«همه دروغ میگویند»
عباس پورخصالیان - این یادداشت، حاصل بررسی کتاب «همه دروغ میگویند» است؛ کتابی نوشته شده توسط دادهکاو سابق شاغل در مرکز تحقیقات شرکت گوگل به نام "سث استفنز-دیویدُویتز" نقش روی جلد کتاب را گویی فردی که زبان فارسی میدانسته طراحی کرده زیرا گویای تعبیری خودمانی از عنوان کتاب است، به معنی «همه ساده راه راه‌اند»!
آشنایی با دکتر سث استفنز-دیویدُویتز
سث که معادل فارسی آن در ادبیات مذهبی ما، "شیث"، هم‌نام با نام پسر سوم حضرت آدم (ع) است، در سال ۱۹۸۲ در خانوادهای یهودی در آمریکا متولد شد؛ در سال 1999 دیپلم گرفت و سپس در رشته فلسفه در دانشگاه استنفورد پذیرفته شد و پس از اخذ درجه لیسانس (B A) از آن دانشگاه، در رشته اقتصاد در دانشگاه هاروارد به تحصیل ادامه داد و در سال 2013 درجه دکترای را خود در این رشته دریافت کرد.
سث متخصص در رشته های داده‌شناسی، رفتارشناسی کاربران (با استفاده از داده کاوی و تحلیل شناسی داده‌های "گوگلترندز") و اکنون استاد میهمان در مدرسه عالی «ورنُن» است. کتاب «همه دروغ میگویند» نخستین اثر او است.
سث تا پیش از چاپ این کتاب در سال 2017، در مرکز تحقیقات گوگل به داده شناسی و تحلیلگری در کلان‌داده های «گوگلترندز» مشغول بود و وظیفه‌اش در مرکز تحقیقات گوگل و هدفش از پژوهش در کلان‌داده‌های «گوگلترندز» رسیدن به روش علمی جدیدی برای پایه گذاری رفتارشناسی داده محور کاربران فضای سایبر بوده است.
آشنایی با گوگلترندز
جمعیت هدف در پژوهش سث، میلیاردها انسان معاصر (از آن جمله شما و من) را شامل میشود زیرا مستند رفتاری هرکدام از ما کاربران جویشگر گوگل، طی 13 سال اخیر از 2004 تا 2017 (یعنی از سال راه اندازی جویشگر گوگل تا سال تالیف کتاب مورد بحث) بخشی از بیگ دیتای «گوگلترندز» را با حجمی بالغ بر 8 تریلیون گیگابایت تشکیل میدهد.
«گوگلترندز» یکی از سرویسهای برخط شرکت گوگل است که اطلاعاتی در مورد روندهای زمانی و بسامدی جستوجوی هر کلیدواژه توسط کاربران موتور جستوجوی گوگل را به صورت گرافیکی به دست میدهد اما چندین برابر اطلاعاتی را که کاربر معمولی از گوگلترندز به ازای هر پرسش (Query) دریافت میکند، پژوهشگران مرکز تحقیقات گوگل با داشتن دسترسی مستقیم به برنامه های کاربردی/تخصصی برای کار با ماشینهای یادگیری (LM)، از درون بیگ دیتای گوگلترندز استخراج و پردازش میکنند.
به خاطر اهمیتی که بیگ دیتای حاصل از کلیدواژه ها و پرسش های کاربران برای مدیریت شرکت گوگل داشت (و دارد)، ایراداتی که در سرویس قبلی گوگل (به نام Google Insights for Search، فعال از سال 2004 تا 2012) مشاهده شده بود، این ایرادات در نسل بعدی سرویس مذکور رفع شد، فعالیت آن در تاریخ 27 سپتامبر 2012 متوقف شد و بیگ دیتای آن در بیگ دیتای سرویس «گوگلترندز» ادغام شد.
ویژگیهای کتاب «همه دروغ میگویند»
این کتاب، توسط موسسه هارپر کالینز در سال 2017 منتشر و به پرفروشترین کتاب نیویورک تایمز تبدیل شد و در همان سال انتشار، توسط اکونومیست و «PBS NewsHour» که پربیننده ترین برنامه خبری یک ساعته شبکه رادیوتلویزیونی آمریکا است، به عنوان کتاب سال معرفی شد.
فهرست مطالب کتاب «همه دروغ میگویند» میتواند گستره موضوعی آن را نشان دهد.
فهرست مطالب کتاب «همه دروغ میگویند»
]توضیحات داخل بین الهلالین از نگارنده این یادداشت است [
• احساس شکمی معیوب شما ("احساس شکمی"، یعنی برداشت احساسی/هیجانی از امور به جای تامل و تفکر علمی در آنها)
• آیا «فروید» مُحق بود؟ (زیگموند فروید، یهودی اتریشی تبار در سال 1900 کتاب «تعبیر رویا» را که با نوآوری «روانکاوی» حاصل شده بود، منتشر کرد و همکیش وی: سث استفنز-دیویدُویتز، 117 سال بعد، کتاب "«همه دروغ میگویند» را که از نوآوری «رفتارشناسی دادهمحور» بنیاد گرفته است)
• بازپنداری داده ها
• بدنها (یا انسان ها) به مثابه داده ها
• کلمات به مثابه داده ها
• تصاویر به مثابه داده ها
• سرُم حقیقت دیجیتالی
• حقیقت در مورد جنس (مذکر، مونث یا دگرباش بودن کاربر)
• حقیقت در مورد (ژرفای و گسترش) نفرت و پیشداوری
• حقیقت در مورد اینترنت
• حقیقت در مورد کودک آزاری و سقط جنین
• حقیقت در مورد دوستان فیسبوکی شما
• حقیقت در مورد مشتریان‌تان
• آیا میتوانیم حقیقت را مهندسی کنیم؟
• بزرگنمایی (با تمرکز بر جزییات)
• در کشور، شهرها و محلات شما چه میگذرد؟
• چگونه دقایق و ساعات زندگیمان را پر میکنیم؟
• من دیگر مشابه ما
• داده سرگذشت ها (تاریخچه هر داده)
• همه جهان، یک آزمایشگاه (بزرگ داده بنیان است)
• الفبای آزمون A/B (مقایسه داده محور عملکرد دو الگوی مشابه)
• طبیعت بیرحم
• روشنگری به شرط ها و شروط ها
•آزمایشها
• «هرکه بیگ دیتایش بیش، بارش بیشتر؟» آنچه بیگ دیتا نمیتواند انجام دهد
• نفرین اندازه پذیری (دادگان با ابعاد فوق بزرگ)
• تاکید بیشتر بر آنچه قابل اندازه گیری (و میسر) است
• (پرسش از) بیگ دیتا (بهمثابه) مساله بزرگ؟ و آنچه را که نباید انجام دهیم
• خطر شرکت های قدرتمند شده (با رسیدن به دانش حاصل از تحلیل شناسی بیگدیتا.)
«همه دروغ میگویند» عنوانی متناقض نما یا پارادوکسیال
فیلسوفان و منطقیون، از 2200 سال پیش تاکنون، پارادوکسهای متعددی را وضع کرده‌اند، مثل: «می‌دانم که نمیدانم»، «گزاره بعدی راست است، اما گزاره قبلی دروغ است» و همین عنوان کتاب مورد بحث: «همه دروغ میگویند» که درک آنها برای ما سرگیجه آور است زیرا اغلب به جایی نمیرسیم! نویسنده کتاب: دکتر سث استفنز-دیویدُویتز نیز همان‌طور که ذکر شد در دانشگاه استنفورد، فلسفه خوانده است پس او نیز با آگاهی از بار پارادوکسیال بودن عبارت: «همه دروغ میگویند» نخستین کتاب خود را چنین نامیده است تا حل معمای کتابش را به عهده خوانندگانش بگذارد.
«همه دروغ میگویند» را چگونه باید فهمید؟
- در حالت یکم: اگر قید «همه» را در عنوان کتاب: «همه دروغ میگویند» به معنی همه افراد یا همه انسانها در نظر گیریم، میتوانیم بگوییم: این گزاره در مورد نویسنده کتاب نیز صادق است، لذا دکتر سث استفنز-دیویدُویتز نیز دروغ میگوید؛ زیرا شخص وی، یکی از افراد تشکیل دهنده «همه» افراد است؛ و چون برای درک درست ادعاهای فرد دروغگو، گزاره های وی را نفی میکنیم، باید گزاره «همه دروغ میگویند» را (به شرط آنکه منظور از «همه» همه افراد یا همه انسانها باشد) به یکی از سه شیوه زیر نفی کنیم تا به حقیقت ادعای وی پی ببریم. • «همه دروغ نمیگویند» بلکه حقیقت را کتمان میکنند ولی در هر حال، داده کاو و تحلیل‌شناس بیگدیتا در نهایت اسرار را فاش و از رفتارها رمززدایی میکند.
• «همه راست میگویند» ولی اگر گاه به ضرورت یا به خاطر عزت نفس، دروغ هم بگویند، فرقی نمیکند، بیگدیتا نماینده زمینی/تکنولوژیکی «دانای مطلق» است.
• «نَه همه دروغ میگویند» بلکه برخی دروغ میگویند، اما هیچکس نمیتواند به بیگ دیتا دروغ بگوید. بیگ دیتا کاشفالقطاع (کنار زننده پرده ها و حجابها) است.
- در حالت دوم، اگر منظور نویسنده از «همه» همه موجودات باشد (همچنان که طراح نقش روی جلد کتاب نیز حیوانات «راه راه شده» را زیر عنوان «همه دروغ میگویند» به تصویر کشیده است!) مصادیق و مضامین «همه»، چیزهای طبیعی و مصنوعی را نیز شامل میشود، آنوقت نتیجه میگیریم که بیگ دیتا، ماشین یادگیری و هوش مصنوعی هم در نهایت خارج از دایره اطلاق این گزاره نیستند و آنها هم
- دروغ میگویند یا حداقل نمیتوانند همیشه به ما راست بگویند.
آنچه باید مورد تاکید قرار گیرد
1. از پارادوکسیال بودن عنوان کتاب مذکور بگذریم، میرسیم به ادعای نویسنده آن: این اثر، مقدمه‌ای است بر «علم رفتارشناسی داده محور کاربران». این ادعای بزرگ را کارشناسان فاوا نمیتوانند رد یا قبول کنند. تنها رفتارشناسان، مردم شناسان، جامعه شناسان، روان شناسان بالینی، روان‌پزشکان و دانشمندان علوم شناختی میتوانند آن را تایید یا تکذیب کنند! نمیدانم چرا هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است. آیا رفتارشناسان، مردم شناسان وغیره به خود جرات ورود به بحث را نمیدهند؟
2. موضوع مهم این کتاب از نظر نویسنده کتاب (و نگارنده این یادداشت) این است که:
افراد به هنگام پرکردن پرسش‌نامه های تحقیقاتی طرح شده در یک پیمایش آکادمیک، به هنگام پاسخ دادن به سوالات استاندارد پرسش‌نامه های تحقیقاتی، چندان صادق نیستند، اغلب دروغ میگویند و همین پاسخ های دروغ مبنای پیمایش ها و زیربنای نظریه هایی (نادرست) قرار میگیرند در حالی که کاربران به هنگام جستوجوی کلیدواژه ها در اینترنت، به صورتی ناخودآگاه، رازهای پنهان و طبیعت واقعی خود را رو کرده زیرا فکر میکنند که جست وجو کردن، اغلب یک فعالیت خصوصی است و نتایج جستوجو نیز خصوصی باقی می‌مانند.
3. سث استفنز-دیویدُویتز به درستی میگوید:
پیشفرض «جست وجو کردن به عنوان یک فعالیت خصوصی»، خطای بزرگ اغلب کاربران است.
4. وجود این داده ها در مراکز داده گوگل به زیان شرکت ها، به ضرر نهادهای دولتی و به سود همه کسانی است که کلیت این داده ها را در اختیار دارند (یا قسمتی از آن را در اختیار میگیرند) و به یاری فنون تحلیل‌شناسی (analytics)، به واقعیترین دانش رفتارشناختی کاربران دست می‌یابند.
5. به باور وی (که به راحتی میتوان آن را پذیرفت):
کارکرد کلان داده های گوگلترندز، مانند کارکرد کلان داده های رقبای گوگلترندز و صاحبان رسانه های اجتماعی، این است که میتواند مانند داروی اعتراف گیری (Thiopental) از میلیاردها کاربر خطاکار، عمل کند.
6. او دلسوزانه توصیه میکند که:
مدیران، روسا و کاربران، در رویکرد جستوجوگری خود تجدید نظر کنید.
و نگارنده این یادداشت، بر توصیه های وی مایل است بیفزاید که:
7. مدیران فناوری اطلاعات و اعضای محترم شورای‌عالی فضای مجازی، در زمینه ایجاد جویشگر ملی و جویشگرهای تخصصی قوی مورد نیاز تخصص های باند باریک، سیاست گذاری و همکاری کنید.
8. از جویشگری که ارزش صفت «ملی» و «جهانی» را داشته باشد در خیلی از کشورها (به جز آمریکا و چین) اثری نیست!
9. آیا تا کنون یک سند سیاستی در مورد جویشگر ملی کشور دیده‌اید؟ اگر شما خواننده گرامی، چنین سندی را دیده‌اید، نگارنده را هم از غفلت درآورید.
(منبع:عصرارتباط)
- ۹۹/۰۴/۱۵