یک گام تا پایان گمنامی در اینترنت ایران
با گسترش فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی در جامعه و افزایش روز افزون حضور در این فضا بسیاری از مقوله‌های مهم اجتماعی در این فضا شکلی جدید به خود گرفته‌اند. این فضای جدید بستری را به وجود آورده است که افراد با حضور در آن بتوانند دست به خلق هویت‌هایی متفاوت با آنچه در دنیای واقعی هستند بزنند. ناشناسی افراد در فضای جدید یکی از مسائل مهمی است که با خود پیامدهای گوناگونی را به همراه دارد. حضور گمنام در این فضا فرصتی را به وجود می‌آورد که افراد به انواع حساب‌های کاربری دست یابند بدون آنکه اثری از هویت واقعی افراد در آن پیدا شود. این مساله هم جنبه‌های مثبت و هم جنبه‌های منفی را به همراه دارد. متاسفانه در جامعه ما استفاده درستی از این ناشناسی نمی‌شود و معمولا این هویت ناشناخته فرصتی برای مزاحمت‌ها و کلاهبرداری‌های اینترنتی می‌شود. این مساله همواره در جامعه ما در دردسرساز بوده و باعث شده است که راه‌های گوناگونی برای مقابله با آن شکل بگیرند اما مسائل این فضا با وجود تمامی این تلاش‌ها همچنان ادامه دارند و به نظر می‌رسد که مسئولان این‌بار راه حل جدیدی را برای حل این مساله در پیش گرفته‌اند.
این‌بار صحبت استفاده از کارت هوشمند ملی برای جمع‌آوری اطلاعات افراد در این فضا می‌شود. هر چند که هنوز درباره شیوه استفاده از این کارت اطلاعات روشن و صریحی از سوی مسئولان ارائه نشده است، اما به نظر می‌رسد که استفاده از این کارت برای کنترل فضای مجازی می‌تواند پیامدهایی را به همراه داشته باشد که بعضی از آنها چندان هم خوشایند نیستند. شاید استفاده از این کارت بتواند اطلاعات دقیقی از هویت حاضران در فضای مجازی و آمار آنها به دست دهد و به میزان زیادی از جرم و جنایت‌ها بکاهد اما در عین حال استفاده از آن می‌تواند باعث ایجاد حس ناامنی در افراد جامعه برای حضور در این فضا شود. به همین دلیل لازم است استفاده از این کارت هوشمند و اطلاعات آن به صورتی باشد که به احساس امنیت افراد در این فضا لطمه وارد نکند.
تعیین هویت در فضای مجازی
روز گذشته، سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور با بیان اینکه در برنامه ششم دو بحث جدی داریم، گفت: یکی از اهداف ما ارتقا و محوریت دادن به پایگاه اطلاعات جمعیت کشور در تراکنش‌های حضوری برای تصدیق و احراز هویت است.
محمدابراهیم طریقت افزود: اصرار داریم که موضوع نشانی دسترسی، جدی گرفته شود و براساس قانون، شماره ملی و کدپستی، نشانی محل سکونت یا نشان دسترسی را فقط باید از پایگاه اطلاعات جمعیت کشور استعلام کنیم و تدابیری برای به روز نگه داشتن آن داشته باشیم. این نیاز جدی در فضای آماری و خدمت‌دهی است. او با بیان اینکه خیلی مواقع به علت سیال بودن جمعیت، اعداد دقیقی درباره آن نمی‌توانیم ارائه دهیم، گفت: این آمارها ثبتی است و نسبت به آمارهای سرشماری، هزینه‌ها را به‌شدت کاهش می‌دهد البته مرتب باید به روز شود.
سخنگوی سازمان ثبت احوال درباره هدف دوم ثبت احوال برای برنامه ششم توسعه اظهارکرد: هدف دوم، مدیریت هویت در فضای مجازی است. راهبرد اصلی ما تحول دیجیتالی در ثبت احوال با دو شاخص عملکردی است. یکی بحث ارتقای پایگاه است و دیگری استفاده از کارت هوشمند ملی برای مدیریت هویت در فضای مجازی است.
به گزارش ایسنا، طریقت در پایان درباره اقدامات سازمان ثبت احوال برای تصویب راهبرد مدیریت در فضای مجازی در کمیسیون‌های برنامه ششم توسعه گفت: ما در کمیسیون‌های دولت الکترونیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات و به ویژه اجتماعی برنامه ششم توسعه این موارد را مطرح کردیم و در کمیسیون اجتماعی تصویب شد.
تصدیق هویت در فضای مجازی با یک تراشه
توضیحات بیشتر در این زمینه را می‌توان از لابه‌لای اظهارنظر یک سال قبل معاون فناوری و اطلاعات سازمان ثبت احوال یافت که گفت: کارت ملی هوشمند ابزاری برای شناسایی هویت فرد در فضای مجازی است و تاکنون یک میلیون کارت هوشمند صادر شده است. حمید پارسایی با بیان اینکه کارت ملی هوشمند به تصدیق هویت در فضای مجازی کمک می‌کند، گفت: مخاطبان شبکه‌های اطلاعاتی دستگاه‌ها توسط این کارت شناسایی می‌شوند و سپس به فرد خدمات ارائه می‌دهند.
او با اشاره به تفاوت‌های کارت شناسایی ملی و کارت هوشمند ملی اظهارکرد: کارت شناسایی ملی موجب احراز هویت در فضای واقعی می‌شد، اما کارت ملی هوشمند این کار را در فضای مجازی نیز انجام می‌دهد. ویژگی خاص این کارت در تراشه روی آن است که هویت فرد را در فضای مجازی تصدیق می‌کند. کارت ملی هوشمند نخستین وسیله‌ای است که در کشور این کار را انجام می‌دهد و حاوی امضای الکترونیک فرد نیز است.
معاون فناوری و اطلاعات سازمان ثبت احوال در ادامه گفت: کاربر تعریف شده می‌تواند از طریق کارت ملی هوشمند به پایگاه ثبت احوال و پایگاه‌های دیگری مانند سلامت و ناجا در طول شبانه روز متصل شود. تاکنون نام کاربری و رمز عبور قابل انتقال به فرد دیگر بود ولی با استفاده از کارت هوشمند ملی تنها فرد دارنده کارت می‌تواند از نام کاربری و رمز عبور استفاده کند.
استراق سمع در فضای مجازی ممنوع
یک وکیل دادگستری در پاسخ به این سوال که آیا رصد افراد با استفاده از شناسه یا کد ملی‌ای که برای هویت شخصی آنها در نظر گرفته شده است، مشمول حریم خصوصی می‌شود یا نه، گفت: برای شناسایی افراد نیازمند ابزارها تراشه‌ها و نرم افزارهایی است که افراد هویت خودشان را با آنها ثابت می‌کنند. مصطفی ترک همدانی ادامه می‌دهد: داده‌های افراد از طریق این تراشه‌ها و نرم‌افزارها جمع‌آوری می‌شوند و در جاهایی که لازم است از آنها استفاده می‌شود. استفاده از این داده‌های هویت شخصی افراد در فضای مجازی ممنوع است مگر جایی که قانون اجازه دهد.
او می‌افزاید: در قانون جرایم رایانه‌ای هم دستیابی به داده‌های شخصی افراد منوط به دستور قضائی است. او تصریح می‌کند: اگر استفاده از داده‌ها برای دستیابی به اطلاعات کلان مانند آمار مراجعه‌کننده‌ها به کمیته امداد یا تعداد یارانه بگیرها باشد استفاده از این داده‌ها اشکالی ندارد اما رصد اطلاعات شخصی افراد و اینکه آنها در این فضا چه کارهایی انجام می‌دهند فقط با دستور مقام قضائی مجاز است و اگر عملی غیر از این صورت گیرد خلاف قانون است.(منبع:آرمان)