مصائب سامانه همگام برای دانش‌آموزان و مدارس
در حالی که پیش از شیوع کرونا بسیاری از امور دفتری مربوط به آموزش و پرورش به خصوص مدارس از طریق سامانه‌های اینترنتی همچون سناد و همگام بود، این موضوع در دوران کرونا وسعت بیشتری پیدا کرد و بخش مهمی از عملکرد دانش‌آموزان، معلمان و اولیا نیز به این وضعیت اضافه شد.
در این میان سایت «همگام» به عنوان سامانه‌‌ای برای بخش زیادی از فعالیت‌های دانش‌آموزان وخانواده در کانون مراجعه وسیع قرار گرفته است.
بر اساس گفته معاون وزیر آموزش و پرورش، تعداد دانش‌آموزان سال تحصیلی جاری نزدیک به ۱۴میلیون 500هزار نفر است که از این تعداد نزدیک به 3.5میلیون نفر در مقاطع متوسطه اول و دوم مشغول به تحصیل هستند که به طور مستقیم خودشان ویکی از اولیایشان با داشتن نام کاربری و رمز عبور باید به سایت مراجعه کرده و با آن تعامل داشته باشند.
با یک محاسبه سردستی این دانش‌آموزان به همراه مدیران، مشاوران، دبیران و یکی از اولیایشان یک جمعیت 6تا7میلیونی را تشکیل می‌دهند که کاربر این سایت شناخته می‌شوند. سایت همگام قرار است پذیرای این تعداد کاربر باشد که مهم‌ترین فعالیت زندگی‌شان تحصیل و تدریس است و از این منظر باید یک سامانه جامع و کامل باشد به گونه‌‌ای که بتواند نیاز این جمعیت را پاسخگو باشد.
براساس آن چه که در بخش معرفی این سایت درج شده است سرویس‌های همگام شامل مواردی مانند مدارس فعال (امتیاز دادن به مدارس برتر کشور) سوالات متداول (سوالات کاربران هنگام استفاده از پورتال اختصاصی سامانه همگام) جست‌وجوگر همگام (جست‌وجو در مطالب گوناگون سامانه همگام) نرم‌افزارهای مفید (نرم افزارهایی که بیشتر شما به آن نیاز خواهید داشت) جست‌وجوی مدارس (کاربران با آن می‌توانند به آدرس و شماره و سایت مدارس مختلف کشور دسترسی داشته باشند) محتواهای آموزشی (برای دریافت کتاب‌ها، نمونه سوالات و سایر محتوای آموزشی مرتبط با تحصیل) ثبت موارد انضباطی و تشویقی دانش‌آموزان، المپیاد دانش‌آموزی(ثبت نام المپیاد دانش‌آموزی و اطلاع از فرآیندهای مربوط به آن) ثبت نام در آزمون استعداد‌های درخشان، مدارس خاص و جشنواره‌های مختلف دانش‌آموزی و البته مهم تراز همه این موارد پروسه سخت و نفس‌گیر «هدایت تحصیلی» است که خود شامل دو آزمون با نزدیک به 600سوال، چندین فرم اولویت‌بندی دانش‌آموزان، اولیا و نظر معلمان و مشاوران است.
با این همه این سایت، به زعم برخی کسانی که با آن کار می‌کنند برخلاف آن چه درعنوان خود دارد، نمی‌تواند همگام خوبی برای امر آموزش باشد و مهم تر از آن امر هدایت تحصیلی دانش‌آموزان پایه نهم باشد. دانش‌آموزانی که قرار است در این پایه اولین قدم خود را برای برگزیدن مسیری به سوی سرنوشت بردارند.
یکی از مشاوران مدارس شهر تهران در این باره می‌گوید:«سایت همگام وقت زیادی از مشاوران می‌گیرد و مشاورانی که قرار است مشکلات عاطفی، خانوادگی و سازشی نوجوانان را نیز پیگیری کنند.به غیر از این اطلاعات و مواردی که در این سایت از دانش‌آموز، اولیا و مشاوران خواسته می‌شود، تقریبا در سرنوشت دانش‌آموز برای انتخاب رشته تاثیری ندارد، اما نزدیک به 8 ماه از سال تحصیلی همه این افراد را با خود درگیر می‌کند.» وی معتقد است:«ظاهرا کسانی که این سامانه اینترنتی را مدیریت و پشتیبانی می‌کنند، هیچ ارتباط سازمانی با آموزش و پرورش و هیچ آشنایی با جنس کار در مدرسه و وظایف مشاوره ندارند.»
این مشاور و مدرس دانشگاه می‌گوید:«فعالیت‌هایی که قرار است در این سایت از سوی دانش‌آموز و خانواده انجام گیرد، به دلایل مختلفی مانند زمان بندی انجام آزمون‌ها و تکمیل فرم‌های مرتبط و مهم‌تر از آن ناآشنایی دانش‌آموز و خانواده‌اش با این فرایند گاه سبب سرآسیمگی و اضطراب و استرس در میان آنها می‌شود و عملا خود به عاملی برای ناامنی روانی تبدیل می‌شود.» جدای از اشکالات بنیادینی که برخی از متخصصان امر تعلیم و تربیت و مشاوره بر کارکرد این سایت در امر هدایت تحصیلی دارند، اشکالات فنی این سایت اعتراض بسیاری از خانواده‌ها، دانش‌آموزان و مشاورانی را که از جمله کاربران اصلی آن هستند، برانگیخته است.
خانم بیگی یکی از مشاوران مدارس شهر تهران به طور جزیی‌تری به مشکلات این سایت می‌پردازد و می‌گوید:«سایت همگام هر سال مشکلاتی داشته، ولی یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که امسال اضافه شده این است که قسمت امتیاز دهی و اولویت‌بندی ویژه اولیاء در پنل مشاورین قرار داشت و مشاور مدرسه با ارسال فرم برای اولیاء و جمع‌آوری اولویت‌بندی آنها، با امکان دسترسی که داشت نظرات اولیا را وارد سایت می‌کرد و مشکلات مربوط به عدم آشنایی اولیا با سازوکار سایت، دامنگیر پروسه هدایت تحصیلی نمی‌شد.»
این مشاور مقطع متوسطه اول ادامه می‌دهد:«ولی امسال به ناگهان اعلام شد که باید برای هرکدام از اولیای دانش‌آموزان نام کاربری و رمز عبور تعریف شده و به اولیا اعلام شود، تا آنها شخصاً وارد سایت همگام شده و محتویات فرم اولویت بندی خود را در سایت وارد کنند.»
خانم بیگی به پروسه زمان‌بری اشاره می‌کند که در این مسیر مشاوران مدارس را از کار اصلی خود دور کرده وبه اموری بی‌فایده و وقت‌گیر مشغول می‌کند:«این مسئله شروع معضلی تازه بود، زیرا که تعریف نام کاربری و رمز عبور برای اولیا باید به صورت تک به تک و طی پروسه‌‌ای دردسر ساز انجام شود، بعد مجدداً تک به تک برای اولیاء ارسال شده و آموزش‌های لازم جهت ورود به سایت و انجام عملیات به آنان ارائه شود.در مرحله بعد باید پیگیری انجام می‌شد که آیا اولیا توانسته‌اند این کار را به درستی به انجام برسانند یا نه.»
وی معتقد است که با یک تغییر کوچک در تنظیمات این سایت می‌توان از این همه اتلاف وقت وانرژی مشاوران و البته سرگردانی و کلافگی اولیا جلوگیری کرد. وی می‌گوید:«خیلی راحت می‌توان فرم اولویت‌بندی ویژه اولیاء را نیز در پنل مربوط به دانش‌آموزان بارگذاری کرده و عملیات مربوط به اولیا نیز از این طریق انجام شود.»
این همه آن چیزی نیست که سایت همگام را برای بسیاری از مدیران، مشاوران، دبیران و دانش‌آموزان و اولیایشان به سامانه‌‌ای ناهمگام و اعصاب خردکن تبدیل کرده است.
یکی دیگر از مشاوران مدارس شهر تهران به مشکلی اشاره می‌کند که در امر پشتیبانی مربوط به سایت‌های اینترنتی یکی از پیش پا افتاده‌ترین امکانات به شمار می‌رود و آن به روز کردن سایت و درج نتایج روزانه و ساعتی در آن است.
وی می‌گوید:«گاه 10روز طول می‌کشد تا سایت به روز شود. و در این ده روز عملکرد کاربران سایت به خصوص دانش‌آموزان و اولیایشان ثبت نمی‌شود و مشاور یا مدیری که روزانه باید وضعیت عملکرد کاربران را رصد کند، تنها با نسخه به روز شده 10 روز پیش مواجه می‌شود و ایبن تاخیر چند روزه، سرگردانی کاربران ناآگاه و مضطرب این سایت را بیش از پیش می‌کند.»
در روزهای گذشته نیز برخی از دانش‌آموزانی که به هرحال نتوانسته‌اند با زمان‌بندی‌های از پیش اعلان نشده این سایت همراه شوند، امکان تکمیل فرم‌ها و آزمون‌های خود را نیافتند و از این منظر سایت همگام، برخلاف نامه خود نه چندان با موضوع هدایت تحصیلی همگام است و نه چندان به‌هنگام با زمان تحصیل دانش‌آموزان و تدریس معلمان که تا خردادماه است.