به نظرات سایت‌ها برای خرید موبایل اعتماد کنیم؟
سمیه مهدوی - استفاده از تجربه دیگران در امور گوناگون، از گذشته دورتا کنون مرسوم بوده و افراد برای کسب موفقیت و خودداری از تکرار اشتباه، از تجربیات سایرین استفاده می‌کردند و معمولا به نتایج رضایت بخشی نیزدست می‌یافتند.
اما با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی هنوز هم استفاده از نظردیگران در انجام امور مختلف، در بین افراد مرسوم است با این تفاوت که منابعی که این تجربیات را در اختیار بشر امروزی می‌گذارند از تنوع بیشتری نسبت به گذشته برخوردار شده‌اند.
فضای مجازی، یکی از منابعی است که قادر است در یک چشم به هم زدن، ظاهرا، کوهی از اطلاعات و تجربیات را به سوی ما سرازیر کند. سایت‌های بی شماری در زمینه معرفی و تبلیغ اجناس مختلف فعالیت می‌کنند و کاربران زیادی در مورد آنها به اظهار نظر پرداخته و تجربیات خود را در قالب "comment" با دیگران به اشتراک می‌گذارند. اما گستردگی منابع کسب اطلاع و دسترسی به اینترنت، تا چه حد توانسته تجربیات کارآمدی را در اختیار ما قرار دهد؟
برای روشن‌تر شدن موضوع، فرض کنید قصد خرید گوشی هوشمند جدیدی دارید. اما انتخاب از بین برندهای مختلف برای شما دشوار است و برای یافتن گوشی مورد نظر خود، نیاز به تحقیقات بیشتر دارید. برای این کار به سایت‌های خبری تبلیغی در این زمینه مراجعه می‌کنید، مشخصات گوشی مورد نظر خود را مطالعه کرده و سری به نظراتی که کاربران در این صفحه گذاشته‌اند، می‌زنید.
اما مطالعه سطحی این نظرات نه تنها به شما کمکی نمی‌کند بلکه ممکن است تردید شما را دو چندان کند. در این بخش‌ها عمدتا با نظراتی رو به رو می‌شوید که بیشتر اوقات در تضاد کامل با یکدیگر قرار دارند. برخی به شدت از گوشی مورد نظرتعریف می‌کنند و برخی دیگر آن را کالایی بی مصرف می‌دانند که ارزش هزینه کردن را ندارد، در این میان عده‌ای دیگر که در واقع خریدار هستند نیز ناامیدانه به دنبال پاسخی قانع کننده برای سوالات خود هستند. دیری نمی‌گذرد که متوجه می‌شوید وارد جنگ زرگری تمام عیار شده‌اید که اگر دقت لازم را نداشته باشید می‌تواند شما را ناخواسته به انتخاب نادرستی وادارد. این همه تضاد صرف نظر از تفاوت سلیقه افراد، از آنجا نشات می‌گیرد که همه کسانی که به درج نظر در سایت‌های موبایلی می‌پردازند کاربران واقعی نیستند و فقط تعداد کمی از نظردهندگان تجربیات واقعی خود را در اختیار سایرین قرار می‌دهند. از این نکته بسیار مهم هم نباید غافل شوید که در بسیاری از این سایت‌ها با توجه به سیاست آنها، قصد فروش یک محصول، داشتن تبلیغات و مسایلی از این دست گاه اصلا اجازه انتشار نظرات کاربران واقعی داده نشده و نظرات ایشان نمایش داده نمی‌شود. از اینجا می‌توان به اهمیت شناسایی فضای حاکم بر برخی از سایت‌ها پی برد و با هوشیاری بیشتر مانع سودجویی افرادی شد که ناآگاهی دیگران را دستمایه کسب سود بیشتر برای خود قرار می‌دهند. برای آشنایی بیشتر با این موضوع، نظردهندگان را به دو دسته غیرواقعی و واقعی تقسیم می‌کنیم و به بررسی آنها می‌پردازیم.
نظر دهندگان غیر واقعی (نظردهنده نماها!)
برخی از کسانی که در سایت‌ها اقدام به درج نظرات خلاف واقع می‌کند خود به گروه‌های مختلفی تعلق دارند. عده‌ای از آنها جزو افرادی هستند که در سایت مورد نظر فعالیت می‌کنند و در حقیقت این سایت را به عنوان منبع درآمد خود می‌دانند، این افراد نظرات جانبدارانه و افراطی خود را در قالب‌های گوناگون عنوان می‌کنند و برای قابل باور شدن آنها به روش‌های مختلفی متوسل می‌شوند. این نظردهندگان بیشتر در سایت‌هایی فعال هستند که علاوه بر کار بررسی گوشی در زمینه فروش نیز فعالیت دارند. برخی از این سایت‌ها اگرچه ظاهرا قصد فروش نداشته و سایت خبری به نظر می‌رسند اما در واقع از سوی برخی برندهای موبایل ساخته و یا حمایت می‌شوند. آنها در بخش کامنت‌ها به تبلیغ کالای مورد نظر می‌پردازند و در مورد ویژگی‌های مثبت آن اغراق می‌کنند. به این ترتیب حجم بالای نظرات مثبت از جانب این گونه افراد، ذهن مخاطب واقعی را برای خرید این محصول آماده می‌کند، به خصوص که برخی از آنها به قدری حرفه‌ای تنظیم شده‌اند که تا حد ممکن باورپذیر بوده و از هر روش تبلیغ دیگری موثرتر عمل می‌کنند. برای مثال به چند نمونه از این نظرات توجه کنید.
- من خودم طرفدار این برند نیستم و تا حالا هم از این برند گوشی نداشتم چون طراحی گوشی‌هاش رو دوست نداشتم، اما این بار کمپانی x کولاک کرده، گوشی جدیدش حتی از iPhone 6 اپل هم بهتره با وجود این که نصف قیمت اون رو داره، هر کی قصد خریدش رو داره ضرر نمی‌کنه، اونایی که می‌گن این گوشی به درد نمی‌خوره، حتی یک بارم این گوشی رو در دست نگرفتن!!. (توجه کنید که دفاع جانانه فردی که خود را طرفداراین برند نمی‌داند و با اغراق به کاربر می‌قبولاند که این گوشی به قدری خاص است که باعث چرخش 180 درجه‌ای او و طرفداری از این برند شده است.)
- من این گوشی رو خریدم، خیلی ازش راضیم هر کی که این گوشی رو تو دستم می‌بینه عاشقش میشه ( توجه داشته باشید که در بسیاری موارد این در حالی است که گوشی مورد نظر هنوز به بازار عرضه نشده است و فقط توسط کمپانی سازنده معرفی شده تا طی برنامه زمانی مشخص در کشور‌های مختلف عرضه شود.)
- اونایی که می‌گن این گوشی x ضد آب نیست باید بگم که من این گوشی رو دارم، همش با خودم می‌برمش استخر، حتی در عمق 4 متری باهاش عکاسی کردم و برای امتحان، نوشابه و شربت هم روش ریختم، هیچیش نشده، با خیال راحت این گوشی رو بخرید و از قابلیت ضد آبش لذت ببرید. (توجه داشته باشید که این نظر دهنده نیز با طرح ادعایی خلاف واقع قصد ترغیب سایرین برای خرید را دارد، آیا باور می‌کنید وی در حالی و با ریسک شخصی خود، گوشی گرانقیمتش را داخل آب برده و با آن عکاسی کرده که حتی کمپانی سازنده ادعای چنین قابلیتی را ندارد و از کاربران خواسته تا جایی که امکان دارد از فرو بردن گوشی در آب خودداری کنند چه رسد به سرازیر کردن نوشابه و شربت روی آن، در واقع باید باور کنید که این نظر دهنده برای اثبات قابلیت‌های این گوشی قید بیش از دو میلیون تومان را زده تا زمینه آگاهی سایرین را فراهم کند!)
- چرا این گوشی اینقدر زود تموم شد، خواهش می‌کنم دوباره این گوشی رو موجود کنید، من می‌خوام دو تا سفارش بدم!!!
همانطور که مشاهده می‌کنید هیچ یک از این قبیل نظرات، مبنای علمی و قابل اعتمادی ندارند و فقط تلاش نظردهندگان (در واقع فروشندگان یا مسوولان تبلیغات یک برند) بر تشویق سایرین برای خرید متمرکز شده است.
نظردهندگان رقیب
در مقابل این دسته از افراد، گروهی نیز هستند که در جبهه رقیب فعالیت می‌کنند، کسانی که به دنبال تخریب گوشی رقیب هستند و در این راه از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند و با بزرگنمایی ضعف‌ها و کم ارزش نشان دادن نقاط قوت، قصد آجر کردن نان رقبا را دارند. حالا به نمونه‌هایی از نظرات آنها توجه کنید.
- من خودم طرفدار این برند هستم، اما نمیدونم چرا کمپانی x این بار اینقدر کم کاری کرده، طراحیش که تکراریه، سخت افزارشم خیلی ضعیفه، با این امکانات قیمتشم که سر به فلک می‌کشه، با نصف این پول میشه یه پرچمدار از برند y خرید که با سخت افزار قدرتمندش ترکونده، هیچ بازی رو نمی‌تونید پیدا کنید که گوشی برند y از پس اجراش برنیاد، عمر باطریش رو که دیگه نگو، حیف که کمپانی محبوب من، این دفعه خراب کرد ولی من بازم طرفدارشم! زنده باد کمپانی x! (توجه داشته باشید که در واقع این نظر دهنده در قالب یک طرفدار برند Y قصد تخریب گوشی برندx و تبلیغ گوشی مطلوب خود را دارد که البته ادعاهایش در رابطه با هردو گوشی فوق خلاف واقع است.)
- گوشی‌های x خیلی قوی هستند. من تا حالا چند تا گوشی از این برند داشتم، اما با ورود برندهای قدرتمندی چون y دیگه کار برند x تمومه، خیلی حیف شد خدا کنه این برند بتونه به جایگاه قبلیش برگرده که البته با شرایط فعلی بعید می‌دونم این کار شدنی باشه! (توجه داشته باشید در این کامنت، نظر دهنده خود را در قالب فردی دلسوز گنجانده اما در واقع قصد تخریب آن را دارد، در اینگونه نظرات هیچگونه اطلاعات موثقی رد و بدل نمی‌شود و فقط هدف منصرف کردن افراد از خرید محصولات این برند است.)
- از باطری این گوشی می‌تونید به عنوان بخاری استفاده کنید، بعد از یک ساعت استفاده به قدری داغ میشه که دست آدم رو می‌سوزونه! نمایشگرشم که اینقدر روش مانور می‌ده چنگی به دل نمیزنه و فقط انرژی باتری رو مصرف می‌کنه، تازه من شنیدم این گوشی در دو نسخه به بازار عرضه شده که نسخه چینیش قراره به بازار ایران بیاد. (تحقیر برند رقیب و دامن زدن به شایعات)
در این دسته نیز مانند گروه قبلی اطلاعات بی پایه و اساسی رد و بدل می‌شود اما این بار با هدف منصرف کردن افراد از خرید برند مورد نظر و ایجاد انگیزه برای خرید از سایر برند‌ها که غالبا مطلوب نظردهندگان این دسته است.
در این میان گاهی نزاعی نیز بین این دو گروه در می‌گیرد که هر یک دیگری را متهم به داشتن سر و سری با برندی خاص متهم می‌کنند. شناسایی این افراد در میان نظر دهندگان کار دشواری نیست و فقط نیاز به صرف وقت و اندکی ریز بینی دارد. این افراد معمولا به عنوان پای ثابت در سایت‌ها فعالیت می‌کنند، و تلاش می‌کنند تا هیچ نظر مخالفی را بی‌پاسخ نگذارند و در این راه گاهی به توهین و تحقیر متوسل می‌شود. این افراد متعصبانه با برند‌ها برخورد می‌کنند و معمولا به جای بررسی نقاط ضعف و قوت گوشی مورد نظر بر پایه سند و مدرک، اقدام به خشکاندن آب از سرچشمه کرده و کمپانی‌های سازنده را هدف قرار می‌دهند.
نظردهندگان واقعی
در صورتی که خریدار واقعی نیازی به پرسه زدن دایمی در این سایت‌ها ندارد، او در مقطعی از زمان که قصد خرید دارد به این سایت‌ها مراجعه می‌کند و از نظرات دیگران بهره‌مند می‌شود و اگربه اندازه کافی عادل باشد تنها در صورتی اقدام به مراجعه مجدد به این سایت‌ها می‌کند که با توجه به نظر افراد و بدون تحقیق کافی اقدام به خرید گوشی کرده و از انتخاب خود راضی نباشد. در این حال وی با قصد آگاه کردن سایرین نظر خود را ثبت می‌کند. این دسته از افراد معمولا سوالات واقعی مطرح می‌کنند و بیشتر تمایل به تبادل نظر در رابطه با گوشی مورد نظر خود را دارند. به نمونه‌هایی از این نظرات توجه کنید.
- من می‌خوام گوشی بخرم اما نمیدونم بین برند x و y کدوم روانتخاب کنم، اگه کسی تجربه‌ای داره لطفا راهنمایی کنه؟
- بعد از آپدیت کردن گوشی x بعضی از اپلیکیشن‌ها دیگه کار نمی‌کنند، کسی هست که چنین مشکلی براش پیش اومده باشه؟
اما در حین مطالعه نظرات، به موردی بر خوردم که بیش ازهر چیز من را به نوشتن این گزارش ترغیب کرد. یک نظردهنده که به نظر واقعی می‌رسید! در اظهار نظری پرگلایه عنوان کرده بود که مدتی است برای کسب اطلاعات از مشخصات گوشی مورد نظر خود و استفاده از تجربه کاربری افراد به این سایت مراجعه می‌کنم اما هر بار فقط با کل‌کل نظر دهندگان رو به رو می‌شوم و دست خالی باز می‌گردم، آیا بهتر نیست به جای دعوا بر سر برند‌ها، تجربیات خود را در اختیار یکدیگر قرار دهیم؟
همان طور که ذکر شد بخش نظرات در برخی از سایت‌ها، صحنه جنگ و دعوای زرگری میان برند‌هاست و اغلب عرصه جولان افرادی است که اهداف مادی خود را جستجو می‌کنند. بنابراین بهتر است برای کسب اطلاعات مورد نیاز از گوشی مورد نظر خود به یک منبع بسنده نکنیم و صرف مطالعه یک یا دو نظر، به خرید گوشی ترغیب و یا از خرید آن منصرف نشویم. تحقیقات بیشتر از منابع معتبر و بی‌طرف می‌تواند ما را در انتخاب بهترکمک کند. بنابراین می‌توان در کنار استفاده از این سایت‌ها، نیم نگاهی هم به روش‌های قدیمی تحقیق داشت و حتی‌المقدور در دنیای واقعی از افراد معتمدی که تجربه کافی در این زمینه دارند، استفاده کرد. چرا که در این روش افرادی را برای مشورت انتخاب می‌کنیم که به آنها اطمینان داریم و با کسب اطلاعات مفیدتر می‌توانیم به دنیای مجازی، نظردهندگان مجازی و نظرات مجازی از موضع آگاهانه و بالاتری نگاه کنیم. (منبع:عصرارتباط)
- ۹۴/۱۰/۰۲
