پیک به‌جای پلتفرم، ایده جدید فروش دارو
ماجرای هک اسنپ فود نشان داد نگرانی مسئولان وزارت بهداشت درباره احتمال افشای اطلاعات بیماران در سکوهای فروش اینترنتی دارو چندان هم بی‌دلیل نیست! باوجود این نمی‌توان انکار کرد که حرکت به سمت سکوهای آنلاین در حوزه‌های گوناگون هم موضوعی است که می‌تواند تسهیلات زیادی را در زندگی شهرنشینی امروزی ایجاد کند؛ موضوعی که پیش از این در حوزه تاکسی‌های اینترنتی هم با مخالفت‌هایی همراه بود اما امروز به موضوعی جا افتاده بدل شده است.
سازمان غذا و ارو اما با طرح دارورسانی در منزل موافق است؛ طرحی که به گفته رئیس سازمان غذا و دارو دستورالعمل آن در حال تدوین است. درست مانند طرح سکوهای دارو که بنا بود دستورالعمل‌هایش تدوین شود اما فعلا خبری از آن نیست! با رشد کسبوکارهای اینترنتی، کم‌کم دامنه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به فروش داروها به‌ویژه مکمل‌هایی مانند مولتی ویتامین، قرص‌های لاغری و... گسترش یافت. مسئولان وزارت بهداشت خصوصا سازمان غذا و دارو اما بارها اعلام کردند که «فروش اینترنتی دارو، ممنوع است.» در ین میان، مسئولان سازمان غذا و دارو، حساسیت‌های موجود و نگرانی از تبعات ناگوار فروش اینترنتی دارو بر سلامت افراد را دلیل ممنوعیت فروش اینترنتی ذکر کرده‌اند. به گفته برخی مقامات این سازمان، فهرست برخی داروهای ممنوعه که سابقه اینترنتی عرضه‌شدن دارند، شامل داروهای تاریخ انقضا گذشته، قاچاق، سقط جنین و مخدر است. پلیس فتا نیز چند ماه قبل از کشف یک داروخانه اینستاگرامی با بیش از ۳۰هزار قلم داروی کمیاب و غیرقابل مصرف خبر داده بود. با تمام اینها، سکوها در حوزه‌های مختلف توانسته‌اند کار مردم را راحت کنند؛ سکوهایی همچون تاکسی‌های اینترنتی که در ابتدای امر مخالفانی داشتند اما درنهایت به‌عنوان راهکاری تازه پذیرفته شدند و خودشان را به‌روزرسانی کردند.
یک هک نگران کننده
ماجرای هک اسنپ فود هم نشان داد که این نگرانی خیلی هم نابجا نیست. سجاد اسماعیلی، سخنگوی سازمان غذا و دارو در گفت‌وگویی با اشاره به ماجرای اخیر هک اسنپ فود اشاره می‌کند و می‌گوید: امنیت داده و اطلاعات بیماران باید توسط حاکمیت تامین و نظارت بر مبنای الزامات حفاظتی موجود باشد. همچنین به‌دلیل حفظ اصل محرمانگی در درمان بیماران، بخش خصوصی نباید در مدیریت اطلاعات سلامتی بیماران مشارکتی داشته باشد. به گفته وی برای ورود سکوها به دارورسانی درِ منزل، لازم است حفاظت و حراست از اطلاعات بیماران صورت گیرد. بیمار امکان ثبت درخواست خود را بر اساس کد نسخه الکترونیک در سامانه داشته باشد، مراکزی که عرضه کننده محصول هستند اطلاعات مربوط به شرکت تولیدی را به بیمار ارائه دهند و بیمار درسامانه یکپارچه، دیتا راملاحظه وانتخاب کندکه ازکدام مرکزسرویس بگیرد.اسماعیلی با اشاره به اقدامات انجام شده برای تدوین دستورالعمل مربوط به ورود سکوها به دارورسانی درِ منزل و با بیان این‌که این دستورالعمل تا پایان سال نهایی خواهد شد، می‌افزاید: سکو اگر می‌خواهد مداخله‌ای درحمل دارو داشته باشد در این راستا باید طرف قرارداد با داروخانه شود وبه صورتی شفاف و واضح محصول را با استاندارد و باکس مشخص تحویل بگیرد و تحویل بیمار دهد و پاسخگوی هر‌گونه اعتراضی در این حوزه نیز باشد.
مناقشه دارویی
در ضوابط فروش اینترنتی اقلام غیردارویی در داروخانه‌های کشور در سال۱۳۹۳ اشاره شده که داروخانه‌های دارای مجوز فروش اینترنتی، صرفا مجاز به فروش کالاهای بهداشتی، آرایشی و مکمل‌های تغذیه، شیرخشک، فرآورده‌های طبیعی و سنتی وملزومات مصرفی پزشکی دارای مجوز ازسازمان غذاودارو ازطریق اینترنت هستند. با این حال در تبصره۲ ماده۸ آیین‌نامه حمایت از تولید دانش بنیان واشتغال آفرین درحوزه سلامت، مصوب تیر۱۴۰۱، تاکید شده وزارت بهداشت باهمکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است زمینه عملیاتی شدن توزیع دارو ازطریق سکوها (پلتفرم‌ها) و کسبوکارهای اینترنتی را با رعایت اصل رقابت و جلوگیری از انحصار فراهم کند. طبق این آیین‌نامه، دستورالعمل این تبصره باید دو ماه از تاریخ ابلاغ، توسط وزارت بهداشت با همکاری وزارت ارتباطات، تدوین و ابلاغ شود اما اکنون بعد از گذشت یک‌سال و نیم از تصویب قانون مذکور در هیأت وزیران، خبری از عملیاتی شدن توزیع دارو یا فراهم‌کردن بسترهای آن نیست.نکته جالب توجه این‌که رئیس اداره داروخانه‌های سازمان غذا و دارو، نیمه آذر امسال تصریح کرده «بستر فروش اینترنتی فعلا مورد تایید نیست.» مینا آژوغ، بر همین اساس از موافقت سازمان غذا و دارو با فروش اینترنتی دارو و عرضه آن درِ منزل در راستای چارچوب قوانین بالادستی و حاکمیتی سخن گفته و درعین حال تاکید کرده این اقدام باید بر اساس آیین‌نامه مشخص از سوی این سازمان باشد؛ آیین‌نامه‌ای که توسط سازمان غذا و دارو درحال تدوین است و تا پایان سال از طریق تارنمای سازمان و بسترهای مورد تایید آن، اطلاع‌رسانی می‌شود.وعده سازمان غذا و دارو برای تدوین آیین‌نامه فروش اینترنتی دارو و معلق گذاشتن آن تا پایان سال در حالی است که خودش به‌عنوان زیرمجموعه وزارت بهداشت از متولیان اصلی این موضوع است و باید با همکاری وزارت ارتباطات به بسترسازی این موضوع کمک کند.
حمایت وزارت اقتصاد از سکوها
در مناقشه بین وزارت بهداشت خصوصا سازمان غذا و دارو باسکوهای برخط در حوزه توزیع اینترنتی، هیأت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب‌وکار، شهریور امسال اعلام کرد که سکوهای عرضه دارو که دارای مجوز از اتحادیه کسبوکارهای مجازی و سایر مراجع صدور مجوز کسبوکارهای اینترنتی هستند، نیاز نیست برای عرضه دارو از سازمان غذا و دارو، مجوز جدید دریافت کنند. براین اساس، سازمان غذا و دارو موظف شد دستورالعمل نظارت بر فرآیند فعالیت و همکاری داروخانه با سکوهای اینترنتی را برای رسیدن دارو ازداروخانه به مصرف‌کننده نهایی، طی چهار ماه تدوین و ابلاغ کند. البته حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا ودارو، چندی بعد با اشاره به مصوبه هیأت مقررات‌زدایی اعلام کرد این مصوبه، طبق نظر معاون اول رئیس‌جمهور در ستاد تنظیم بازار، ابطال و مقرر شد موضوع از مسیر درست پیگیری شود. به گفته وی، سازمان غذا و دارو از ابتدا مخالف فروش اینترنتی دارو بوده و این شیوه، کاملا نادرست است، با این حال محمدی تاکید کرد مخالف عرضه دارو از طریق سکوها نیست اما مسیر را باید این سازمان تعریف کند.
پیک دارو به جای سکوها
وزیر بهداشت هم معتقد است ما غیر ازداروخانه کسی رامجاز نمی‌دانیم. طبق استدلال وی داروخانه، مسئول خرید وفروش دارو است.ضمن این‌که به‌دلیل حضور پزشکان درداروخانه، آنها مسائل مربوط به تجویز، تداخل وخطرات دارو را می‌پذیرند. وزیر بهداشت، «پیک دارو» رابرای بیمارانی که مشکل مراجعه حضوری دارند، تجویز کرد. با توجه به این‌که ازسال گذشته طرح دارورسانی برای جانبازان ۷۰درصد و بیماران ام.اس. توسط دو بیمه دی و بیمه سلامت انجام می‌شود از تجربه‌های آنها می‌توان برای دارورسانی به کل بیماران استفاده کرد و درصورتی که نواقصی دراین راه وجود دارد، می‌توان آن را برطرف کرد. هرچند لازم است تا سازمان غذا و دارو هم سریع‌تر وارد عمل شده ونسبت به تدوین دستورالعمل توزیع برخط دارو اقدام کند.