عجایب سایت‌های دولتی؛ سکوت در داده، هیاهو در سفرنامه
فاطمه زهرا جامی* - مدیرکل محترم روابط عمومی، سلام و احترام؛ من دانشجوی رشته روابط عمومی هستم. امروز برای یادگیری بیشتر، سری به سایت وزارتخانه شما زدم تا درس‌هایی را که در کلاس درباره «شفافیت و پاسخگویی» از اساتیدم آموخته بودم، در عمل ببینم.
اما با صحنه‌ای مواجه شدم که برایم انبوهی از ابهامات و پرسش‌ها را ایجاد کرد، لذا خواستم بی‌پرده بگویم، شاید شما برای ما نسل تازه‌وارد توضیح دهید که کدام قسمت از درس‌هایمان را به درستی درک نکرده‌ایم!
به ما یاد داده‌اند که فلسفه وب‌سایت‌های رسمی نهادهای دولتی به معنای کانال ارتباط و خدمات‌رسانی عمومی، شفافیت، راهنما، ارائه داده و گزارش عملکرد واقعی به مردم است.
لذا در همین راستا و ماموریت بود که بخش‌هایی همچون «گزارش عملکرد» یا «سامانه شفافیت» در سایت‌های رسمی دستگاه‌ها تعبیه شد تا مراکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی‌ها را وادار به بازنمایی دستاوردها و عملکرد واقعی کنند.
اما استاد گرامی ارتباطات و رییس مرکز اطلاع‌رسانی! وقتی به سایت دستگاه محل خدمت شما مراجعه کردم، متوجه شدم این بخش‌های مهم و اساسی سال‌هاست، به‌روزرسانی نشده و خاک می‌خورند.
- در سایت ریاست‌جمهوری، با آن همه ساختار و شورای اطلاع‌رسانی، بخش «مصوبات» از سال۱۴۰۰ متوقف شده است و سایت عملاً به سطح یک وبلاگ روزانه از دیدارها و رفت‌وآمدهای رئیس‌جمهور تنزل پیدا کرده و خبری از داده و مصوبه تازه نیست.
- در سایت معاون اول ریاست‌جمهوری، بخشی با عنوان «کارنما» دیده میشود که انتظار می‌رود کارنامه اجرایی باشد، اما تنها دو سفرنامه در آن بارگذاری شده است.
- در سایت وزارت ارتباطات، آخرین گزارش عملکرد مربوط به ۱۴۰۱ است؛ صورت‌جلسات به ۱۳۹۹ برمی‌گردد؛ لوایح نهایتاً تا ۱۴۰۰ به‌روز شده‌اند؛ و گزارش‌های اقتصاد دیجیتال هم در همان سال ۱۴۰۱ متوقف مانده‌اند. اما در عوض، تا به امروز ۷ سفرنامه که در کمترین حالت ۱۰ صفحه و در بیشترین حالت نزدیک به ۳۰ صفحه حجم دارند، منتشر شده است.
- در سایت وزارت علوم هم آخرین گزارش عملکرد به سال ۱۴۰۲ بازمی‌گردد، اما بخش اخبار سفر و دیدارها فعال است.
- در سایت وزارت آموزش‌وپرورش، بخش صورت‌جلسات تقریباً خالی است و آخرین سالنامه آماری هم به سال تحصیلی ۱۳۹۹–۱۴۰۰ برمی‌گردد.
- در سایت وزارت راه، آمار خدمات ثبت شده مرتبط به سال ۱۴۰۳ است، البته با توجه به بحران‌ها و رفت‌وآمدهای مداوم مدیران روابط عمومی این وزارتخانه، این وضعیت چندان دور از انتظار نیست.
- در سایت وزارت ورزش و جوانان، فهرست مطالب بخش گزارش عملکرد عملاً خالی است.
- در سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، آخرین گزارش شفافیت عمومی مربوط به ۱۴۰۳ است، اما گزارش عملکرد واحدهای ستادی تنها تا ۱۴۰۱ و واحدهای اجرایی تا ۱۴۰۲ به‌روز شده‌اند.
این موارد صد البته که مشتی نمونه خروار هستند، اما استاد گرامی، شما به ما یاد داده‌اید که وب‌سایت رسمی باید آیینه سلامت، شفافیت و حال‌وهوای سازمان و بر اساس عرف و آموخته‌ها، باید مرجع اطلاعات ماندگار و قابل استناد باشد و ابزارهای مکمل و جنبی همچون شبکه‌های اجتماعی نیز برای انتشار سریع و واکنشی ساخته شده‌اند. لذا وقتی این داده‌ها به‌روز نشود و جای آن را سفرنامه پر کند، سایت رسمی یک نهاد نیز دیگر کارکردش را از دست می‌دهد.
حاصل وضعیتی که ذکر شد این‌است یک سرمایه‌گذار اعم از داخلی و خارجی، کارآفرین، بخش خصوصی، کارشناس، روزنامه‌نگار و هر فرد دغه‌دغه‌مندی با دیدن این وضعیت از حوزه کاری شما دور میشود. چراکه هیچ تصویر و تصور درستی از حال و هوای فعلی و آتی آن نهاد ارایه نمی‌شود.
بماند که در همان بخش «اخبار» سایت عمده دستگاه‌ها نیز رد و اثری از «خبر» به مفهوم کلاسیک آن نیز نیست و همه‌جا پر شده از متن‌های سخنرانی، جلسات بدون خروجی و سفرنامه. لذا شاید در چنین وضعیتی درخواست رویت گزارش عملکرد را باید زیاده‌خواهی و پیشکش دانست!
مدیرکل محترم روابط عمومی؛ من دانشجو هستم اما می‌پرسم:
چطور می‌توان از حکمرانی داده‌محور سخن گفت، وقتی ساده‌ترین آمار و داده‌ها در سایت وزارتخانه‌ها سال‌هاست به‌روز نشده است؟
ما نسل تازه‌کار روابط عمومی به شما نگاه می‌کنیم و از شما می‌پرسیم: آیا روابط عمومی در ایران فقط به «تبلیغ و سفرنامه‌نویسی» محدود شده است؟ در مجموع، گویی تعاریف آکادمیک و تدریس شده در کلاس‌ها، تفاوتی شگرف با دنیای واقعی دارد.
راستی استاد ارتباطات عزیز؛ اگر روزی قرار شد واحد درسی «سفرنامه‌نویسی در روابط عمومی» راه‌اندازی شود، خیال‌تان راحت! منبع و رفرنس به اندازه کافی روی سایت وزارتخانه‌ها پیدا میشود.
با احترام؛
* دانشجوی روابط‌عمومی دانشگاه علامه‌طباطبائی
- ۰۴/۰۷/۰۶