مزرعه پرورش لایک‌های تقلبی در فیس‌بوک
میثم لطفی - احتمالا دشوارترین بخش در تشخیص و شناسایی یک کلاهبرداری اینترنتی بررسی شناسه‌هایی است که در آن به‌کار می‌رود. به‌عبارت دیگر، کارشناسان سعی می‌کنند با معیارهای مختلفی که از قبل در نظر گرفته شده، احتمال بروز یک کلاهبرداری اینترنتی را بررسی کنند. تا چند سال قبل یکی از معمول‌ترین کلاهبرداری‌های اینترنتی این بود که به‌صورت تقلبی تعداد بازدیدکنندگان یک سایت افزایش می‌یافت یا حتی فهرست غیرواقعی از بازدید صفحات و مطالب منتشرشده در پایگاه‌های اینترنتی ارایه می‌شد. امروزه روش‌های جدیدتری هم روی کار آمده است و حملات فیشینگ، سرقت‌های هویتی و افزایش محبوبیت در شبکه‌های اجتماعی هم در همین بخش طبقه‌بندی می‌شوند. در حالی که برخی از این فعالیت‌ها توسط انسان انجام می‌شود و یک کاربر مخرب یا هکر پشت آن قرار می‌گیرد، در بسیاری از مواقع این وظیفه به یک ربات هوشمند محول می‌شود تا با راه‌اندازی مزرعه لایک‌های فیس‌بوک، دسته‌های بزرگ آن را در قبال هزینه‌های اندک به گروه‌های مختلف کاربری واگذار کند. کارشناسان این روش را جدیدترین کلاهبرداری اینترنتی می‌دانند که طی آن تعداد مخاطبان، دوستان یا لایک‌ها در صفحات مختلف فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی به‌طور غیرواقعی افزایش می‌یابد.
×× لایک‌های تقلبی
بررسی‌ها نشان داده است مزرعه پرورش لایک‌های تقلبی به دو شکل فعالیت می‌کند. نوع اول ایجاد صفحات ویژه در شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک، توییتر و Tumblr است که با موضوعاتی شبیه حیوانات خانگی زیبا، کودکان سرطانی یا سربازان ازکارافتاده توجه همگان را جلب می‌کند. اگر تعداد کافی از کاربران مطالب مربوطه را لایک کنند، ارزش آن صفحه بالا می‌رود. زمانی که این لایک‌ها زیاد شوند صاحب صفحه می‌تواند آن را به مراکز بازاریابی بفروشد تا این مراکز بتوانند آگهی‌های تبلیغاتی خود را روی این صفحات پرمخاطب به انتشار برسانند. البته آگهی‌های منتشرشده در این صفحات، از قرص‌های لاغری گرفته تا تبلت‌های 25 دلاری همه غیرواقعی هستند و معمولا کاربران اینترنتی پس از خرید در آنها راه به جایی نمی‌برند.
اما همه صاحبان صفحات اجتماعی نمی‌خواهند صفحات خود را به هرزنامه پراکنان بفروشند. برخی افراد قصد دارند که با افزایش تعداد مخاطبان و مشترکان خود جلب توجه کنند و بر شهرت خود بیفزایند. لایک‌های فیس‌بوک سیگنالی می‌فرستد که بر اساس آن می‌توان گفت یک محصول، کافی‌شاپ، رستوران، برند یا گروه موسیقی ارزش و محبوبیت زیادی نزد مردم دارد و به همین دلیل دیگران را ناخودآگاه ترغیب می‌کنند تا سراغ آن بروند. لایک می‌تواند برای هر شخص یا محصولی ارزش‌آفرینی کند و این نظر را برای دیگران نمایان سازد که می‌توانند هوادار آن شوند.
اما همه ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود. این روزها مراکز مختلفی فعالیت می‌کنند که با شما لایک می‌فروشند تا به‌آسانی بتوانید محبوبیت خود را در شبکه اجتماعی افزایش دهید. سیستم Real Fans Generator به‌ازای هزار لایک در فیس‌بوک، پنج‌هزار دنبال‌کننده در توییتر یا 200 مشترک در Google Plus از شما 50 دلار دریافت می‌کند و می‌تواند بسته به نوع فعالیت شما در شبکه‌های اجتماعی، محبوبیت‌تان را در بازار زمانی مشخص افزایش دهد. البته به‌نظر می‌رسد شبکه‌های اجتماعی بزرگ به‌صورت مستقیم این قبیل فعالیت‌ها را دنبال نمی‌کنند. اما به هر حال شرایط به‌گونه‌ای پیش می‌رود که در آینده نه‌چندان دور نمی‌توان لایک واقعی و غیرواقعی را تشخیص داد.
×× بررسی‌های عملی
به‌منظور مشخص‌شدن این وضعیت «امیلیانو دی‌کریستوفر» استاد علوم رایانه در دانشگاه لندن به همراه گروهش هشت صفحه اختصاصی در شبکه اجتماعی فیس‌بوک که مخاطبان زیادی دارند را به همراه چهار سایت اینترنتی در دوره زمانی دو هفته مورد مطالعه قرار دادند که البته هر مطلب در این صفحات بیش از 1000 لایک را دریافت می‌کرد. برای مقایسه دقیق‌تر، این گروه تحقیقاتی پنج صفحه فیس‌بوکی را که در آن آگهی‌های تبلیغاتی منتشر می‌شد در آمریکا، مصر، فرانسه، هند و دیگر نقاط جهان مانیتور کردند تا مشخص شود که کاربران به هنگام مواجهه با این صفحات چه عکس‌العملی نشان می‌دهند و نتایج نهایی تا چه اندازه می‌تواند قابل مقایسه باشد. هر یک از این 13 صفحه در شبکه اجتماعی فیس‌بوک مشخصه‌های ویژه‌ای را شامل شدند و روی هر یک از آنها اعلام شد که کارشناسان در حال بررسی این صفحات هستند.
در برخی موارد مشخص شد لایک‌های غیرواقعی به‌صورت گسترده در این صفحات منتشر می‌شوند و البته برخی صفحات هر چند روز یک‌بار این لایک‌ها را دریافت می‌کنند. شرایط به این‌صورت بوده است که صفحات مذکور در یک روز هزاران لایک را دریافت می‌کردند و روزهای دیگر خبری از مخاطبان نبود. اما دیگر صفحات تعداد کمتری لایک می‌گرفتند و در عین حال این لایک‌ها از سوی کاربران ارایه می‌شد، به‌صورت مستمر در طول روز کاربران به صفحه سر می‌زدند و محبوبیت آنها نزد کاربران جهانی کاملا مشروع و واقعی بود. یکی از این صفحات اجتماعی که مربوط به یک شرکت بزرگ می‌شد تقریبا بیشتر لایک‌های خود را از طریق یک گروه از دوستان فیس‌بوکی دریافت می‌کرد و این در حالی بود که لایک‌کنندگان واقعی معمولا به‌صورت پراکنده سراغ صفحات می‌رفتند و وابسته به گروه خاصی نبودند. بررسی‌ها همچنین نشان داد لایک‌های غیرواقعی از جانب افرادی ایجاد می‌شود که سن بالایی دارند و جنسیت آنها مرد است. به‌عبارت دیگر صفحات غیرواقعی که برای ایجاد لایک‌های غیرواقعی به‌وجود می‌آید، مشخصات خود را با سن بالا و جنسیت مذکر اعلام می‌کنند.
این گروه تحقیقاتی متوجه شد که بسیاری از مزرعه‌های پرورش لایک‌های غیرواقعی این روزها تلاش می‌کنند کالای خود را به‌گونه‌ای ارایه دهند که کاملا واقعی و طبیعی به‌نظر برسد. این مساله موجب شده است تا فرایند خرید و نمایش لایک می‌تواند در خارج از الگوریتم‌های تعریف‌شده برای تشخیص کلاهبرداری در شبکه‌های اجتماعی ارایه شود و امکان تشخیص آنها وجود نداشته باشد.
×× برانگیختن احساسات
دختربچه هفت ساله‌ای که یک لباس معمولی به تن کرده است، در حلقه‌ای از گل‌های کوکب نشسته است، سر طاس او نشان می‌دهد که سرطان در بدنش پیشرفت کرده است و دوره‌های قوی شیمی‌درمانی را دنبال می‌کند. این تصویری بود که سال گذشته در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و پیام‌ها و عکس‌العمل‌های گسترده کاربران جهانی را به خود جلب کرد. کاربران با لایک کردن این تصویر با این دختر بچه احساس همدردی کردند، با به‌اشتراک‌گذاشتن تصویر اظهار داشتند که او بسیار زیبا است، با دعا کردن سلامتی را از خداوند برای او خواستار شدند و با پرداخت مبالغ مختلف پول سعی کردند در فرایند درمان او سهیم باشند. این یک تصویر واقعی بود، اما والدین این کودک هرگز عکس فرزند خود را با اهداف یاد شده روی فیس‌بوک نگذاشتند و در عوض برخی مراکز از این عکس بهره بردند تا اهداف خود را در دنیای مجازی محقق سازند.
این روزها انواع مختلف پست‌های مذکور با محتوای مشابه برای برانگیختن احساسات کاربران روی شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و در بسیاری از مواقع کاربران را متاثر می‌کند. اما باید توجه داشت در بسیاری از مواقع این فرایند با اهداف کاملا مشخص دنبال می‌شود و برای انتشار تصاویر و مطالب مربوطه استراتژی دقیقی درنظر گرفته شده است. متاسفانه محققان به این نتیجه رسیده‌اند که در برخی موارد کلاهبرداران و هرزنامه‌نویسان از این قبیل موضوعات و بستری به نام شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند تا بتوانند مبالغ مالی هنگفتی را به دست آورند و آنهایی که فیس‌بوک را برای چنین فعالیت‌هایی برگزیدند، موفقیت‌هایی را هم در این زمینه به‌دست آوردند.
تیم سِنفت، بنیان‌گذار سایت اینترنتی Facecrooks.com که کلاهبرداری، لایک‌های غیرواقعی، صفحات جعلی و اتفاقات مشابه در شبکه‌های اجتماعی را مورد بررسی قرار می‌دهد در این خصوص گفت: «فضا به‌گونه‌ای شده است که مخاطبان شبکه‌های اجتماعی حتی به کسانی که نمی‌شناسند هم کمک می‌کنند. من فکر می‌کنم در برخی موارد رجوع به احساس درونی هم می‌تواند نشان دهد که فعالیت‌هایی در این زمینه درست نیست، اما در پس ذهن بیشتر مردم این اتفاق وجود دارد که باید به همنوع خود کمک کنند و همین مساله موجب می‌شود حتی در فضای مجازی و شبکه اجتماعی هم کار انسان‌دوستانه انجام دهند».
«باور این مساله غیرممکن است!» این جمله‌ای بود که آماندا ریث، ساکن پنسیلوانیای آمریکا پس از مشاهده عکس دختر خود روی شبکه‌های اجتماعی و تشکیل کمپین‌های بزرگ برای جمع‌آوری کمک‌های مالی گفت و توضیح داد که از تمام این اتفاقات بی‌خبر بوده است و هیچ‌کدام از این فرایندها با همکاری او انجام نشده است. یکی از دوستان ریث که تصویر دخترش را روی فیس‌بوک دیده بود، به او اطلاع داد و در پایان مشخص شد برای دوره زمانی دو سال از این طریق سوءاستفاده‌های بزرگ مالی انجام شده است. نمونه این اتفاق کم نیست و البته در بسیاری از مواقع هم دیده می‌شود که همین کمپین‌ها توسط انجمن‌های خیریه دنبال شده‌اند و توانسته‌اند جان افراد زیادی را نجات دهند. اما باید گفت این هم یکی از روش‌هایی محسوب می‌شود که مراکز یا افراد خاص به کمک آن سعی می‌کنند به منافع مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند.
صفحات فیس‌بوک این روزها شبیه به یک اعلامیه جهانی هستند که می‌توانند خبر، تبلیغ، عکس یا هر چیز دیگر را به دست جهانیان برسانند. این اتفاق اهمیت لایک‌های منتشرشده روی فیس‌بوک را بیشتر کرده تا مشخص شود ارزش هر یک از این مطالب چقدر است. آنچه این روزها با نام «مزرعه پرورش لایک» شناخته می‌شود، مبحث جدیدی است که مدیران شبکه‌های اجتماعی بزرگ پیش‌روی خود می‌بینند تا حل کردن آن بتوانند مخاطبان واقعی و غیرواقعی خود را جدا کنند. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که مزارع توسعه لایک‌های تقلبی شبکه گسترده‌ای از پروفایل‌های شخصی در اختیار دارند و داخل این شبکه یکدیگر را لایک می‌کنند تا الگوریتم‌های تشخیص کلاهبرداری‌های اینترنتی نتوانند آنها را شناسایی کنند. اما جدا از اینکه لایک‌های تقلبی چگونه ایجاد می‌شوند، باید قبول کرد که فضای شبکه‌های اجتماعی با این مشکل مواجه شده است و روز به روز بر دامنه فعالیت‌های این‌چنینی افزوده می‌شود.
سایت‌های اینترنتی BoostLikes.com، SocialFormula.com، AuthenticLikes.com و MammothSocials.com از محبوب‌ترین مزارع پرورش لایک برای صفحات مختلف در شبکه‌های اجتماعی محسوب می‌شوند و هزینه خدماتی که ارایه می‌دهند، بین 70 تا 190 دلار برای 1000 لایک در دوره زمانی 15 روزه است. بررسی‌ها نشان داده که کمپین‌ها و سازمان‌های مستقر در کشورهای مصر و هندوستان هر کدام ماهانه به‌طور میانگین 500 لایک را از این طریق دریافت می‌کنند، در فرانسه به‌ازای صفحه اختصاصی هر شرکت 44 لایک تقلبی ارایه می‌شود که البته بیشتر این لایک‌های تقلبی هم از داخل فرانسه به دست آنها می‌رسد و به‌طور میانگین در گستره جهانی هر شرکت یا سازمانی که روی فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی صفحه اختصاصی دارد، ماهانه 500 لایک تقلبی دریافت می‌کند و هند بیشترین تعداد مزارع پرورش لایک را در خود جا داده است.(عصرارتباط)
- ۹۴/۰۲/۱۳