نبرد توییتری درباره فاجعه منا
حادثه منا و کشته و زخمی شدن شمار زیادی از زائران بیت الله الحرام نیز در صدر اخبار شبکه‌های اجتماعی قرار داشت و در این میان کاربران توئیتر از طریق هشتگ‌های مختلف حضوری فعال داشتند.
بسیاری از مردم در گوشه و کنار جهان از طریق پیام‌های توئیتری خود به بازماندگان این حادثه تسلیت گفتند ولی بازار حضور کاربران خاورمیانه و کشورهای اسلامی در توئیتر داغ تر از سایر کشورها بود.
در بیشتر توئیت هایی که از سوی کاربران این کشورها منتشر شده است، علاوه بر ابراز ناراحتی بابت وقوع این حادثه خونبار، یک موضوع به بحث گذاشته شده و آن هم پیدا کردن مقصر اصلی این فاجعه مرگبار است.
توئیت‌های کاربران بیشتر به عملکرد مقامات عربستان و رفتار حجاج به بحث گذاشته شده است و البته در میان توئیت‌های مختلف به تئوری‌های توطئه و خرابکارانه هم اشاره شده است. هشتگ‌های متعددی درباره این حادثه در زبان‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفت، به‌عنوان مثال هشتگ #HajjStampede در عرض 24 ساعت 10 هزار بار و هشتگ #Mina نیز بیش از 30هزار بار توئیت شد.
عربستان سعودی و دنیای عرب
در جهان عرب، 2هشتگ کاملاً متضاد در توئیتر به زبان عربی با عناوین «دولت شکست خورده عربستان» و«دولت موفق عربستان»، ترند شد. (وقتی تعداد زیادی از افراد در یک بازه زمانی از هشتگ خاصی استفاده کنند و این تعداد از منتشرکنندگان هشتگ‌های دیگر فزونی بگیرد می‌گوییم آن هشتگ «ترِند» شده است.) بخشی از کاربران که به عملکرد ناموفق عربستان در مراسم حج امسال معترض بودند از هشتگ هایی همچون الاداره السعودیه الفاشله، اداره فاشله، تدافع مشعر منی، تدافع منی، الحج 1436، یوم العجز و... استفاده کرده و اعتراض و ناراحتی خود از عملکرد آل سعود را نشان دادند. در یکی از این هشتگ‌ها آمده است«عید مسلمانان به مراسم تشییع جنازه حجاج تبدیل شد.»
البته طولی نکشید که در جهان عرب، تگهای حمایت از عملکرد سرویس امنیتی عربستان سعودی از اعتراض‌ها پیشی گرفت و با انتشار عکس هایی از حجاج بسیار سالمند و ناتوان و همچنین کمک‌رسانی نیروهای امدادی عربستان به حجاج آسیب دیده، سعی در موجه جلوه دادن چهره این کشور داشتند. برخی دیگر نیز در توئیت‌های خود حجاج ایرانی را مقصر این فاجعه دانستند.
ایران
ایران یکی از منتقدان اصلی عملکرد عربستان سعودی در حج امسال است. در توئیتر رهبر معظم انقلاب به زبان انگلیسی و عربی آمده است: «دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را در این حادثه تلخ پذیرفته و به لوازم آن به قاعده حق و انصاف عمل کند.» در یکی دیگر از هشتگ‌ها هم با عنوان «بی کفایتی آل سعود» که از سوی کاربران بسیار حمایت شده است، بسیاری، عربستان را به دلیل ضعف مدیریت و مسدود کردن راه حجاج مورد شماتت قرار دادند، البته ازآنجا که توئیتر در ایران فیلتر است و همه کاربران امکان استفاده ازآن را ندارند این تگ تنها بیش از 100 بار توئیت شد و با وجود اینکه ایران تلفات زیادی در این حادثه داشت از نظر فعالیت کاربران در شبکه‌های مجازی یکی از خاموش ترین کشورها به حساب می‌آمد.
نیجریه
بخش زیادی از توئیت‌های مرتبط با این فاجعه را نیز پاسخ کاربران بویژه در نیجریه به اظهارات «خالد الفیصل» یکی از شاهزاده‌های عربستان و رئیس کمیته مرکزی حج عربستان سعودی تشکیل می‌دهد که عامل اصلی این ماجرا را برخی زائران با ملیت آفریقایی عنوان کرده بود.
این اظهار نظر موجی از اتهامات ضدنژادپرستی را به راه‌انداخت و سیل توئیت‌های کاربران، این شاهزاده عرب را نشانه گرفت؛ به عنوان مثال «شایجا پاتل»، شاعر کنیایی در واکنش به اظهارات شاهزاده عربستانی در صفحه توئیتر خود نوشت: اظهارات این مقام عربستانی زشت و قبیح و عاملی برای تهییج خشونت علیه سیاهپوستان است. یکی از کاربران آفریقایی نیز در توئیت خود نوشت: «پاسخ‌های قابل پیش‌بینی آل سعود، ضدیت با سیاهپوستان و فقراست و حالا خوب می‌دانیم که عربستان بیگانه هراسی دارد.» برخی از آفریقایی‌ها هم در توئیت‌های خود از غرور ملی و میراث خود دفاع کردند و عده‌ای دیگر مقامات عربستان سعودی را دروغگو خواندند. فشار توئیت‌های کاربران به حدی بود که سرانجام عربستان سعودی اخبار برخی رسانه‌های بین‌المللی که به نقل از شاهزاده «خالد الفیصل» حجاج آفریقایی را عامل حادثه منا معرفی کرده بودند
تکذیب کرد.
پاکستان
به گزارش روزنامه ایران بیشتر هشتگ‌های مرتبط با حج در پاکستان به انتقاد از عملکرد مسئولان و مقامات عربستان مربوط است ولی در مقابل تعداد کمی از کاربران نیز در هشتگ‌های خود این واقعه را ناشی از ازدحام جمعیت و خطای انسانی دانستند. در توئیتی دیگر آمده است: «کاش رژیم سلطنتی سعودی به مردم معمولی هم اهمیت می‌داد» و دیگری پاسخ داده است: «اگر تلاش مسئولان و سرویس‌های امنیتی و امدادی نبود این تراژدی ابعاد بزرگ تری می‌یافت و حالا شاهد هزاران کشته بودیم.»
اندونزی
در اندونزی به عنوان یکی از پرجمعیت ترین کشورهای مسلمان جهان بیشتر پیام‌های توئیتری، رنگ و بوی همدردی با بازماندگان را داشت و با اینکه چند نفر از حجاج این کشور نیز در حادثه منا کشته شدند ولی تعداد کمتری از کاربران نسبت به عملکرد رژیم آل سعود اعتراض داشتند.
در یکی از توئیت‌ها آمده است: «لطفاً این مراسم را با دقت بیشتری مدیریت کنید؛ مدیریتی که از قلب و ذهن می‌آید.»
- ۹۴/۰۷/۰۷