صدمات الکترونیکی شدن گمرک ادامه دارد!
پریسا خسروداد - نخستین هفته شهریور ماه 1395 در حالی سپری شد که بنا داریم بر خلاف سنت گزارش‌های پیشین به اخبار و رویدادهایی بپردازیم که بیشترین مخاطبان آن را افرادی تشکیل می‌دهند که نیاز چندانی به داشتن دانش تخصصی و فنی در حوزه ICT ندارند. از این روی سری به زندان‌های کشور می‌زنیم و پس از آن وضعیت مسدودسازی یا فعالیت پیام‌رسان‌های خارجی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. خبر خوشی نیز برای مشتریانی داریم که از دست بی اخلاقی‌های برخی از کاسبان به ستوه آمده اند. با این رویکرد به تحلیل و ارزیابی رویدادهای هفته گذشته ICT ایرانی می‌پردازیم.
ملاقات مجازی زندانیان ممنوع شد
چندی پیش مدیرکل خدمات الکترونیک قضایی مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه از اجرای طرحی در زندان‌های کشور خبر داد که طی آن خانواده‌هایی که عضوی از آنها در حبس به سر می‌برد قادر بودند با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی به صورت آنلاین و مجازی مشروط بر این که کلیه تدابیر امنیتی لازم در دو سوی این ارتباط یعنی زندان و دفاتر خصوصی قضایی لحاظ شود، با زندانی محبوس ملاقات و دیدار کنند. اما در حالی که کمتر از دو ماه از انتشار خبر این تصمیم‌گیری می‌گذرد، هفته گذشته اصغر جهانگیر، رییس سازمان زندان‌ها از لغو طرح مذکور و بررسی مجدد آن خبر داد. گرچه هنوز علت توقف این طرح به درستی مشخص نیست، اما از بروز مشکلات امنیتی در حین اجرای ملاقات مجازی به عنوان عامل اصلی توقف آن خبرداده شده است. همچنین مصاحبه اصغر جهانگیر حامل دو نکته تامل برانگیز بود: یکی این که اظهار داشت دستگاه قضا مجبور به لغو این طرح شده است که تمایل سیستم به اجرای ملاقات مجازی را نشان می‌دهد، اما ناگزیر از انجام آن است و نکته بعدی این که مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه به عنوان متولی بررسی اشکالات طرح مذکور معرفی شده است که بیانگر وجود نقوص فنی است. گفتنی است ملاقات مجازی، پیش از توقف در دو استان کشور به عنوان طرح آزمایشی اجرا می‌شد.
جان بیماران؛ بهای اختلالات فنی گمرک
هرگاه صحبت از الکترونیکی شدن خدمات در دنیا می‌شود، علی‌القاعده همگان باید خوشحال شوند. به رسم یک قاعده فناورانه، هرگاه پدیده‌ای الکترونیکی می‌شود به معنای تسهیل و تسریع امور است و مزایایی همچون شناسایی فسادها، کاهش بروکراسی، کاهش ترددهای فیزیکی، کاهش فسادهای اداری و موارد گسترده دیگر از جمله آثار ورود تجهیزات و ادوات الکترونیکی به یک پروسه محسوب می‌شود. اما ظاهرا این پدیده در گمرک ایران فعلا به شکل معکوسی در حال عمل است.
ماجرا از این قرار است که مسولان گمرک در هفته گذشته در حالی از راه اندازی قابلیت‌های جدید سامانه گمرک الکترونیکی کشور اعم از شناسایی کالاهای قاچاق و نیز راستی آزمایی عملکرد بازرگانان خبر دادند که مطلع شدیم سامانه ثبت سفارش گمرک بار دیگر به مدت چهار روز در هفته گذشته قطع بوده که ضمن وارد کردن خسارت به بازرگانان کشور، با ایجاد اختلال در واردات دارو به کشور باعث به خطر افتادن جان هزاران بیماران نیز شده است.
بروز اختلال‌ها در سامانه گمرک الکترونیکی که در واقع پنجره واحد تجارت فرامرزی کالاهای وارداتی به کشور است در حالی ادامه دارد که اندک اندک تعداد روزهای غیرفعال این سامانه در حال پیشی گرفتن از روزهای فعال آن است. بر این اساس در حالی مسولان گمرک از تکمیل این سامانه خبر می‌دهند که قسمت‌های پیشین این سامانه در ارایه خدمات هم چنان با مشکلات فنی بسیاری مواجه است.
شنیده شده است یکی از دلایل اصلی قطعی این سامانه، عدم به روزرسانی آن است. در ادامه مشکلات پیش آمده برای ترخیص داروها، ذکر این موضوع ضروری است که بسیاری از داروهای ترخیص نشده در گمرک دارای شرایط خاص دمایی برای نگهداری هستند و هرگونه تاخیر در فرآیند کار می‌تواند کیفیت آنها و در نهایت بهبودبخشی بیماران را تحت تاثیر قراردهد.
البته موضوع فقط اقلام مربوط به بیماران ایرانی نبوده و یک جستجوی کوچک در مورد اختلال در گمرک نشان می‌دهد، مشکلات زیادی برای سایر تجار بعد از الکترونیکی شدن گمرکات به وجود آمده است.
آغاز رسمی ترابرپذیری در ایران
هفته گذشته ترابردپذیری که به موجب آن مشترکان تلفن همراه می‌توانند با حفظ شماره، اپراتور خود را عوض کنند وارد فاز تجاری شد و یا به اصطلاح عامیانه همگانی شد. به گفته عمیدیان، معاون وزیر ارتباطات تا کنون در حوزه خطوط دائمی و اعتباری به ترتیب 4658 و 6336 درخواست برای ترابرد ارایه شده است. همچنین تعداد 1178 و 1872 سیم کارت دایمی و اعتباری در بازه آزمایشی به طور موفق ترابرد شده است. وی افزود، حدود 2213 و 1751 تقاضا نیز در این زمینه رد شده است. اما در گفت و گویی دیگر، صادق شاهکوه، معاون سازمان تنظیم مقررات در خصوص دلایل رد درخواست برخی از مشترکان برای ترابردپذیری، توضیحاتی را ارایه داد. به گفته وی، عدم احراز هویت، داشتن قرارداد در یک اپراتور و عدم درخواست ترابرد نظیر به نظیر مثلا دائمی به دائمی یا اعتباری به اعتباری، عدم فعال بودن سیم کارت، مسدود بودن خط به دلیل دستور مراجع ذی صلاح، فعال نبودن سیم‌کارت بیش از سه ماه و عدم پرداخت صورتحساب از جمله مواردی هستند که مانع ترابردپذیری سیم‌کارت می‌شوند.
گفتنی است تجربه‌های جهانی مشابه ترابردپذیری تا کنون در کشورهایی مانند عمان، ترکیه، بحرین، ترکیه و کویت پیاده شده است.
یک پیام‌رسان و دو موضع گیری
هفته گذشته دو مقام رسمی کشور که یکی برخاسته از دستگاه قضایی و دیگری از لایه حاکمیت بود، به اظهاراتی در خصوص فیلترینگ و به خصوص مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی پرداختند. این اظهارات که گمان می‌رود ناشی از موضع گیری مخالف مدیرعامل تلگرام به منظور انتقال سرورهای این پیام‌رسان به داخل خاک ایران باشد، در حالی ابراز شد که تناقض گویی در میان اظهارات مسولان ایرانی در خصوص این موضوع تا کنون بسیار مشاهده شده است.
در همین راستا عبدالصمد خرم آبادی، معاون قضایی دادستان کل کشور هفته گذشته گفت در حالی همه شبکه‌های اجتماعی خارجی در کشور به فعالیت می‌پردازند که قوانین و مقررات کشورمان در این شبکه‌ها رعایت نمی‌شود و از این روی چنانچه شبکه‌های اجتماعی و به خصوص تلگرام به همین رویه ادامه بدهند، قطعا فیلتر خواهند شد.
این در حالی بود که فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی در هفته گذشته موضع ملایم‌تری نسبت به معاون قضایی در خصوص فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی اتخاذ کرد. وی چنین بیان داشت که اصل موضوع انتقال سرور پیام‌رسان تلگرام مورد تایید مسولان بوده و هست، لذا فعلا تصمیمی برای فیلتر شبکه‌های اجتماعی نداریم.
گفتنی است اصل چالش انتقال سرورهای تلگرام به ایران به مصوبه ای بازمی‌گردد که در جلسه خرداد ماه شورای عالی فضای مجازی که به ریاست رییس جمهوری برگزار شد، مقرر شد تا همه شبکه‌های پیام‌رسان برخط فعال در کشور ظرف یک سال آینده انبارش یا ذخیره‌سازی داده‌های خود را در داخل کشور انجام دهند. این در حالی است که به نظر می‌رسد این اقدام تا کنون به نتیجه نرسیده است. هر چند که برخی از مقامات آگاه بر این باورند که ایران دسترسی لازم به اطلاعات موجود در سرورهای پیام‌رسان‌هایی نظیر لاین و تلگرام را داراست، اما هم چنان به دلایلی از اعلام رسمی‌این موضوع خودداری می‌شود.
تخلف پس گرفته نمی‌شود را گزارش کنید
پیام «جنس فروخته شده پس گرفته نمی‌شود» پای ثابت بسیاری از مغازه‌های ایرانی است که جنوب شهر و شمال شهر نمی‌شناسد و گاهی با چاشنی‌های دیگری نظیر بابام اجازه نداد بپوشم یا یهویی چاق شدم هم پذیرفته نیست، آمیخته می‌شود. اما هفته گذشته بر اثر یک رویداد مهم که توسط معاون وزیر صنعت به وقوع پیوست، قرار شد این تابلو از کلیه مغازه‌ها جمع آوری شود تا شاید که گام موثری در راستای حفظ حقوق مصرف کنندگان ایرانی که در طول این سال‌ها تنها وظیفه تقدیم پول بدون داشتن هیچ گونه حقی اعم از تعویض یا دریافت خدمات پس از فروش را داشته‌اند، برداشته شود.
به گفته سیدمحمود نوابی، معاون وزیر صنعت مردم سراسر کشور در صورتی که با عدم تحویل یا تعویض جنس خریداری‌شده توسط فروشندگان مواجه شدند، می‌توانند با سامانه ۱۲۴ با این سازمان یا سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها تماس گرفته و موضوع را مورد بررسی و پیگیری قرار دهند.
اینستا ایرانی‌ها را فیلتر کرد
اینستاگرام در اقدامی قابل تامل، بخشی از دسترسی کاربرانی که با IP ایرانی به این شبکه اجتماعی مراجعه می‌کنند را مسدود و یا به عبارتی فیلتر کرد. با این اقدام کاربرانی با IP ایرانی قادر به یافتن و بازدید برخی صفحات این شبکه اجتماعی نخواهند بود. در پی این امر کاربران ایرانی صفحاتی که توسط اینستاگرام تایید شده‌اند(verify) را حتی در جست و جو نمی‌توانند مشاهده کنند و با پیغام no posts yet روبه رو خواهند شد. هنوز هیچ پاسخی در خصوص علت ایجاد این محدودیت توسط مدیران اینستا داده نشده است اما گمان می‌رود این اقدام در پی سابقه حمله کاربران ایرانی به صفحات برخی از کاربران این پیام‌رسان صورت گرفته باشد. این که آیا اعمال محدودیت برای کاربران سایر کشورهای دیگر نیز در نظر گرفته شده است یا خیر، قضیه‌ای است که هنوز به درستی مشخص نشده است؟
ضریب نفوذ 40درصدی اینترنت
آخرین خبر این هفته ICT ایرانی را به ارایه آمار و اطلاعات در زمینه چگونگی وضعیت دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت اختصاص می‌دهیم. نتایج سرشماری دسترسی خانوارها به فناوری اطلاعات و ارتباطات تا پایان سال ۹۴ که توسط سازمان فناوری اطلاعات ایران نشان می‌دهد، بر خلاف باور عمومی مردم که بر این دیدگاه استوار است که این روزها دیگر همگان به اینترنت دسترسی دارند، ۵۵.۵ درصد خانوار ایرانی بالای شش سال که معادل ۱۳ میلیون و ۴۷۹ هزار و ۸۱۵ خانوار می‌شوند، به اینترنت دسترسی دارند و از این بابت ضریب نفود اینترنت در کشور تا پایان سال 94 بیش از 40 درصد بوده است. این آمارگیری همچنین از افزایش بیش از ۱۰ درصد دسترسی خانوار ایرانی به اینترنت و بیش از ۵ درصدی به رایانه در سال جاری حکایت دارد. (منبع:عصرارتباط)
- ۹۵/۰۶/۰۹