ساماندهی بازار اجاره مشروط به تکمیل سامانه املاک
در حالی که یکی از اصول در ساماندهی بازار اجاره، تکمیل اطلاعات سامانه املاک است، معاون وزیر راه در قالب یک پیشنهاد تأمل‌برانگیز، خواستار تخصیص منابع قانونی ساخت مسکن به تسهیلات ودیعه به عنوان یک سیاست غیر موثر در بازار شده است.
یکی از ناموفق‌ترین تجربیات در حوزه سیاست‌گذاری مسکن، پرداخت تسهیلات ودیعه برای مستاجران بود. سیاستی که در گام ابتدایی سال 1399 با مخالف مراجع مبتنی بر غیر شرعی بودن شیوه پرداخت قرار گرفت و پس از آن با تغییر نام ودیعه مسکن به عقد مرابحه کالا و خدمات، در دستور کار نظام بانکی قرار گرفت.
به عقیده بسیاری از کارشناسان پرداخت تسهیلات ودیعه مسکن به مستاجران به هیچ عنوان سیاست موثری در بازار مسکن تلقی نمی‌شود و تنها در بهترین حالت اجرا می‌تواند، یک مُسَکن کوتاه مدت برای مستاجران تلقی شود.
تجربه پرداخت تسهیلات ودیعه مسکن ثابت کرد به دلیل خلا حضور سازوکار دقیق شناسایی متقاضیان از جمله سامانه ملی املاک و اسکان، بخش قابل توجهی از تسهیلات ودیعه مسکن به دست متقاضیان واقعی نرسیده است و برخی با سوء استفاده از شرایط، این تسیهلات را وارد بخش غیر مولد اقتصاد کردند.
با توجه به اینکه در نبود سامانه ملی املاک و اسکان، کد رهگیری تنها مرجع شناسایی یک خانوار مستاجر تلقی می‌شود، صدور کد رهگیری صوری یکی از ابزارهایی است که زمینه سوء استفاده از تسیهلات ودیعه مسکن را مهیا کرد.
بررسی‌های فارس مشخص کرد، صدور کد رهگیری برای اجاره نامه صوری پس از مطرح شدن بحث تسهیلات ودیعه مسکن شدت گرفت و به اذعان ارائه دهندگان کد رهگیری صوری، تعدادی از افرادی که نسبت به این کار اقدام کرده‌اند، موفق به دریافت تسهیلات ودیعه مسکن شده و مبلغ این تسهیلات را در بازارهای سرمایه نظیر طلا، ارز و بورس برای یک سال سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
با توجه به ناکامی تسهیلات ودیعه مسکن در ساماندهی بازار اجاره‌بها، محمود محمودزاده، معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در گفت‌‌و‌گویی تعجب برانگیز از یک پیشنهاد در قانون بودجه سال 1401 خبر داد و گفت:« پیشنهاد شده است تا ۱۰ درصد تسهیلات حوزه مسکن مصوب در قانون، در قالب ودیعه اجاره هزینه شود. این پیشنهاد ارایه شده و مورد تایید بخش‌های اولیه قرار گرفته است. امید است تا در بودجه نهایی این رقم تثبیت بشود که کمک خوبی برای مستاجران است.»
اظهارات محمودزاده مبنی بر پرداخت 10 درصد تسهلات حوزه مسکن به بخش ودیعه در حالی مطرح می‌شود که قانون‌گذار پیش از این با آگهی کامل از بازار مسکن، پرداخت تسهیلات در این حوزه را تنها منوط به تسهیلات ساخت مسکن کرده بود.
به عبارت دیگر با توجه به اینکه تسهیلات ساخت مسکن به سبب شیوه پرداخت، منتهی به تحریک توامان عرضه و تقاضا می‌شود، بنابراین در این شرایط استفاده از این راهکار زمینه ساماندهی بازار مسکن را مهیا خواهد کرد.
در همین راستا، حمید بهزادی کارشناس حوزه اقتصاد و مسکن در گفت‌‌و‌گو با خبرگزاری فارس می‌گوید: «اینکه وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی حوزه مسکن، منابع یک سیاست موثر را به یک سیاست غیر موثر اختصاص می‌دهد، بیانگر آن است که درکی از شرایط بازار ندارد.»
به گزارش فارس، پیش از این مجلس شورای اسلامی در قانون جهش تولید و تامین مسکن، پرداخت تسهیلات حوزه مسکن در قالب تسهیلات ساخت را تاکید کرده و لذا پیشنهاد معاونت مسکن وزارت راه و شهرسازی مخالف قوانین تصویب شده قبلی به حساب می‌آید.
در این شرایط اگر وزارت راه و شهرسازی قصد ساماندهی بازار اجاره‌بها را دارد باید در گام ابتدایی با در نظر گرفتن اقداماتی نظیر تمدید هوشمند فرآیند خوداظهاری، زمینه تکمیل هرچه سریع‌تر سامانه ملی املاک و اسکان را مهیا کند.
در این‌باره غلامرضا شریعتی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت‌‌و‌گو با خبرگزاری فارس، می‌گوید:« اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی از سکنه موجب افزایش عرضه مسکن در بازار و کاهش تقاضا می شود و این مسئله تأثیر مستقیمی در کاهش قیمت‌ها به خصوص در بخش اجاره خواهد داشت.»
به گزارش فارس در شرایطی که اطلاعات سامانه املاک و اسکان تکمیل شده و سازمان امور مالیاتی توان صدور تعرفه‌های مالیات بر خانه‌های خالی را داشته باشد، عرضه واحدهای مسکونی به بازار می‌تواند بهترین و موثرین کار برای ساماندهی بازار اجاره تلقی شده و در تابستان پیش رو زمینه بهبود شرایط معیشتی مستاجران را فراهم کند.