نقره‌داغ کردن تهرانی‌ها با جریمه معاینه فنی
علی شمیرانی - هدف از تهیه و راه‌اندازی سامانه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی اصولا کمک به بهبود در اتخاذ تصمیم‌ها، نظارت بهتر بر اجرای آنها و تسهیل و تسریع در امور است.
اما گاهی روش کار برخی سامانه‌ها ابهاماتی جدی را با خود به همراه می‌آورند. از جمله اینکه وقتی نوبت به اخذ انواع جرایم از مردم می‌شود، سامانه‌ها به سرعت هرچه تمام، انواع مصوبات لازم را دریافت کرده و در طرفه‌العینی اجرایی می‌شوند مثل سامانه جریمه خودروهای فاقد معاینه فنی. اما وقتی قرار است سمت دیگر ماجرا سامانه‌ها به شفافیت کمک کنند، شاهد هزار و یک اشکال‌تراشی و ابهام در اجرای آنها هستیم، مثل سامانه اموال مسوولان، سامانه حقوق مدیران و ...!
برای روشن شدن موضوع، قصد پرداختن به سامانه جریمه خودروهای فاقد معاینه فنی را داریم که میلیون‌ها تهرانی را نقره‌داغ کرده‌اند و این پرسش را مطرح می‌کنند که هدف کاهش آلودگی هواست یا آنکه درآمدزایی هم مدنظر مدیران تصمیم‌گیر و مجری این سامانه سوال‌برانگیز بوده است.
مروری کوتاه بر تاریخچه یک سامانه
هجدهم خردادماه سال 94 بود که مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران جزییات مصوبه جدید شورای شهر در مورد معاینه فنی خودروهای پایتخت‌نشینان را تشریح کرد.
ولی آذروش ضمن تشکر از همراهی اعضای شورای شهر در احساس مسوولیت! نسبت به حل معضل آلودگی هوا در شهر تهران به عنوان یک مطالبه عمومی، گفت: بر اساس ماده 2 این لایحه، تمامی وسایط نقلیه سبک و سنگین (اعم از پلاک دولتی شخصی و نظامی ) که در حوزه استان تهران شماره‌گذاری شده‌اند و قصد تردد در منطقه رینگ زوج و فرد (رینگ سبز طرح مناطق کم انتشار آلایندگی) را دارند مکلفند برای اخذ معاینه فنی تنها به یکی از مراکز مکانیزه شهر تهران مراجعه کنند و خودروهای فاقد معاینه فنی شهر تهران نیز توسط دوربین‌های نظارت تصویری شناسایی شده و در نهایت به صورت نرم‌افزاری (خودکار و روزانه!) اعمال قانون و قبض جریمه همراه نداشتن برگه معاینه فنی برای تمام این خودروها توسط پلیس راهنمایی و رانندگی صادر می‌شود.
2 آذر ماه سال 97 سردار محمدرضا مهماندار فرمانده انتظامی تهران بزرگ گفت: از روز شنبه سوم آذر ماه، خودرو‌هایی که فاقد معاینه فنی هستند توسط دوربین‌های سطح شهر در ۲۴ ساعت شبانه‌روز جریمه می‌شوند.
بر اساس اظهارات این مقام انتظامی، خودروهای فاقد معاینه فنی، روزی 50 هزار تومان جریمه می‌شوند. بنابراین با توجه به گفته رییس‌پلیس راهور تهران، خودروهای فاقد معاینه فنی در طول یک ماه (30 روز) حدود یک میلیون و 500 هزار تومان جریمه می‌شوند.
از آن مقطع همچنین به گفته مدیران ستاد معاینه فنی شهرداری تهران، در اولین روز از طرح LEZ یعنی ۲۷ آبان ماه سال 97 حدود ۱۲۵۰ دوربین در سطح شهر تهران از مبادی ورودی و همچنین محدوده زوج و فرد و طرح ترافیک، کار ثبت خودروهای فاقد معاینه فنی را انجام می‌دهند. این دوربین‌ها دیتای خودروها را از سازمان راهداری و وزارت کشور (سامانه یکپارچه معاینه فنی وزارت کشور «سیمفا») استعلام و ثبت کرده و سپس برای پلیس ارسال می‌کنند و به این ترتیب خودرو‌هایی که فاقد معاینه فنی باشند ۵۰ هزار تومان جریمه خواهند شد.
آغاز نقره‌داغ کردن تهرانی‌های بی‌خبر
11** ماه پس از اجرای این طرح و به کمک سامانه‌هایی که به سرعت برق و باد و البته به شکل تعمدا یا سهوا ناقص به یکدیگر متصل شدند، خروجی‌ها برای متولیان طرح بسیار رضایت‌بخش بود و 180 میلیارد تومان خرج روی دست تهرانی‌های عمدتا از همه جا بی‌خبر گذاشت.**
سیزدهم اسفندماه سال 97 حسینی‌منش مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران گفت: ۴ میلیون خودرو در پایتخت در تردد هستند که طی ۱۱ ماه گذشته، ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو توسط دوربین‌های سطح شهر به‌دلیل نداشتن معاینه فنی شناسایی و طی چندین مرتبه جمعا حدود ۱۸۰ میلیارد تومان جریمه شدند.
اعتراض بی‌نتیجه پایتخت‌نشینان
اما این سامانه از روز اجرا سهوا یا عمدا با اشکالی واضح و قابل پیش‌بینی جلو رفت که ابهامات در اهداف اجرای آن را بیشتر می‌کند.
در خبرها آمده **طبق قانون هنگامی که میزان جریمه‌های خودرو به یک میلیون تومان رسید، نیروی انتظامی پیامکی را برای صاحب خودرو ارسال می‌کند و میزان جریمه خودرو را به راننده اطلاع می‌دهد. بنابراین رانندگان خودروهای فاقد معاینه فنی در خوش‌بینانه‌ترین حالت و در صورت عدم مراجعه برای دریافت خلافی خودرو، 20 روز بعد از پایان مهلت گواهینامه معاینه فنی خود از موضوع جریمه آگاهی پیدا می‌کنند که بسیار دیر است.**
این اشکال اما نادیده گرفته شد تا 180 میلیارد تومان از جیب مردم خارج شود. تنها در یک نمونه یکی از همکاران ما سال گذشته برای بررسی اتفاقی میزان خلافی خود متوجه شد که 2 میلیون و 500 هزار تومان بابت معاینه فنی جریمه شده است و از قضا هیچ جریمه دیگری نیز نداشت.
البته خدا می‌داند از آن زمان تاکنون چه تعداد از شهروندان بی‌اطلاع تهرانی جریمه شده‌اند.
**این موضوع باعث شد تا صدای برخی مردم درآید که این چه وضعیتی است و آیا سامانه‌هایی که بلافاصله از روز اتمام معاینه فنی، به سرعت و دقت بالایی وارد عمل شده و مردم را جریمه می‌کنند، آیا این امکان را ندارند که حداقل 10 روز قبل از انقضا، یک پیامک بابت انقضای اعتبار معاینه فنی برای آنها ارسال کنند؟! آن هم در شرایط بسیار بد اقتصادی که ذهن مردم درگیر هزار و یک مشکل است.**
بماند که در خصوص بیمه‌ها شاهد آن هستیم که حدود 15 روز قبل از انقضا، از طرف شرکت‌های بیمه به مردم اطلاع داده می‌شود که برای تمدید بیمه‌های خود و جلوگیری از ضرر و زیان به آنها مراجعه کنند.
پاسخ عجیب و بی‌نتیجه مسوولان
هشتم اردیبهشت ماه سال 97 بود که نواب حسینی‌منش مدیرعامل وقت ستاد معاینه فنی شهرداری تهران از همکاری با پلیس برای دسترسی به اطلاعات مالکان خودرو در راستای اعلام منقضی شدن معاینه فنی خودروها خبر داد.
جالب آنکه مجریان پروژه جریمه 180 میلیارد تومانی مردم تهران ظاهرا از همان ابتدا به خوبی در جریان این نقیصه ساده و قابل رفع قرار داشتند. وی با بیان اینکه برخی از شهروندان انتقاد دارند که از زمان معاینه فنی آنها می‌گذرد اما اطلاعی از این موضوع نداشته و جریمه می‌شوند، گفت: در حال حاضر سامانه سیمفا در اختیار شهرداری تهران نیست و دخل و تصرفی در اطلاعات مالک نداریم و آن چیزی که ما از مالک خودرو در اختیار داریم VIN، پلاک خودرو و وضعیت معاینه فنی آن است اما شماره و اطلاعاتی از مالک نداریم که اتمام مهلت معاینه فنی را به وی اطلاع دهیم!
پاسخی که قطعا قابل قبول نیست زیرا پیامک‌های جریمه به خوبی به دست مردم می‌رسد!
وی با بیان اینکه با همکاری معاونت فناوری شهرداری و پلیس تلاش داریم که پوشه شهروندی ایجاد کنیم، گفت: در قالب این پوشه شهروندی می‌توانیم به اطلاعات شهروندان، شماره تلفن و ... دسترسی یابیم و بلافاصله پس از اتمام معاینه فنی به شهروندان پیامک بزنیم.
**حسینی‌منش با بیان اینکه نمی‌توانم زمانی را برای انجام این مهم اعلام کنم، گفت: با این حال این مساله در دستور کار شهرداری قرار دارد و به محض همکاری با پلیس می‌توانیم این سامانه را راه‌اندازی کنیم!**
نقره‌داغ کردن تهرانی‌ها ادامه دارد
نگارنده این متن سال 93 یک خودروی سمند صفرکیلومتر خریده بود که طبق قانون چندسال نیاز به دریافت معاینه فنی نداشت. در سال‌های اخیر اما با آنکه می‌دانستم مهلت معافیت از معاینه فنی ماشینم رو به اتمام است، اما به دلیل انبوهی از مشغلاتی که مردم را گرفتار خود کرده، از این موضوع غفلت کردم تا اینکه من هم یکی از میلیون‌ها طعمه و قربانی این سامانه ناقص شدم.
هفته قبل پیامکی با این مضمون به دستم رسید: «مالک محترم! پلاک ... تخلف نداشتن گواهی معتبر معاینه فنی وسیله نقلیه در خیابان ... زمان ... ساعت... ثبت شد. راهور تهران بزرگ ش.ق:... ش.پ...»
هنوز در شوک این پیامک بودم که دو روز بعد پیامک نقره‌داغ شدن دوم هم به دستم رسید و این بار دوربین یک خیابان دیگر مرا شکارکرده بود و پیامک پلیس راهور با خطاب راننده محترم! به دستم رسید.
بلافاصله مقدمات مراجعه به یکی از مراکز معاینه فنی را در دستور کار گذاشتم و البته بد نیست بدانید، همان روزی هم که تلاش می‌کنید تا خود را به یکی از مراکز معاینه فنی در تهران برسانید بازهم توسط دوربین‌ها شکار خواهید شد و میهمان جریمه‌ای دیگر توسط پلیس راهور!
لذا هنوز هم نمی‌دانم چند پیامک جریمه دیگر به دستم خواهد رسید.
آیا فریادرسی هست؟
تهرانی‌ها هنوز جریمه می‌شوند و خبری از رفع این نقیصه ساده و قابل رفع در سامانه سیمفا نیست.
سوال اینجاست که آیا فریادرسی در کشور هست تا به داد مردم تهران و رفع این مشکل برسد، نمایندگان مجلس، مدعی‌العموم، یک قاضی، شورای شهر، وزارت کشور، دیوان عدالت، پلیس، دولت و ... آیا امکان ورود به این معضل را ندارند؟
**چگونه است که درست از روزی که اعتبار معاینه فنی یک خودرو به پایان می‌رسد، کار جریمه شروع می‌شود و اتفاقا پلیس هم چند وقت بعد پیامک جریمه را به دست رانندگان محترم! می‌رساند، اما آیا واقعا نمی‌توان 10 روز قبل این کار ساده را انجام داد؟ تا حداقل روزی که فرد بی‌خبر حتی در راه ستاد معاینه فنی است هم جریمه نشود؟!
سوال اینجاست که آیا این جرایم فارغ از اینکه قانونی شده‌اند، اخلاقی و شرعی هم هستند؟**
آیا واقعا پلیس که جرایم بدحجابی مسافران خودروها را به مالک خودرو ارسال می‌کند امکان رفع این مشکل را ندارد؟
در یک نمونه دیگر این روزها در کشور شاهد راه‌اندازی خدمات آنلاین پرداخت عوارض جاده‌ها هستیم که به موجب آن رانندگان سراسر کشور به راحتی از عوارضی‌ها عبور کرده و چند روز بعد با توجه به ذخیره تصویر پلاک آنها در دوربین‌های مستقر در جاده‌ها، پیامک میزان پرداختی به همه مالکان ماشین‌ها ارسال می‌شود.
هیچ پاسخ، دلیل یا توجیهی این مشکل را رفع نمی‌کند و صرفا اقدام برای رفع این نقیصه است که مشکل را حل می‌کند و تا زمان حصول نتیجه و ورود یک فریادرس، به حکم وظیفه و در حد توان رسانه‌ای خودمان، این گزارش همچنان و همچنان در هفته‌نامه عصر ارتباط منتشر خواهد شد.
البته که بازگرداندن جریمه‌هایی که به این ترتیب از تهرانی‌ها اخذ شده نیز تقاضای نامعقولی نیست، زیرا این نقص نه از طرف مردم که از طرف مجریان سامانه جریمه خودکار مردم بابت نداشتن معاینه فنی تحمیل شده است. (منبع:عصرارتباط)
این گزارش تا حصول نتیجه به شکل مستمر در هفته‌نامه عصر ارتباط منتشر خواهد شد.