فریب داروهای اینترنتی را نخورید
قانون، داروخانه را یک موسسه پزشکی می‌داند که با اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو، تاسیس می‌شود و با داشتن مسئول فنی واجد شرایط، می‌تواند به ارائه خدمات دارویی و عرضه فرآورده‌های سلامت محور از جمله شیرخشک، مکمل‌های تغذیه‌ای، غذاهای کمکی شیرخواران، لوازم مصرفی پزشکی، فرآورده‌های آرایشی بهداشتی و ملزومات پزشکی مجاز بپردازد.
اما این روزها بازار فروش اینترنتی داروها هم حسابی داغ شده که فصل جدیدی را برای بحث توزیع دارو باز کرده است. کم نیستند سایت‌هایی که انواع و اقسام داروهای تخصصی را به مشتری می‌فروشند و حتی دارو را به در خانه متقاضی ارسال می‌کنند. در همین رابطه با دکتر محمد بقایی، عضو کارگروه اقتصاد و ارتقای خدمات دارویی انجمن داروسازان ایران گفت‌وگویی انجام داده‌ایم و این پرسش مهم را مطرح کرده‌ایم که آیا فروش اینترنتی دارو، قانونی است؟
این‌که با چند کلیک ساده بشود یک داروی تخصصی را تهیه کرد، تهدید جدی برای سلامت جامعه محسوب می‌شود. آیا در قانون به فروش اینترنتی داروها، اشاره‌ای شده است؟
به طور کلی در سراسر جهان، با این‌که عرضه اغلب کالاها از طریق اینترنت مرسوم شده، ولی به دلیل حساسیت‌هایی که نسبت به فروش دارو وجود دارد، موضوع عرضه اینترنتی آن با چالش‌ها، نگرانی‌ها و محدودیت‌های جدی مواجه است. در ایران نیز به دلیل وجود کارگاه‌های متعدد زیرپله‌ای در کشورهای همسایه و تولید غیرقانونی و متقلبانه دارو و امکان قاچاق آنها به داخل کشور، عرضه دارو صرفا از طریق داروخانه و به صورت دستی مجاز است.
بر این اساس باید بگوییم که فروش اینترنتی دارو به دلیل مخاطراتی که اشاره شد، به هیچ وجه قانونی نیست و داروخانه‌های سراسر کشور اقدامی درخصوص فروش دارو از طریق وبسایت‌های خود تدارک ندیده‌اند. اگر در این خصوص مردم با وبسایتی مواجه می‌شوند، باید یقین داشته باشند که داروی عرضه شده از سوی این وبسایت‌ها مورد تائید مراجع ذی‌صلاح کشور نیست. مردم باید دقت داشته باشند امروزه ده‌ها نوع دارو در ماهواره و اینترنت تبلیغ می‌شود که هیچ‌کدام از آنها نتوانسته‌اند تائیدیه آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت را به دست آورند و به همین دلیل از راه‌های غیر قانونی تبلیغ شده و به فروش می‌رسند. به همین دلیل، مصرف‌کنندگان باید برای مراقبت از سلامت خود، از تهیه چنین داروهایی پرهیز کنند.
فرض کنید من مشتری یک سایت فروش دارو هستم، چه دلیل قانع‌کننده‌ای میتوانید برای من بیاورید که به سمت خرید داروی اینترنتی نروم؟
اول این‌که خیلی از این داروهای اینترنتی، قاچاق و تقلبی است که سلامت فرد را به مخاطره می‌اندازد. همچنین نباید فراموش کنیم که عملکرد داروخانه درخصوص دارو، صرفه در عرضه آن نیست و نباید داروخانه را یک فروشگاه داروفروشی بدانیم. بیمار در کنار دریافت دارو از داروخانه، آموزش‌های مرتبط با نحوه مصرف و نگهداری دارو را نیز از دکتر داروساز حاضر در داروخانه دریافت می‌کند. داروساز در مورد نحوه، زمان، فاصله، مقدار و مدت زمان مصرف دارو، عوارض ناخواسته و جانبی دارو، شرایط ادامه یا قطع مصرف دارو، احتیاط در استفاده توام داروها، نحوه نگهداری داروها و سایر موضوعات مرتبط با مصرف یک دارو، شرایط بیمار را در نظر می‌گیرد و اطلاعات لازم و هشدار‌های مرتبط را در اختیار وی قرار می‌دهد.
ضمن این‌که دکتر داروساز، نسخه را از لحاظ علمی و شرایط بیمار مورد توجه قرار می‌دهد و اطمینان از کیفیت، ایمنی و کارایی داروهایی که تجویز شده، یکی از مهم‌ترین نقش‌های یک دکتر داروساز حاضر در داروخانه است. بنابراین هیچ کدام از این خدمات، در یک سایت فروش دارو ارائه نمی‌شود و همچنین هیچ داروخانه‌ای هم مجاز به فروش اینترنتی دارو نیست.
ولی من می‌توانم نمونه‌هایی از سایت‌های اینترنتی وابسته به داروخانه‌های داخلی را به شما نشان بدهم که اتفاقا مجوز قانونی هم دارند.
از لحاظ قانونی، مفهومی به عنوان «داروخانه اینترنتی» وجود ندارد، بلکه براساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، صرفا داروخانه‌های قانونی سراسر کشور مجاز به راه‌اندازی وبسایت اینترنتی هستند. این به آن معناست که در فضای مجازی، داروخانه به معنای مستقل آن نمی‌تواند وجود قانونی داشته باشد، بلکه داروخانه‌های رسمی موجود در کوچه و خیابان و مراکز درمانی، با لحاظ آیین‌نامه سازمان غذا و دارو می‌توانند در فضای مجازی، وبسایت راه‌اندازی کنند.
براساس همین آیین‌نامه، صرفا به عرضه اقلام غیردارویی مانند مکمل‌های غذایی، فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی و... برابر ضوابط اعلامی و تحت نظر دکتر داروسازی که به عنوان مسئول فنی به وزارت بهداشت معرفی شده، مجاز هستند.
امین جلالوند/جام‌جم
- ۹۵/۰۷/۰۷