موضع مبهم نهادهای سیاستگذار اینترنت
نرگس چهرقانی _ معین رضیئی - طرح صیانت از فضای مجازی یکی از پرحاشیه‌ترین اقدامات مجلس یازدهم در حوزه تقنین از ابتدای فعالیتش تاکنون بوده است. نمایندگان مجلس در ابتدا با بردن طرح صیانت ذیل اصل 85 قانون اساسی و بررسی آن در کمیسیون مشترک قصد داشتند این طرح در سریع‌ترین زمان ممکن به نتیجه مطلوب برسد اما حواشی آن در این مدت به‌قدری زیاد بود که حتی با وجود چندین بار تغییر متن آن هنوز هم این طرح به تصویب مجلس نرسیده است. البته ماه گذشته طرح صیانت شتاب‌زده در کمیسیون مشترک به رای گذاشته شد و با توجه به ترکیب اعضای کمیسیون این طرح با 18 رای موافق در برابر یک رای مخالف به تصویب رسید ولی مطابق نظر معاونت حقوقی مجلس فرآیند رای‌گیری طرح صیانت در کمیسیون مشترک غیرقانونی شناخته شد تا وضعیت این طرح تا امروز بلاتکلیف باقی بماند. نمایندگان مجلس در آخرین اقدام پیرامون طرح صیانت دوشنبه هفته‌جاری نامه‌ای با حدود 190 امضا در اختیار هیات‌رئیسه مجلس قرار داده‌اند و درخواست کرده‌اند در ادامه طرح صیانت به‌جای کمیسیون مشترک در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار گیرد.
فراز و فرودهای بررسی طرح صیانت در مجلس -که به بخشی از آن اشاره کردیم- علاوه‌بر اینکه اهمیت مدیریت فضای مجازی در نظام حکمرانی کشورمان را ثابت می‌کند، نشان‌دهنده سردرگمی طراحان صیانت در تنظیم قانونی کارآمد و مورد پذیرش مردم در رابطه با فضای مجازی نیز هست.
در همین راستا بهتر بود قبل از اینکه مجلس در رابطه با فضای مجازی شروع به قانونگذاری کند شورای‌عالی فضای مجازی به‌عنوان عالی‌ترین نهاد مرتبط با این مساله به تبیین و تنظیم سیاست‌های کلان نظام در رابطه با فضای مجازی و متناسب با شرایط روز بپردازد، زیرا مساله مدیریت فضای مجازی امری فراقوه‌ای است که خط‌مشی‌گذاری پیرامون آن مطابق حکم رهبر انقلاب نیز برعهده شورای‌عالی فضای مجازی است که بخشی از سران سه قوه و جمعی از مسئولان عالی نظام عضو آن هستند.
این موضوع همچنین نظر سایر قوا و مسئولان پیرامون مدیریت فضای مجازی را مشخص می‌کند، زیرا بعد از حواشی بررسی طرح صیانت در مجلس طی ماه‌های گذشته -که با اعتراض افکار عموم نیز به همراه بود- به‌نظر می‌رسد برخی مسئولان با سکوت خود در رابطه با این طرح مهم به‌دنبال آن هستند که تمامی مسئولیت‌های تصویب و اجرایی شدن طرح صیانت در فضای جامعه متوجه مجلس شود. در ادامه گزارش امروز «فرهیختگان» برای بررسی دقیق‌تر مواردی که پیرامون بررسی طرح صیانت در مجلس اشاره کردیم، سراغ سه تن از نمایندگان مجلس رفته و با آنها به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
فرآیند اصل هشتادوپنجی شدن طرح صیانت
طرح صیانت مسیر پرپیچ‌وخمی را تا به امروز طی کرده است و آنقدر همه چیز سریع رخ داد که شاید در نگاهی کلی متوجه نشویم این طرح از کجا به کجا رسیده است. از جلال رشیدی‌کوچی، نماینده استان فارس که از نزدیک روند و فرآیند این طرح را دنبال می‌کرده، سوال کردم. او دراین‌باره به «فرهیختگان» گفت: «طرح صیانت از فضای مجازی بعد از آنکه با امضای چندتن از نمایندگان مجلس اعلام وصول شد، به کمیسیون فرهنگی برای بررسی بیشتر ارجاع شد. در کمیسیون فرهنگی طراحان صیانت تصمیم گرفتند این مساله مهم ذیل اصل 85 قانون اساسی و در قالب تشکیل یک کمیسیون مشترک موردبررسی قرار گیرد، درست مانند اتفاقی که پیش از این برای طرح حمایت از خانواده و تعالی جمعیت رخ داده بود.»
رشیدی‌کوچی با تاکید براینکه از ابتدا با اصل هشتاد‌وپنجمی شدن طرح صیانت و بررسی آن در کمیسیون مشترک مخالف بوده، بیان کرد: «همان موقع بنده و مجتبی توانگر، نماینده مجلس نامه زدیم و امضا جمع کردیم تا این طرح از ذیل اصل 85 خارج شود، اما این خواسته رای نیاورد و درنهایت تصمیم بر این شد که طرح صیانت در کمیسیون مشترک موردبررسی قرار گیرد. در بررسی‌های کمیسیون مشترک چندین بار طرح تغییر کرد و نسخه‌های اصلاح‌شده‌ای موردنظر قرار می‌گرفت اما درنهایت ماهیت اصلی طرح صیانت از فضای مجازی با وجود این تغییرات ثابت ماند. به عبارت دیگر شاکله اصلی طرح مبنی‌بر ایجاد محدودیت و مسدودسازی برخی از اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه واتس‌آپ و اینستاگرام دچار تغییر نشد، در این میان تنها تغییری که نسبت به طرح اولیه شاهدش بودیم از بین رفتن صراحت قانونگذار در بیان حذف این شبکه‌های اجتماعی بود.»
معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم سیستان‌وبلوچستان هم دراین‌باره می‌گوید: «ابتدا توجه داشته باشید که معاونت نظارت مجلس هم به فرآیند تصویب این طرح ورود و عنوان کرده بودند رای‌گیری که در کمیسیون مشترک اتفاق افتاده، ایرادات ماهوی و شکلی داشته است.
علاوه‌براین مساله، 185 نفر از نمایندگان مجلس معتقدند طرح صیانت هیچ‌کدام از پارامترها و ویژگی‌های لازم برای اینکه مشمول اصل 85 قرار بگیرد را نداشت و ندارد؛ چراکه برای تک‌تک آحاد جامعه مهم است و شما می‌دانید که با تصویب این طرح در کمیسیون مشترک، مردم واکنش بسیار مشخص و روشنی نشان دادند؛ لذا نظر به اهمیت خاص و اراده عمومی جامعه، جمع کثیری از نمایندگان تصمیم گرفتند به نمایندگی از مردم درخواست کنند که چنین طرحی از شمول اصل 85 خارج بشود و در قالب یک طرح عادی در صحن مجلس بررسی شود تا هم مردم و هم رسانه‌ها نظارت جامع و کاملی بر روند رسیدگی به این طرح داشته باشند. در شرایطی که مردم با مشکلات عدیده معیشتی مواجه هستند، طبیعتا اولویت مجلس باید رسیدگی به مباحث معیشتی و اقتصادی باشد. احساس می‌کنم مقداری در اولویت‌سنجی مسائل کشور، راه را به درستی نپیموده‌ایم. این نکته را هم بگویم که اصل ساماندهی فضای مجازی، یک اصل پذیرفته‌‌شده در تمام دنیاست ولیکن چرا نباید چنین موضوعی جلوی چشم مردم و رسانه‌ها باشد تا مردم بدانند نمایندگان‌شان در مدیریت فضای مجازی چه طرحی را جلو می‌برند.»
اقدام غیرقانونی کمیسیون مشترک در تصویب طرح صیانت
همین چند هفته پیش بود که خبر تصویب طرح صیانت به همراه ویدئویی از جلسه کمیسیون مشترک منتشر شد. هیچ‌کس انتظار نداشت در مدت زمانی محدود برای چنین طرح مهمی تصمیم گرفته شود. با این حال معاونت نظارت مجلس ورود کرد و تصویب طرح را غیرقانونی دانست.
رشیدی‌کوچی دراین‌باره با اشاره به اینکه در روز سوم اسفند 1400 کلیات طرح صیانت از فضای مجازی در جلسه کمیسیون مشترک به تصویب رسید، توضیح داد: «فرآیند تصویب این کلیات مطابق آیین‌نامه و قوانین مجلس غیرقانونی بود و معاونت قوانین مجلس نیز در نامه‌ای خطاب به هیات‌رئیسه این مساله را تایید کرد. با اعلام نظر صریح معاونت قوانین مجلس روند رای‌گیری کمیسیون مشترک غیرقانونی شناخته شده و به‌تبع آن مصوبه این کمیسیون هم ابطال شد.
بعد از این اتفاق دوباره شروع به جمع‌آوری امضا برای خارج کردن طرح صیانت از فضای مجازی از ذیل اصل 85 کردیم. زیرا فرآیند طی شده نشان می‌داد بحث اقناع‌سازی افکار عمومی دغدغه کمیسیون مشترک نیست و قرار نیست ایرادات اصلی طرح که باعث نگرانی مردم نیز شده بود برطرف شود. در این میان مواضع برخی از اعضای کمیسیون مشترک حتی مردم را نگران‌تر نیز می‌کرد.» به سراغ نماینده مجلس دیگری نیز رفتیم و درباره غیرقانونی بودن تصویب طرح صیانت در کمیسیون مشترک پرسیدیم.
معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم استان سیستان‌وبلوچستان در پاسخ گفت: «توجه داشته‌باشید که معاونت نظارت مجلس هم به فرآیند تصویب این طرح ورود کرده و عنوان کرده بودند که رای‌گیری که در کمیسیون مشترک اتفاق افتاده، ایرادات ماهوی و شکلی داشته است.»
علی آذری، نماینده مردم خرسان رضوی نیز دراین‌باره گفت: «من از ابتدا جزء مخالفان این طرح بودم، دلیلش هم این است که ما به هر حال در دنیای اطلاعات هستیم و با مساله‌ای به نام جهانی شدن مواجه هستیم که این مساله تحولات و چالش‌هایی را با خود به همراه دارد. محورهای اخیر جوامع اجتماعی هم با این تحولات گره خورده است. منتها ما در بحث فضای مجازی نگرانی‌هایی داریم و این نامه‌ای که نوشتیم برای برگشت طرح صیانت به صحن هم برای همین نگرانی نوشته شد تا تصمیم‌گیری برای این طرح در صحن علنی مجلس با شنیدن استدلالات همه طیف از نمایندگان مردم صورت بگیرد و کمیسیون‌های خاص با عجله تصمیم نگیرند.»
فرآیند تهیه نامه برای بازگشت طرح صیانت از کمیسیون مشترک به صحن علنی مجلس
بالاخره تلاش بسیاری از نمایندگان برای بررسی بیشتر طرح صیانت به نتیجه رسید و با امضای 185نماینده طرح صیانت برای بررسی بیشتر به صحن علنی مجلس بازگشت.
جلال رشیدی‌کوچی که در جمع‌آوری این امضاها نقش پررنگی داشته، درباره فرآیند بازگشت طرح صیانت به صحن می‌گوید: «ما با استناد به تبصره دو ماده 167 آیین‌نامه داخلی مجلس، درخواست خارج شدن طرح صیانت از ذیل اصل 85 و بازگشت آن از کمیسیون مشترک به صحن علنی مجلس را مطرح کردیم. این درخواست با امضای حدود 185 نماینده دوشنبه تحویل هیات‌رئیسه مجلس داده شد. سپس طبق آیین‌نامه مجلس باید این درخواست درصحن علنی اعلام وصول شود و رای‌گیری پیرامون آن صورت بگیرد. اگر درخواست ما بتواند حداقل رای 50 به علاوه یک نماینده را کسب کند، طرح صیانت از فضای مجازی نیز به صحن علنی مجلس بازخواهد گشت.»
مزیت‌های بررسی طرح صیانت در صحن علنی مجلس
در ادامه نمایندگان مجلس از مزیت‌های بررسی طرح صیانت در صحن علنی مجلس به «فرهیختگان» گفتند. علی آذری، نماینده مردم استان خراسان‌رضوی گفت: «یکی از مواردی که در این طرح باید موردبررسی قرار بگیرد، باتوجه به حساسیتی که این طرح در افکار عمومی ایجاد کرده، چه تصمیماتی که در شورای عالی فرهنگ و چه تصمیماتی که در کمیسیون تخصصی مجلس و حتی حوزه فضای شوراهای پیشگیری، انواع و اقسام کارشناسان را داریم. ما بیاییم، این بحث فضای مجازی و طرح صیانت را که یک طرفش نجات مردم از فساد است و طرف دیگر، اقتصاد و آرامش روانی مردم را با همین فعالان و کارشناسان تخصصی موردبررسی قرار بدهیم. حق مردم است که سطح دانش، استدلال‌ها، جهت‌گیری‌ها و رویکردها را درباره این دنیای مجازی بدانند. حدود 20 سازمان و کمیته‌های تخصصی در حوزه فضای مجازی فعال هستند، اگر اینها با کمک رسانه‌های کشور همه موارد را موردتوجه قرار داده و برای طرح صیانت از نظرات این بزرگواران استفاده شود، می‌خواهم بگویم که اگر می‌خواهیم درباره فضای مجازی کار تخصصی کنیم، باید از همه کارشناسان در این حوزه کمک بگیریم. ما با یک اجماع خوب می‌توانیم به یک نتیجه خوب برسیم. یعنی یک هیات اندیشه‌ورز از همین متخصصان فضای مجازی تشکیل بشود و یک تصمیمی گرفته شود که امید مردم افزایش پیدا کند.»
جلال رشیدی‌کوچی هم دراین‌باره می‌گوید: «آمدن طرح صیانت از فضای مجازی به بررسی بهتر این طرح خیلی کمک می‌کند زیرا فرآیند بررسی آن شفاف‌تر خواهد شد و نظر نهادهای دیگر مانند مرکز پژوهش‌های مجلس که پیش از این در کمیسیون مشترک زیاد موردتوجه قرار نمی‌گرفت نیز در صحن بیشتر موردتوجه قرار خواهد گرفت. علاوه‌بر این موارد، در بررسی طرح در صحن علنی مجلس نمایندگان متعددی می‌توانند پیشنهاد خود را در این رابطه ثبت کنند که خود این موضوع به بررسی دقیق‌تر طرح صیانت از فضای مجازی کمک‌کننده خواهد بود. همچنین در صحن علنی اولویت طرح صیانت از فضای مجازی نیز موردبررسی قرار گرفته و پیرامون آن رای‌گیری می‌شود. اکنون در کمیسیون مشترک طرح صیانت دارد به صورت ضرب‌الاجلی بررسی می‌شود اما ممکن است در صحن علنی مجلس این طرح در نوبت عادی موردبررسی قرار گیرد.»
علی آذری، نماینده مجلس نیز دراین‌باره مطرح کرد: «من احساس می‌کنم، اگر ما بخواهیم مشروعیتی به طرح صیانت بدهیم، باید یک طرح مردمی بشود تا مشروعیتش برای مردم مورد اقبال و پذیرش قرار بگیرد. و با آمدن طرح صیانت به صحن می‌توانیم مشروعیت به آن ببخشیم. باید دلایل منطقی و اولویت‌ها همه موردبررسی قرار بگیرد و وضعیتی که ما درحال حاضر در فضای مجازی داریم. ما باید قبول کنیم که فضای مجازی یک فرهنگ بسیار پیچیده‌ای دارد، فرهنگ پیچیده‌ای از علوم، دانش‌ها، هنر، عقاید و... است. آیا تصمیمی که ما می‌خواهیم برای این فرهنگ بگیریم، موردپذیرش این نسل هست؟ نگرانی اجتماعی یا ناامیدی برایشان پیش نیاید.»
در حوزه فضای مجازی قوانین اجرا نشده بسیاری داریم
در ادامه گفت‌وگو با نمایندگان، به این اشاره کردیم که قوانین بسیاری در حوزه فضای مجازی وجود دارد، سرنوشت طرح صیانت هم مانند همان قوانین اجرایی نشده می‌شود؟ معین‌الدین سعیدی در پاسخ گفت: «یکی از نکاتی که مقام‌معظم‌رهبری در ابتدای شروع کار مجلس یازدهم فرمودند، پرهیز از نگاه صرف به وظیفه تقنینی مجلس است. برهمین اساس معتقدم ما تورم قانون در کشورمان داریم، بیش از 11500 عنوان قانون داریم. صرفا تصویب قوانین جدید معضلی را حل نمی‌کند. برهمین اساس درباره قوانینی که اجرا نشدند باید مجلس بیشتر شأن نظارتی خودش را اعمال کند. لذا همان‌طور که شما فرمودید ما در بحث ساماندهی فضای مجازی یک‌سری قوانین بالادستی و آیین‌نامه‌هایی داریم که مصوب شدند. من فکر می‌کنم توجه بیشتر جهت اجرایی شدن قوانین قبلی، خیلی بهتر از وضع قانون جدید درباره فضای مجازی است.»
او در ادامه اشاره کرد صرف اینکه ممکن است قوانین مجلس با برخی اختیارات شورای‌عالی فضای مجازی مغایرت داشته باشد، این را به‌تنهایی دلیل مخالفت با طرح صیانت نمی‌داند و گفت: «من معتقدم انتقادات محتوایی و شکلی متعددی می‌شود از طرح صیانت داشت که لزوما این نکته یکی از کم‌اهمیت‌ترین آنها باشد. واقعیت امر این است که مردم احساس می‌کنند در شرایطی که کشور با مشکلات معیشتی مواجه است، برخی نمایندگان می‌خواهند یک‌سری محدودیت‌ها در فضای مجازی کشور ایجاد کنند که طبیعتا ممکن است چنین چیزی مدنظر طراحان این طرح هم نباشد اما چنین ذهنیتی خواسته یا ناخواسته در جامعه ایجاد شده است. از طرفی باید به این نکته عنایت داشته باشیم ما در شرایط کرونایی هستیم، ایجاد محدودیت‌های فضای مجازی جدا از نگرانی‌هایی که فعالان فضای مجازی دارند، مشکلات عدیده معیشتی برای هزاران انسانی ایجاد می‌کند که از این طریق دارند معیشت خود را تامین می‌کنند، لذا جمیع این موارد همان اشکال فرمی و محتوایی و اتمام مهلت کمیسیون مشترک که عرض کردم، باعث می‌شود تعداد کثیری از نمایندگان مجلس خواستار بازگشت این طرح به صحن علنی مجلس شوند.»
درباره طرح صیانت باید از مردم نظرسنجی شود
علی آذری با اشاره به واقعیت‌های مثبت و منفی درباره فضای مجازی گفت: «بحثی که وجود دارد این است که واقعیت‌ها درخصوص نعمت اینترنت و مقام‌معظم‌رهبری که فضای مجازی را به‌عنوان قدرت نرم یاد کرده‌اند و اثرگذاری بسیار بالا در عرصه‌های مختلف ازجمله فرهنگ، اقتصاد، سبک زندگی، سیاست و... است. بین دو گروه درباره طرح صیانت در بخش فضای مجازی اختلاف‌نظر وجود دارد؛ یک گروه معتقدند این فضای مجازی فسادها و تباهی دارد که ما باید فعالیتی دربرابر این فساد و تباهی انجام دهیم. گروه دیگری هم معتقدند امروز اقتصاد، یکی از مشکلات کشور ماست و اقتصاد خانوارها و کسب‌وکارهای دیجیتال و آرامش روانی خانوارها از تاثیرگذارترین فعالیت‌ها در معیشت مردم است.
آنچه مهم است، اولا اگر نیت ما کنترل فساد در فضای مجازی باشد، نمی‌توانیم از این مساله چشم‌پوشی کنیم که این فضای مجازی ابعاد گوناگون دارد و برخی از ابعاد آن مانند فرهنگ با سزادهی و کیفردهی و برخورد با فرهنگ ساماندهی نمی‌شود. نتایج چنین فعالیت‌هایی را هم در گذشته دیده‌ایم. شما اگر نگاهی به قوانینی که در حوزه فرهنگ براساس سزا و کیفر تصویب‌شده‌اند بیندازید، متوجه می‌شوید به هزار و یک دلیل الان منزوی یا متروک شده‌اند، چون فرهنگ را باید با رفتار فرهنگی ساماندهی کرد. البته بحثی هم وجود دارد، اولا در حوزه فضای مجازی من معتقدم رسانه‌های مختلف در داخل ایران ازجمله «فرهیختگان» وروزنامه‌های دیگر باید وارد شوند و پیشنهاد کنند که صداوسیما استدلال دو گروهی که در بالا عرض کردم را بشنود و حتی نظرسنجی از مردم انجام شود که مردم نظرشان درباره ساماندهی فضای مجازی چیست؟ چون این طرح صیانت امروزه به‌شدت روی روحیه و روان تاثیر گذاشته و مردم به‌شدت نگران هستند، حتی این طرح به‌نوعی امیدکش می‌شود و در وضعیت حال‌حاضر کشور چنین مساله‌ای خوب نیست.
ضمن اینکه اکنون یک تلاطم اقتصادی داریم که نمی‌دانم جامعه ما و خستگی اجتماعی که بعضی از جوان‌های ما دارند، این دگرگونی را می‌توانند تحمل کنند یا خیر. من چون به‌عنوان حقوقدان در مجلس هستم و سابقه کار قضایی دارم، سوالم این است که آیا در مقابل فرهنگ، آن هم فرهنگ فضای مجازی، با سزادهی و کیفردهی وارد بشویم؟ چرا میزان تاثیر این طرح وضعیت حال حاضر بر امید یا ناامیدی مردم بررسی نشده است؟ این موارد باید در مجلس دقیق بررسی شود.»
هیچ‌کس مخالف سامان فضای مجازی نیست، اما...
واکنشی که همواره از سوی اغلب مدافعان طرح موسوم به صیانت در پاسخ به منتقدان مطرح می‌شود، این است که «فضای مجازی باید سامان پیدا کند.»
رشیدی‌کوچی، علاوه‌بر ارائه توضیحاتی در این‌باره و تاکید بر اعتقاد بسیاری از مخالفان طرح فعلی صیانت مبنی‌بر لزوم سامان یافتن فضای مجازی، به پرسش «فرهیختگان» درباره چگونگی نحوه اجرای طرح فعلی از دید مدافعان آن و مجریان احتمالی این طرح درصورت تصویب این‌گونه توضیح داد: «این توضیحاتی که در بخش قبلی دادم راجع به فرآیند تصویب یا رد بود. من راجع به مفاد طرح صحبت نکردم اما مساله‌ای که شما مطرح کردید دقیق و درست است. نگاه من هم این است. وضع قانون برای سامان دادن به فضای مجازی واقعا لازم است و امری ضروری به‌نظر می‌رسد و هیچ‌کس هم به‌جز یک‌سری افرادی که همیشه از قانون گریزان بوده‌‌اند با آن مخالف نیست. نکته قابل‌توجه اینجاست که ما، راجع به نحوه این فرآیند و سامان دادن بحث داریم. عده‌ای معتقدند که این فرآیند با این طرح جوابگو است. ما می‌گوییم خیر، این فرآیند با طرح مطرح‌شده قابل‌حل نیست و باعث اختلاف خیلی زیادی هم می‌شود. در این میان عده‌ای می‌گویند می‌شود برای سامان دادن به این فضا از روش‌های دیگری استفاده کرد. باید دید مثل مساله‌ای که شما مطرح کردید آیا می‌شود از روش‌های دیگر در این باره استفاده کرد یا خیر؟ ما معتقدیم حرف شما درست است، اعتقاد ما این است که شورای‌عالی فضای مجازی که با حکم رهبری مشغول به‌کار شده است باید در این خصوص سیاستگذاری کند و اگر ایده‌ای هم مطرح می‌شود با هماهنگی این شورا باشد.»
این نماینده مخالف تصویب طرح صیانت سخنان خود را اینطور ادامه داد: «در چند مدت اخیر، دیدیم که دبیر این شورا هم به‌نوعی مخالفت خودش با طرح صیانت را اعلام کرد و گفت که این طرح شکست‌خورده است. دلیلش هم آن است که به‌نظر می‌رسید در این‌باره، هماهنگی لازم میان مجلس، این شورا و سایر دستگاه‌های مربوطه صورت نگرفته بود. مرکز پژوهش‌های مجلس هم ایرادهای بسیار جدی به این طرح وارد دانسته بود. طبق گفته این مرکز، طرح فعلی مغایرت‌های متعددی با اصول قانون اساسی دارد. همه اینها نشان می‌دهد که فرآیند بررسی این طرح، فرآیند درستی نبوده و نظر ما هم این است که بهتر است دولت در این خصوص لایحه‌ای به مجلس تقدیم کند؛ چراکه وقتی به مجلس لایحه داده شود، شاهد یک کار کارشناسی دقیق‌تری خواهیم بود. دیدیم که هم رئیس‌جمهور، هم رئیس مجلس و هم وزیر محترم ارتباطات همگی نسبت به این طرح ایرادهای جدی داشتند. امیدواریم این فرآیند اصلاح شود.»
امیدواریم دولت، لایحه‌ای در این‌باره به مجلس بفرستد
جلال رشیدی‌کوچی، در پاسخ به این پرسش «فرهیختگان» که آیا هزینه‌های احتمالی تصویب آن در بین افکار عمومی است که باعث‌شده دولت در این زمینه ورودی نداشته باشد و با عدم ورود خود در قالب ارائه لایحه، تقریبا تمام امور مربوط به آن را به کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت واگذار کرده است یا دلایل دیگری در این باره وجود دارد، گفت: «دولت تا الان در این باره که لایحه‌ای تقدیم کند، اعلام آمادگی نکرده است. این صحبت شما هم برای برخی نمایندگان و برخی اهل فن مساله مهمی است.
این که چرا واقعا علی‌رغم اینکه در صحبت‌های اخیر رهبری هم شاهد بودیم که ایشان به‌صراحت اشاره کردند در حوزه فضای مجازی ایراداتی وجود دارد و نقل به مضمون می‌گویم در ادامه این اشاره فرمودند آقای رئیسی و دوستان‌شان برای این مساله (فضای مجازی) یک تدبیری بیندیشند، یعنی رهبر معظم انقلاب رسما طبق اسناد بالادستی و طبق قوانینی که وجود دارد و همچنین طبق مصوبات شورای‌عالی فضای مجازی اعلام کردند که آقای رئیسی و دوستان‌شان این موضوع را پیگیری کنند و به‌نظر می‌رسد راه صحیحش هم همین باشد.
نکته مهم این است که بالاخره شورای‌عالی فضای مجازی به دستور رهبر معظم انقلاب ذیل اختیارات ولی‌فقیه در اصل 110 قانون اساسی شکل گرفته و یک نهاد فراقوه‌ای است. آنجا در احکام شورا آمده است که سامان دادن به فضای مجازی، برعهده این شوراست. ما هم در این مدت شاهد بودیم که هم دبیر و هم برخی اعضای شورای‌عالی فضای مجازی اعلام کردند که راجع به طرح صیانت، اختلاف نظرهای بسیار زیادی وجود دارد. امیدواریم درنهایت این اتفاق طوری رقم بخورد که نتیجه آن به نفع مردم باشد. به‌نظر می‌رسد که اگر سامان دادن این فضا در همان قالب شورای‌عالی فضای مجازی و لایحه دولت صورت بگیرد، خیلی بهتر باشد.»
اساسی‌ترین ایراد طرح صیانت
این نماینده مجلس یازدهم در جواب به اینکه به‌عنوان یکی از نمایندگان مخالف طرح صیانت که در کمیسیون مشترک بررسی این طرح نیز حضور داشته است، اساسی‌ترین ایرادات وارد به این طرح را چه می‌داند، گفت: «مهم‌ترین و اساسی‌ترین ایرادی که شاید خیلی‌ها متوجه آن نباشند، این نیست که بر فرض مثال قرار است اینترنت محدود یا اینستاگرام فیلتر شود. اینها به نظرم فرعیاتی است که دارد اصل موضوع را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. مهم‌ترین ایرادی که به این طرح وجود دارد، این است که طرح فعلی، به‌دنبال تقویت یکی از کمیته‌ها یا یکی از کمیسیون‌های زیرمجموعه شورای‌عالی فضای مجازی است و قرار است با تقویت آن اختیارات دو کمیسیون دیگر را کاهش دهد.»
این نماینده مجلس در ادامه افزود: «در این‌باره سعید احدیان، مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی یادداشتی در روزنامه «فرهیختگان» نوشته‌اند که در آن به اصل ماجرا یعنی اساسی‌ترین ایراد طرح صیانت پرداخته‌اند. ایراد آنجاست که ما با تصویب این طرح قطعا شاهد یک بی‌قانونی در فضای مجازی خواهیم بود، یعنی ما یک نهادی درست می‌کنیم و اختیاراتی به این کمیسیون یا نهاد که اسم آن کمیسیون عالی نظارت است می‌‌دهیم که این کمیسیون می‌تواند حتی مصوبات شورای‌عالی فضای مجازی را که نهاد بالادستی خودش محسوب می‌شود نیز اصطلاحا وتو و از دستورکار خارج کند. نکته جالب‌تر اینکه تمام ابعاد نظارت بر این کمیسیون را نیز به خود کمیسیون سپرده‌ایم. این مساله نگران‌کننده و خطرناک است و به‌نظر می‌رسد اصل ایراد این است. امیدواریم بتوانیم این مساله را در صحن حل‌وفصل کنیم.»
رشیدی در پایان گفت‌وگو احتمال حل‌وفصل این مساله در صحن مجلس را، «خیلی زیاد» عنوان کرد.
آینده طرح صیانت چه می‌شود؟
معین‌الدین سعیدی در این باره به «فرهیختگان» می‌گوید: «براساس آیین‌نامه داخلی مجلس، برای کار کمیسیون مشترک یک بازه زمانی مشخص پیش‌بینی شده که الان این زمان مشخص به پایان رسیده است و از آنجا که معاونت نظارت مجلس به روند رای‌گیری طرح در کمیسیون مشترک اشکال قانونی وارد کردند، من فکر می‌کنم اصولا چنین طرحی اکنون باید در صحن بیاید و این مساله باعث می‌شود آحاد جامعه فارغ از جناح‌های سیاسی و همه مردم با سلایق مختلف نگرانی‌هایی درباره این طرح داشتند، با بازگشت این طرح به صحن نگرانی تمام خواهد شد.»
- ۰۱/۰۱/۱۷