فرصت‌ها و چالش‌های سرشماری کاربران اینترنت
آمار کاربران اینترنت در ایران به موضوع مورد مناقشه‌ای بین مراجع مختلف تبدیل شده است؛ اخیرا معاون امور مجلس رییس جمهور در همایشی اعلام کرد که هنوز ضریب نفوذ اینترنت در کشور 11 درصد است که طبق اعلام اتحادیه جهانی مخابرات 50 درصد کمتر از متوسط جهانی است. اما وزیر ارتباطات در همان جلسه درباره میزان ضریب نفوذ اینترنت کشور گفت: این میزان و درواقع ضریب نفوذ اینترنت در کشور ما 9/34 درصد است که البته ما برروی شاخص‌ها و تعیین آن‌ها بحث داریم و اهداف مختلفی برروی این شاخص‌ها وجود دارد؛ اما به نظر می‌رسد تعیین هرچه سریع‌تر یک فرمول علمی قابل قبول ضروری است و می‌تواند پایان‌بخش این اختلافات آماری باشد.
به گزارش (ایسنا)، سرشماری کاربران اینترنت و ارایه آماری دقیق در این زمینه از جمله مواردی است که تا امروز در کشور مورد توجه جدی و مناسب واقع نشده و این در حالی است که با توجه به نفوذ روزافزون اینترنت در زندگی مردم این سرشماری می‌تواند با ارائه تصویری مناسب از میزان و حوزه‌های نفوذ اینترنت در کشور، بستر مناسبی برای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در این حوزه را ایجاد کند.
به عقیده کارشناسان، ارایه آماری دقیق از کاربران اینترنتی کشور علاوه بر آنکه در تعیین جایگاه واقعی کشور نسبت به سایر کشورهای منطقه و جهان بسیار موثر خواهد بود، با توجه به اهمیت شاخص ضریب نفوذ اینترنت و همچنین فقدان اطلاعات کافی در این زمینه برای محاسبه شاخص‌های بین‌المللی هم بسیار ضروری است.
سرشماری کاربران اینترنت کشور یکی از اقدامات اخیر شرکت فن‌آوری اطلاعات با همکاری مرکز آمار ایران است که به گفته مسوولان، با هدف تحقق اهداف مرکز توسعه و مدیریت اینترنت (متما) انجام می‌شود که یکی از آن‌ها نیز طرح تعیین ضریب نفوذ اینترنت کشور به‌عنوان اولین اقدام عملی در تعیین شاخص‌های فن‌آوری اطلاعات کشور است.
اما در خبرها اعلام شد که معاون شرکت فن‌آوری اطلاعات ایران از نهایی شدن فرمول جدید محاسبه ضریب نفوذ اینترنت در کشور خبر داد و گفت: این فرمول در قالب یک پروژه و توسط دانشگاه صنعتی شریف تعیین و محاسبه شده است.
این فرمول ظاهرا به مراتب دقیق‌تر از روش‌هایی است که پیش از برای تعیین ضریب نفوذ اینترنت در کشور استفاده می‌شد و دارای پارامترهای اندازه‌گیری بیش‌تری است و این امید وجود دارد که با بهره‌گیری از این روش آمار واقعی‌تری از تعداد کاربران اینترنت در کشور بدست آید.
سال گذشته دانشگاه شریف توانست با ارایه بهترین طرح، برنده مناقصه شرکت فن‌آوری اطلاعات شود و تعیین ضریب نفوذ اینترنت را به روش علمی و براساس اطلاعات شبکه آغاز کند. اغلب آمارهایی که تاکنون درباره ضریب نفوذ اینترنت اعلام شده، بی‌تردید خالی از اشکال نبوده است که با بهره‌گیری از فرمول جدید این آمارها بهبود می‌یابد.
ظاهرا بعد از تهیه فرمول علمی ضریب نفوذ اینترنت توسط دانشگاه صنعتی شریف، این فرمول مورد بررسی خبرگان و متخصصان نیز قرار گرفت. و اکنون یک فرمول ریاضی موجود است که دارای پارامترهای قابل اندازه‌گیری متعددی است، بنابراین برای دست یافتن به عدد نهایی، نخست باید اطلاعات اولیه براساس این پارامترها بدست آید.
با توجه به اینکه وجود آمار دقیق از کاربران اینترنتی در کشور برای حرکت در مسیر توسعه ضروری است، به نظر می‌رسد این اقدام شرکت فن‌آوری اطلاعات با همکاری مرکز آمار ایران نیز با توجه به اهداف اعلام شده و در راستای تحقق این امر باشد.
به عقیده تحلیلگران برای مشخص شدن ضریب نفوذ اینترنت در هر کشور باید تعریف دقیقی از یک کاربر اینترنت ارایه شود و همچنین باید تقسیم‌بندی درستی از کاربران، به‌عنوان کاربران مبتدی تا حرفه‌یی نیز صورت بپذیرد که مثلا در این زمینه، در اغلب آمارگیری‌ها درباره ضریب نفوذ اینترنت در جهان، از اقدامات میدانی کمک گرفته می‌شود؛ به این معنی که تعداد قابل توجهی از افراد از قشرهای مختلف، درآمدهای متفاوت و غیره به طور مستقیم مورد پرسش قرار می‌گیرند تا با جمع‌آوری اطلاعات بتوان ضریب نفوذ اینترنت را بااحتمال دقیق‌تری به دست آورد.
به گفته دست‌اندرکاران اجرایی طرح سرشماری کاربران اینترنت در کشور، استانداردهای بین‌المللی‌ای برای تعریف کاربران اینترنت وجود دارد که با استعلام رسمی و پاسخ‌هایی که دریافت کرده‌اند این واژه را این‌طور تعریف کرده‌اند:" کسی که در یک سال گذشته به عنوان مثال از ابتدای سال 87 به هر نحو و روش و با هر مدتی (مانند DailuP، تلفن همراه، استفاده از رایانه‌های محل کار، دانشگاه و غیره) به اینترنت وصل شده و از خدمات آن استفاده کرده باشد" در نتیجه در این طرح، کاربر اینترنت فردی است که طی 12 ماه گذشته در داخل کشور با اتصال به شبکه اینترنت از یکی از خدمات اینترنتی استفاده کرده باشد.
آنچه در انجام این طرح مهم به نظر می‌رسد نحوه اجرا و هماهنگی آن، با اهداف مدنظر است که به عقیده برخی کارشناسان، طرح سرشماری از کاربران اینترنت که با اختصاص سرمایه میلیونی از سوی شرکت فن‌آوری اطلاعات و با همکاری مرکز آمار ایران در حال اجراست، در این حوزه با مشکلات و چالش‌هایی همراه است.
طرح سرشماری با انتقادهایی هم روبه‌روست؛ برخی تحلیلگران معتقدند در شرایطی که کیفیت و سرعت اینترنت در ایران هم‌چنان با چالش مواجه است، بهتر است به جای پرداختن به پروژه‌هایی مانند سرشماری، تلاش و صرف هزینه ویژه‌ای برروی ارتقاء کیفیت اینترنت در کشور انجام شود.
برخی پژوهشگران حوزه IT هم بر این عقیده‌اند از آنجا که اکثر کاربران کشور از طریق روش Dailup به اینترنت وصل می‌شوند؛ بنابراین نمی‌توان به آمار ارایه شده از نتایج این طرح اتکا کرد؛ چرا که در حال حاضر اتصال به اینترنت از طریق Dailup در اکثر کشورهای جهان منسوخ شده است و آن‌ها رو به خدمات پیشرفته و پرسرعتی مثل ADSL، WIMAX و ... آورده‌اند.
همچنین این آمارگیری از امکان مقایسه ایران با سایر کشورها جلوگیری می‌کند؛ زیرا اگر در کشوری 97 درصد کاربران، از طریق ADSL به اینترنت وصل باشند در ایران این رقم به کمتر از 50 درصد می‌رسد، ضمن اینکه حتی در داخل کشور نیز افراد مختلف، از نظر دسترسی و سرعت اینترنت قابل قیاس با یکدیگر نیستند.
طرح سرشماری از کاربران اینترنت، اگر با دقت مناسب انجام شود و ضریب نفوذ واقعی اینترنت در کشور را مشخص کند، همانگونه که در اهداف انجام آن ذکر شده است می‌تواند در جذب منابع خارجی و مشخص شدن جایگاه واقعی ایران در رتبه‌بندی جهانی موثر باشد و ایران را به عنوان کشوری برجسته و مکانی برای فعالیت افراد به جهان بشناساند.
ضمن اینکه مشخص شدن ضریب نفوذ اینترنت در کشور قطعا این کمک را می‌کند که اگر در این حوزه، پایین‌تر از حد استاندارد جهانی مخابرات (ITU) هستیم، با برنامه‌ریزی‌های اصولی آن را افزایش دهیم؛ بنابراین تحلیل اطلاعات به دست آمده از این سرشماری، به برنامه‌ریزی دقیق‌تر و تضمین کیفیت شبکه و تناسب کمیت با تقاضا بسیار کمک خواهد کرد.
- ۸۹/۰۴/۲۳