ITanalyze

دانیال رمضانی - هفته قبل نام اپراتور آفریقای جنوبی با برند تجاری MTN (mobile telephone network) بار دیگر در صدر اخبار رسانه‌های بزرگ دنیا قرار گرفت. البته علت توجه رسانه‌های مهم بین‌المللی به این اپراتور تنها به علت گستره و محدوده فعالیت این اپراتور نیست؛ زیرا در سطح بین‌المللی MTN شرکت چندان بزرگی محسوب نمی‌شود، بلکه عامل این توجهات بیشتر به دلیل تخلفات و حاشیه‌هایی است که این اپراتور را خبرساز کرده است.

MTN یک شرکت ارتباطاتی راه دور چندملیتی است که در سال ۱۹۹۴ به عنوان دومین اپراتور تلفن همراه آفریقای‌جنوبی آغاز به ‌کار کرد و در حال حاضر در ۲۱ کشور آفریقایی و آسیای میانه، از جمله نیجریه، کامرون، زامبیا، کنگو، اوگاندا و ساحل عاج و همچنین ایران فعالیت دارد.

نخستین ابهام در مورد MTN به ترکیب واقعی سهامداران این شرکت باز می‌گردد که هیچ اطلاعات دقیق و رسمی در مورد آن پیدا نمی‌شود و همین موضوع شایعات زیادی در خصوص دولت‌ها، شرکت‌ها و حتی نهادهای امنیتی پیرامون این شرکت و سهامداران آن ایجاد کرده است.

نام MTN اما از سال 82 در ایران بر سر زبان‌ها افتاد، یعنی زمانی‌که ترکسل از مزایده پرحاشیه اپراتور دوم ایران کنار گذاشته شد و MTN پا به بازار بسیار بزرگ و مهم ایران گذاشت. البته ترکسل از آن زمان تا کنون در دادگاه‌های متعدد بین‌المللی به طرح شکایت از MTN پرداخته و این شکایت‌ها همچنان در حال رسیدگی است و بر اساس اخبار حالا وارد مرحله‌ای جدید شده است.

سابقه شکایت ترکسل از MTN

اما نخستین سابقه شکایت ترکسل از MTN به اتهام تبانی این اپراتور آفریقای جنوبی برای کنار زدن ترکسل و در اختیار گرفتن پروانه مشارکت در اپراتور دوم ایران، به سال 91 باز می‌گردد.

رویترز در آن مقطع در خصوص جزئیات و مبنای اولیه این شکایت نوشته بود: ترکسل در شکایت خود تقاضای ۴.۲ میلیارد دلار خسارت از MTN کرده است. شرکت MTN از آفریقای جنوبی هم اتهامات فوق را رد و ادعای رقیب ترک خود را «اخاذی» توصیف کرده است.

بر اساس آمار اعلام‌شده توسط MTN تنها در سال ۲۰۱۱ سود حاصل از بازار ایران برای شرکت ‌MTN، ۱.۳ میلیارد دلار برابر با ۹ درصد کل سود جهانی این شرکت بوده است.

اما در قلب پرونده قضایی گشوده‌شده علیه MTN اعترافات ‌کریس کیلووان‌، یکی از مقام‌های اجرایی سابق MTN قرار دارد که توانست در پیروزی شرکت در امضای قرارداد با ایران نقشی کلیدی ایفا کند. این مسوول سابق MTN بعد از اخراج خود از این شرکت، به همراه اعترافاتش حدود ۷۰۰۰ صفحه اسناد داخلی شرکت را در اختیار وکلای «ترکسل» قرار داده است.

کریس کیلووان می‌گوید در پیشبرد پروژه ورود به ایران که با اسم رمز «پروژه اسنوکر» در میان اعضای کمپانی MTN شناخته می‌شد، ۲۰۰ هزار دلار از سرمایه شخصی‌اش را صرف پرداخت رشوه به ‌یوسف سلوجی‌، سفیر وقت آفریقای جنوبی در تهران کرده و امتناع MTN از بازپرداخت این وجه به وی انگیزه‌اش برای افشاگری علیه کارفرمای سابقش شده است.

ماجرای کریس کیلووان از سال ۲۰۰۴ آغاز می‌شود، زمانی که او برای انجام ماموریتش به ایران رفت و توسط سفیر آفریقای جنوبی در تهران مطلع شد که اگرچه به ظاهر «ترکسل» برنده عقد قرارداد با ایران شده، MTN نباید از تلاش برای پیگیری به دست آوردن امتیاز راه‌اندازی اپراتور دوم ایران دست بردارد.

این اتهامات اگرچه همواره از سوی شرکت MTN رد شده است، اما نهایتا این پرونده که در دادگاهی در آمریکا در حال رسیدگی بود به علت آنچه از سوی MTN فقدان صلاحیت دادگاه آمریکایی برای رسیدگی به این پرونده عنوان شده بود، معلق و بی‌نتیجه ماند.

در نهایت اردیبهشت‌ماه سال 92 وکلای شرکت ترکسل طی یادداشتی به دادگاه اعلام کردند که با توجه به تصمیم جدید دادگاه عالی آمریکا از این پرونده کنار می‌کشند.

شکایت دوباره ترکسل از MTN

اما ترکسل چهار سال بعد یعنی در سال 96 دوباره اعلام کرد که قصد پیگیری شکایت خود از MTN را دارد و این بار شکایتش را در دادگاهی در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی طرح خواهد کرد. بوراک مرگن، کارشناس ارشد ارتباطات شرکت ترکسل در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی در پاسخ به این پرسش که در پرونده ارایه‌شده به دادگاه عالی آفریقای جنوبی نام چه افراد حقیقی یا حقوقی به عنوان متشاکی ذکر شده است، گفت: ترکسل از ایرنه چارنلی، مدیر اجرایی سابق و فوتوما نهیلکو، مدیر اجرایی کنونی  MTN‌و سه شخصیت حقوقی (MTN Group Ltd و MTN International (Mauritius) Limited و‌Mobile Telephone Networks Holdings (PTY) Ltd) در دادگاه عالی ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی شکایت کرده است.

متعاقب این اقدام اما شرکت MTN بار دیگر تقاضای رد شکایت کرد که دادگاه عالی ژوهانسبورگ با رد اعتراضات شرکت  MTN‌آفریقای جنوبی در پرونده طلب غرامت 4.2 میلیارد دلاری شرکت ترکسل ترکیه، روند بررسی آن را آغاز کرد.

دستگیری سفیر سابق آفریقای جنوبی در ایران

هفته قبل اما با گذشت بیش از یک سال از آغاز رسیدگی به شکایت ترکسل در دادگاه عالی ژوهانسبورگ، این پرونده وارد مراحل جدیدی شد و به موجب دستور دادگاه، یوسف سلوجی، سفیر سابق آفریقای جنوبی در ایران به اتهام رشوه برای کمک به فعالیت شرکت مخابراتی MTN در ایران دستگیر شد.

به گزارش رویترز، یوسف سلوجی که اکنون بازنشسته شده است، روز پنج‌شنبه هفته قبل توسط پلیس آفریقای جنوبی دستگیر شد.

به گفته پلیس، سلوجی متهم است که معادل 100 هزار دلار آمریکا برای کمک به برنده شدن MTN در قرارداد 15 ساله برای کار در ایران با ارزش 31.6 میلیارد دلار رشوه گرفته است و این پول را صرف خرید یک خانه در پرتوریا کرده است.

البته یوسف سلوجی نیز بار دیگر این اتهامات را انکار کرد. او قبلا گفته بود پولی که او به دست آورده بود، یک وام خصوصی بود و هیچ ارتباطی با MTN نداشت.

سلوجی با وثیقه‌ای ۲۸۰ هزار دلاری آزاد شد تا روز ۱۷ آوریل در دادگاه حضور یابد. او پس از خاتمه ماموریت در ایران و پیش از بازنشستگی، سفیر آفریقای جنوبی در عمان بود.

بلافاصله بعد از انتشار این خبر، سهام MTN در ژوهانسبورگ 0.8 درصد کاهش یافت.

شرکت MTN نیز در بیانیه‌ای تمام این اتهامات را رد و اعلام کرده، اتهامات مطرح شده بر اساس شواهدی است که توسط یک «کارمند ناراضی»‌ ارایه شده و در یک تحقیق توسط یک متخصص حقوق بین‌الملل در سال 2013 رد شد.

به گزارش رویترز سفارت ایران در آفریقای جنوبی به تماس‌ها یا ایمیل‌های این خبرگزاری پاسخ نداد و در ایران نیز اظهارنظری در این خصوص صورت نگرفت.

تجدید ابهامات ورود MTN به ایران

البته در محافل غیررسمی و کانال‌های تلگرامی فعالان حوزه فاوا این خبر باعث شد تا بار دیگر ابهاماتی که حدود 13 سال قبل در خصوص نحوه شروع به‌کار MTN در ایران مطرح بود، دوباره بر سر زبان‌ها بیفتد و این پرسش را مطرح کند که آیا مقاماتی در ایران در زمان مذکور، درگیر این پرونده و شکایت‌ها بوده‌اند یا نه؛ موضوعی که در همان زمان هم حواشی زیادی به همراه داشت و چگونگی ورود MTN، تخطی از مفاد پروانه اپراتوری و حتی دستگیری یکی از مدیران سازمان رگولاتوری ایران به اتهام جاسوسی را به دنبال داشت که البته این اتهام بعدها رد شد و مدیر رگولاتوری آزاد شد.

جریمه سنگین MTN در نیجریه

اما این نخستین باری نیست که نام MTN (شریک خارجی ایرانسل) در خبرگزاری‌های جهان و رسانه‌های ایران بر سر زبان‌ها می‌افتد و ظاهرا آخرین مورد هم نیست.

پنجم آبان‌ماه سال 94 بار دیگر نام MTN بر سر زبان‌ها افتاد و رگولاتوری نیجریه، به دلیل عدم ثبت سیم‌کارت بیش از پنج میلیون کاربر، کمپانی‌‌ MTN در این کشور را به پرداخت جریمه سنگین پنج میلیارد و 200 میلیون دلاری محکوم کرد و شرکت MTN همچنان نیز درگیرو‌دار تعدیل و پرداخت این جریمه است.

این در حالی است که با آغاز به ‌کار شرکت MTN-ایرانسل در ایران نیز شاهد عرضه سیم‌کارت‌های بی‌هویت بودیم که سالیان متمادی موجب بروز مشکلات گسترده و بی‌سابقه‌ای در ایران شد که البته در تمام این سال‌ها رگولاتور ایران، رفتاری نه‌چندان سختگیرانه در قبال این اپراتور داشته و حتی در مواقعی از جمله اعطای زودتر مجوز نسل 3 و بالاتر مورد توجه رگولاتوری نیز قرار گرفت و اپراتور اول کشور (همراه‌اول) برای ورود به نسل‌های پیشرفته عقب نگه داشته شد.

اخراج از اوگاندا به دلیل مسایل امنیتی

اما این تنها کشور آفریقایی نیجریه نبود که برخورد سخت و سنگینی با اقدامات MTN و عرضه سیم‌کارت‌های بی‌هویت در این کشور به عمل آورد. خبرگزاری رویترز در انتهای گزارشی پیرامون دستگیری یوسف سلوجی، خبر کوتاه و مهم دیگری را نیز اعلام کرد که به موجب آن، پلیس اوگاندا نیز اعلام کرد که هفته قبل مدیرعامل MTN در اوگاندا را به علت آنچه نگرانی‌های امنیت ملی عنوان کرده، از این کشور دیپورت (اخراج) کرده است.

MTN که با 10 میلیون مشترک، بزرگ‌ترین اپراتور مخابراتی اوگاندا است، در این زمینه تاکنون اظهارنظری نداشته است.

اگرچه جزئیات بیشتری از دلایل این اتهام سنگین اوگاندا به نماینده شرکت MTN در این کشور منتشر نشده است، اما این مورد نیز موضوع کوچکی نیست و احتمالا اخبار بیشتری در روزهای آتی به دست خواهد آمد.

تغییرات در هیات‌مدیره ایرانسل-MTN

سه هفته قبل اما گزارشی در خصوص کاهش ارزش دلار در ایران و افت بی‌سابقه درآمدهای MTN از مشارکت در پروژه اپراتوری دوم تلفن همراه ایران منتشر کردیم که طبق معمول رویه و سیاست‌های اطلاع‌رسانی این اپراتور که واکنش و اهمیتی به درج ابهامات و گزارش‌های منتشره در نشریات داخلی نمی‌دهند. این گزارش نیز با بازتابی از سوی این اپراتور مواجه نشد.

آخرین خبر پیرامون تغییرات مدیریتی در اپراتور زرد اما متنی یک خطی، غیرعادی و بدون هیچ‌گونه جزئیات مرسوم و استاندارد خبری بود که به موجب آن اعلام شد: «روابط عمومی ایرانسل به اطلاع می‌رساند که آقایان بیژن عباسی آرند و حمید توفیقی به عنوان اعضای جدید هیات‌مدیره ایرانسل انتخاب شده‌اند.»

در مورد ایرانسل اما گفتنی‌های زیادی از سال‌ها قبل، از ماجرای بورسی‌نشدن این اپراتور گرفته تا سایر شنیده‌ها و ابهامات وجود دارد که اصولا با واکنشی از سوی این اپراتور و نهادهای نظارتی مواجه نمی‌شود. (منبع:عصرارتباط)