بهتری است. اگرچه هنوز بسیاری از مطالب زاید وجود دارند برای مثال ممکن است صفحه‌ای راجع به نرم‌افزاری برای طراحی سیاست کلان در صنعت پتروشیمی هم وجود داشته باشد. روش یافتن کلمات مناسب خود علمی جدید است و ضرورت دارد در این زمینه اندیشمندان و محققین بررسی بیشتری داشته و نتایج و یافته‌های خود را منعکس نمایند.
3- استفاده از نرم‌افزارهای هوشمند
اگر ما برای یافتن یک مطلب صدها ساعت وقت بگذاریم شاید بتوانیم آن را پیدا کنیم. قبول داریم که سرعت پردازش و محاسبه در نرم‌افزارها بسیار بیشتر از ما است. بنابراین اگر نرم‌افزاری خواسته ما را بفهمد و بتوانیم با زبانی برای او توضیح دهیم و او ابهاماتش را ظرف چند دقیقه از ما بپرسد و بسیار سریعتر از ما به جستجو در اینترنت بپردازد تا حدی مشکل را حل کرده‌ایم. این رویکرد هم‌اکنون در دنیا در حال انجام است و نرم‌افزارهایی برای این کار ایجاد شده است. (مرجع)
4- وب‌معنایی
یکی از رویکردهای مورد توجه برای مواجهه با افزونگی اطلاعات وب‌معنایی است. تیم برنزلی که HTML و وب را اختراع کرد برای اولین بار در سال 99 در کتابی به نام بافتن وب ایده وب‌معنایی را مطرح نمود. او درباره وب آینده می‌گوید که "وب یک فرمول بسیار بزرگ باید باشد نه یک کتاب بزرگ" از طریق ایجاد ساختار وب به داده های مندرج در شبکه، اطلاعات و دانشی خاص افزوده می‌شود تا دسترسی به آن روشنتر و آسانتر باشد. ضمن اینکه درصورت افزودن دانش به اطلاعات، کار نرم‌افزارهای هوشمند که در قسمت قبل اشاره شد نیز ساده‌تر می‌شود.
به طور کلی اهدافی که برای وب معنایی اشاره می‌شود عبارتند از :
-فراهم‌سازی شرایط پردازش خودکار و فعالیت نرم‌افزارهای هوشمند در محیط وب
-استفاده کارآمد از انبوه اطلاعات روی وب
-ارائه اطلاعات جدید مبتنی بر اطلاعات موجود (درصورت نیاز کاربران امکان استنتاج اطلاعات وجود داشته باشد).
-امکان پذیر شدن کاربردهای پیشرفته تجاری، دولتی و ...
وب معنایی براساس فناوریهایی چون شناسه متحدالشکل منابع (URL) ، زبان نشانه‌گذاری توسعه‌پذیر (XML) چارچوب توصیف منبع (RDF) و ... بنا می‌شود. در کشور ما نیز تحقیقاتی در دانشگاههای مهم در حال انجام است و مقالاتی در کنفرانسهای اخیر ارائه شده است./
- ۸۴/۰۲/۳۱
