| تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران |
محمد رستم‌پور - «تعداد زیادی از کسب‌وکارهای مطرح اکوسیستم، یکی از دلایل رشدشان، فیلتر شدن کسب‌وکارهای خارجی مشابه است. درباره نشان هم فیلتر شدن ویز قطعا تأثیر داشته و اگر بگویم تأثیر نداشته، دروغ گفته‌ام»؛
براساس مقررات تبلیغاتی ساترا برای رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، سامانه‌های نمایش ویدئوی درخواستی اجازه ندارند، برای کاربرانی که اشتراک می‌خرند، تبلیغ نشان دهند.
برنا- علی پژوهش؛ فیلیمو یکی از سه سکوی خصوصی بزرگ عرصۀ شبکۀ نمایش ویدئوی درخواستی در ایران است که محصولات صوت و تصویر فراگیر را تولید یا بازنشر می‌کند، این سه سکو در ادبیات مرتبط با حکمرانی سایبری بدل به برنامک دروازه‌بان شده‌اند و تلاش می‌کنند تا قواعد بازار را راساً طراحی و اجرا کنند! روش‌هایی که گاهی خلاف رویۀ جاری نه فقط ایران، بلکه همۀ جهان است!
همانطور که می‌دانید، شما برای تماشای محتوای سکوی فیلیمو باید از اینترنت ایرانسلی استفاده کنید یا اشتراک مدت‌دار داشته باشید، خرید اشتراک این برنامک نمایش ویدئویی درخواستی حداقل 87هزار تومان (ماهانه) و حداکثر 588هزار تومان (شش ماهه) برای شما هزینه ایجاد خواهد کرد.
مدل کسب و کاری فیلیمو تا اینجا اشکالی ندارد اما چالش زمانی ایجاد می‌شود که این سکو تصمیم می‌گیرد، اشتراک بفروشد ولی تبلیغات درون محتوایی خود را حذف نکند!
فروش اشتراک رویه‌ای معمول در بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی جهان است اما حتی سکوهای غربی هم که درون نظام‌های سرمایه‌داری بزرگ شده‌اند، فقط یک مورد از این دو راه درآمدی را انتخاب می‌کنند به این معنا که شما به عنوان کاربر اگر قصد تماشای رایگان محتوا را داشته باشید، باید تبلیغات ببینید اما اگر برای استفاده از آن اشتراک خریداری کردید، دیگر تبلیغی نمی‌بینید.
مثال سادۀ آن برنامک (UGC) یوتیوب است، شما اگر سرویس اشتراکی این سکوی آمریکایی را خریداری کنید، نیازی به تماشای تبلیغات درآمدزا برای این برنامک در ابتدا، خلال یا پایان محتوای مدنظر خود نخواهید داشت، بسیاری از سکوهای بزرگ دیگر جهان در زمینه‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی، نمایش ویدئوی درخواستی، بازی‌های ویدئویی و ... چنین رویکردی دارند.
رویه‌ای استاندارد در جهان که ظاهراً سکوی فیلیمو اعتقادی به آن ندارد! به نظر می‌رسد مدیران صباایده در تلاش هستند که هرمسیری را برای کسب درآمد بیشتر از مخاطب خود را امتحان کنند به همین جهت شما حتی اگر اشتراک مدت‌دار فیلیمو را خریداری کنید، بازهم مجبور به تماشای تبلیغات ابتدایی در شروع فراخوانی هرمحتوا هستید!
تنظیم‌گران فضای سایبر و سازمان‌های حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در کشورهای مختلف جهان قوانین سختگیرانه برای حمایت از کاربران برنامک‌های این فضا دارند تا حقوق آنها توسط سکوها تضییع نشود، در ایران نیز ساترا قوانین مشابه‌ای برای حمایت از مشترکان سرویس‌های صوت و تصویر فراگیر در نظر گرفته است اما جای تعجب دارد که سکوهای دروازه‌بان تمایل چندانی به اجرای قانون نشان نمی‌دهند!
برای مثال وفق بند 38 آئین نامۀ ارتباطات تجاری ساترا، نمایش هرگونه تبلیغ در حساب‌های اختصاصی (پریمیوم) ممنوع است اما مدیران صبا ایده این قانون را رعایت نمی‌کنند، حتی با اینکه مدعی فعالیت حرفه‌ای هستند، احترامی برابر با سکوهای سرمایه‌داری هم برای مشترکان خود قائل نیستند.
علت این تخطئی از آیین‌نامه‌های تبلیغاتی موجود در کشور و کسب درآمد همزمان از محل فروش اشتراک و جذب تبلیغات در آینده توسط خبرگزاری برنا پیگیری خواهد شد.
ستایشی در پاسخ به سوالی در خصوص علت عدم برخورد دستگاه قضا برای برخورد با تخلف فیلیمو به علت پخش سریال سقوط گفت: نباید مقدمتا احراز تخلف و قضاوت کرد.
به گزارش مشرق سخنگوی دستگاه قضا اظهار کرد: وظیفه داریم چنانچه شکایتی احراز شد مطابق موازین قانونی رسیدگی و اعلام نظر کنیم. در خصوص این موضوع چنانچه شکایتی مطرح شود، وظیفه رسیدگی داریم.
وی ادامه داد: در خصوص این موضوع در واحد قضائی مربوطه در دادسرای عمومی و انقلاب تهران شکایتی مطرح شده و تحت رسیدگی است و تصمیمات اتخاذ شده متعاقباً اعلام خواهد شد.
ستایشی گفت: چنانچه در مقررات قانونی افعال یا ترک افعال مرتکبی اگر در خصوص این موضوع وصف مجرمانه داشته باشد در صورت احراز مجرمیت قطعاً در مراجع صالح نسبت به آن تصمیم لازم اتخاذ خواهد شد.
ستایشی در ادامه با بیان اینکه در حال حاضر ۹۳ درصد از ابلاغ‌ها در قوه قضائیه به صورت الکترونیکی و هوشمند صورت می‌گیرد، گفت: با امکان ثبت اتباع بیگانه این میزان افزایش پیدا خواهد کرد و روزانه حدود ۹۰۰ هزار مراجعه به این سامانه وجود دارد.
۸۰ درصد دادرسی‌ها به‌صورت الکترونیک انجام می‌شود
سخنگوی قوه قضائیه تصریح کرد: با کمک سه شرکت دانش بنیان به جای اعزام زندانیان به مراجع قضائی دادرسی به صورت الکترونیک صورت می‌گیرد. اجرای این طرح علاوه بر کاهش جدی هزینه‌ها اعزام و بدرقه زندانیان را تسهیل می‌کند و ۸۰ درصد دادرسی‌ها به‌صورت الکترونیک صورت می‌پذیرد که دستاورد عظیمی محسوب می‌شود.
وی با اشاره ارتباط الکترونیک با کلانتری‌ها اظهار کرد: در سال ۱۴۰۰ بیش از یک میلیون اقدام در این سامانه صورت پذیرفت و در سال گذشته تعداد پنج میلیون و ۱۰۰ هزار استعلام بر خط قضائی صورت پذیرفت.
عباس سیاح طاهری – (بخش دوم) حدود 2 ماه قبل بود که در هفته نامه عصر ارتباط با انتشار مطلبی با عنوان «آپارات، کلوب و لنزور چگونه رشد کردند؛ از خوردن نان فیلترینگ تا مخالف‌نمایی» به بررسی نحوه رشد شرکت صباایده از حدود سال 83 تا کنون پرداختیم.
بررسی تاریخی مسیر رشد این شرکت پرحاشیه نشان می‌دهد که بسیاری از محصولات صباایده با کپی‌برداری از نمونه‌ها و پلتفورم‌های موفق خارجی کمی قبل یا بعد از فیلترینگ پلتفورم‌های خارجی روانه بازار شده و در مواردی از حمایت مالی محمدجواد آذری جهرمی وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز برخوردار شد.
آنطور که محمدجواد شکوری‌مقدم مدیر عامل صباایده تایید کرده، این شرکت به نوعی از پیشگامان انتفاع و نان خوردن از فیلترینگ پلتفورم‌های محبوب خارجی در ایران محسوب می‌شود.
«شرکت صبا ایده» زیرمجموعه گروه ایران سیستم به مدیر عاملی امیرحسین شکوری‌مقدم است که شرکت‌هایی نظیر «شرکت فن آوری اطلاعات ایران سیستم»، «شرکت صنایع الکترونیک ایران سیستم»، و «شرکت ارتباطی کامکار سیستم» را در زیرمجموعه خود دارد.
شرکت صباایده محصولاتی نظیر آپارات، کلوب، فیلیمو، میهن بلاگ، سینماتیکت، صباویژن، کاپرمارکت و … را به بازار مجازی ایران عرضه کرده که برخی از آنها به دلیل عدم استقبال کاربران و مسایل دیگر شکست خورد و برخی دیگر البته با حواشی فراوان سرپا هستند.
پیش از این پرحاشیه‌ترین محصول این شرکت یعنی آپارات بر سر زبان‌ها بود که بارها به علت مسایل و تخلفاتی که پیرامون آن مطرح شده بود، با جنجال‌های رسانه‌ای مواجه شد.
همانطور که در گزارش مذکور نوشتیم بررسی اخبار سال‌های قبل حکایت از خبر چند محکومیت برای محمدجواد شکوری‌مقدم مدیر عامل آپارات داشته است که علیرغم هیاهوی شدید برخی رسانه‌ها در پوشش این اخبار که گاه جنبه تبلیغاتی داشت، اطلاعی از نتیجه محکومیت‌ها در دست نیست که در ادامه به برخی از این موارد پرداخته می‌شود:
البته این خبر نیز مثل سایر موارد با پوشش تبلیغاتی خوبی برای مدیر عامل آپارات همراه شد و البته در خصوص جزییات و سرنوشت اجرای این حکم نیز همچنان اطلاعی از نتیجه در دست نیست.
اما همانطور که ذکر شد فیلیمو نیز یکی دیگر از محصولات شرکت پرحاشیه صباایده است که چند ماهی می‌شود که با جنجال‌های فراوانی همراه است. فیلیمو یک سامانه نمایش درخواستی (VOD) اشتراکی است که در بهمن ۱۳۹۳ و توسط شرکت صباایده آغاز به کار کرد.
اما بر خلاف مسایل پیرامون آپارات، این بار حواشی ایجاد شده از سوی مدیر عامل و شرکت صباایده پیرامون فیلیمو، باعث پرده‌برداری و رسانه‌ای شدن مسایل و ناگفته‌هایی در مورد این شرکت شد که بی‌سابقه بود.
به شکل خلاصه ماجرای فیلیمو از این قرار است که این VOD برای فعالیت در حوزه فیلم و صوت فراگیر و به موجب قوانین کشور، مجوز خود را از سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی یا ساترا که یکی از نهادهای وابسته به صداوسیما است و مسئولیت تنظیم‌گریِ رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی ایران را بر عهده دارد، دریافت کرده است.
لذا بر اساس قوانین و مجوز اعطایی، فیلیمو همچون دیگر بازیگران این عرصه، می‌بایست، قبل از تولید و انتشار مجموعه‌های نمایش خانگی اقدام به اخذ مجوز از ساترا کند.
اما شرکت صباایده بدون اخذ مجوز قانونی، اقدام به تولید یک سریال و همچنین بدون اخذ مجوز، اقدام به انتشار آن کرده است.
به همین جهت و از آنجا که تخلفات فیلیمو در گذشته نیز مکرر و مسبوق به سابقه بوده است و به مکاتبات و تذکرات ساترا نیز اهمیتی نداده، رییس سازمان صدا و سیما، اقدام به ارسال نامه‌ای از تخلفات شرکت صباایده به نهادهای نظارتی از جمله رییس جمهور به عنوان رییس شورای عالی فضای مجازی کرد تا نسبت به تعیین تکلیف این رویه قانون‌گریزی تصمیمات لازم اتخاذ شود.
این نامه اما بهانه‌ای برای حملات برخی رسانه‌ها و فعالان نزدیک به شرکت صباایده در فضای مجازی به صداوسیما و ساترا شد.
اما همانطور که ذکر شد با توجه به لحن تند و غیرعرف محمدجواد شکوری مقدم به عنوان مدیر عامل یک «شرکت خصوصی» خطاب به مسوولان صدا و سیما که در توییت‌های مکرر از گذشته تا کنون انجام شده است، این بار ظاهرا موضوع کمی فرق می‌کند و واکنش‌ها به رویه مالک فیلیمو باعث پرده‌برداری از ناگفته‌هایی شد که اگرچه پیش از این در گوشه و کنار و به شکل غیر رسمی مطرح می‌شد، اما این بار این مسایل علنی شد که در ادامه به برخی از این موارد پرداخته‌ایم:
شرکت صباایده اگرچه در ظاهر یک شرکت خصوصی محسوب می‌شود، اما همانطور که ذکر شد، ادبیات غیرعرف و لحن تند و از بالا به پایین محمدجواد شکوری مقدم مدیر عامل شرکت مالک فیلیمو خطاب به مسوولان صدا و سیما و رگولاتور قانونی حوزه صوت و تصویر از یک سو و نقل قول‌هایی که خواندید، نشان از پشتگرمی‌ها و حمایت‌های ویژه‌ای دارد که در خصوص هیچ یک از دیگر شرکت‌های خصوصی در این حوزه مشابه آن دیده نمی‌شود.
به شکل کلی شرکت صباایده از سال‌های دور، نامش به حمایت‌های پشت پرده و دریافت تسهیلات مالی و غیرمالی از نهادهای دولتی همچون وزارت ارتباطات گره خورده است و در این سال‌ها به شکل ویژه‌ای نیز از تخلفات این شرکت به نوعی چشم پوشی شده است که برخی از موارد آن پیشتر ذکر شد.
اما پرسش اینجاست که هدف مدیران فیلیمو و آپارات (شرکت صباایده) از این صف‌آرایی‌ها، قدرت‌نمایی‌ها و مخالف‌نمایی‌ها چیست؟ آن هم در شرایطی که در سال‌های گذشته نه تنها همه چیز بر وفق مراد این شرکت بوده، بلکه از توجهات خاصی نیز برخوردار بوده است.
بابک کرباسی زاده دبیر سابق کارگروه بازی‌های رایانه‌ای نظام صنفی رایانه‌ای کشور ظاهرا جواب این پرسش را می‌داند.
وی می‌گوید: «در حال قوه قضائیه و دادستان برای برخورد با این پلتفرم‌ها مماشات می‌کنند. شاید دلیل آن این باشد که قوه قضاییه نمی‌خواهد سبد مصرف محصولات فرهنگی خانواده‌ها را کم کند. اکثر پلتفرم‌ها در برهه‌های مختلف زمانی تابع قوانین بوده‌اند، در حال حاضر نیز اگر یک پلتفرم مرتکب تخلف می‌شود، با او مدارا می‌کنند. مجموعه صبا ایده که در رابطه با سرویس آپارات گیم مرتکب اشتباه شد و تهدید به بستن آپارات گیم کرد، در شرایط کنونی هم در حال تکرار چنین اشتباهاتی است. «لذا فیلیمو در حال طی کردن مسیری است که در نهایت بگوید توسط نهاد نظارتی فعالیت این پلتفرم متوقف شد و آن را تعطیل کردند.»
وی افزود: تیم صبا ایده و آقایان شکوری مقدم، اساسا در یک دوره محدود از بازار کشور، از محرومیت‌ها و محدودیت‌های موجود برای دسترسی کاربران داخلی به سرویس‌های بین‌المللی سوءاستفاده کردند و در شرایطی که دسترسی به یوتیوب محدود شد، آپارات شکل گرفت و رقبای آپارات نیز به دلیل دست‌اندازی‌های برخی دستگاه‌های نظارتی از میدان رقابت حذف شدند. در نتیجه آپارات غول بزرگی شد که حاصل رانت و نظارت و لابی‌های پشت پرده است.»
همانطور که در گزارش قبلی هفته‌نامه عصر ارتباط نیز ذکر شد، اگرچه اکثریت محصولات شرکت صباایده با کپی‌برداری از نمونه‌های موفق خارجی در ایران و همواره کمی قبل، همزمان یا کمی بعد از فیلترینگ رقبای خارجی، راه‌اندازی شدند، اما مساله اینجاست که با وجود تمام حمایت‌ها و تسهیلات مالی و غیرمالی، بسیاری از محصولات شرکت صباایده نظیر لنزور، کلوب، میهن بلاگ، کاپرمارکت، بخش‌هایی از سرویس دیجیتال مارکتینگ و … این شرکت تعطیل شد.
اینکه علت تعطیلی سرویس‌های مذکور به واسطه توقف حمایت‌های بیرون از شرکت صباایده بوده یا نه مشخص نیست، اما مقصود آن است که اصولا تمام سرویس‌های این شرکت همواره موفق نبوده‌اند.
لذا اکنون این احتمال در خصوص دیگر محصولات پرحاشیه صباایده یعنی فیلیمو و آپارات نیز چندان دور از ذهن نیست که چه بسا به واسطه توقف حمایت‌ها و زیان‌دهی در آستانه تعطیلی قرار داشته و آنطور که یکی از مدیران سابق سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور گفته، قرار است بار و هزینه این تعطیلی با ایجاد جریان‌های رسانه‌ای و هیاهو به گردن نهادهای نظارتی انداخته شود و «لذا فیلیمو در حال طی کردن مسیری است که در نهایت بگوید توسط نهاد نظارتی فعالیت این پلتفرم متوقف شد و آن را تعطیل کردند.» (منبع:عصرارتباط)
محمدجواد شکوری مقدم مدیر سرویس آپارات درباره برخی از فیلم‌ها و تصاویر ناهنجار این سایت در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان؛ گفت: سرویس آپارات یک سرویس کاربر محور است و تمامی فیلم‌های موجود در این سایت به جز برنامه‌های تولیدی توسط مردم بارگذاری می‌شود و ما دخل و تصرفی در آنها نداریم.
وی اظهار کرد: به همین دلیل ما به جز سه فیلتر گزارش‌های مردم، نرم افزار‌های هوشمند کندی فکتور و گزارش کمیته مصادیق مجرمانه مورد دیگری نداریم که بتوانیم ار آن بهره‌مند شویم و کار بیشتری از دست ما بر نمی‌آید.
شکوری اضافه کرد: به هر حال تمام فیلم‌هایی که در آپارات بارگذاری می‌شود توسط همین مردم جامعه گذاشته و وقتی فضای جامعه فضای خوبی نیست این موضوع به محتواهای بارگذاری شده هم سرایت می‌کند.
مدیر آپارات درباره برخی صحنه‌های نامتعارف در فیلم‌ها و ویدیو کلیپ‌ها نیز تصریح کرد: بعضی مواقع دوستان با بارگذاری فیلمی، از آن مدرک می‌سازند و علیه ما پرونده سازی می‌کنند که ببینید آپارات چه فیلم‌هایی دارد، اما واقعیت این است که ما تا جایی که امکان دارد همه محتواهای آپلود شده را ارزیابی می‌کنیم و برخی صحنه‌ها هم اختلاف سلیقه میان جامعه است که آیا ناهنجار است یا نیست که ما طبق قانون عمل می‌کنیم.
وی همچنین با اشاره به اینکه رفت و آمد ما برای توضیحات و شکایات حقوقی در دادستانی طبیعی شده، بیان کرد: هر مطلبی را که توسط مراجع قانونی به ما گفته می‌شود سریعا ما وارد عمل می‌شویم و آن مطلب را حذف می‌کنیم، اما نه در آپارات بلکه در همه جا این صحنه‌ها وجود دارد و من می‌توانم به مصداق به شما بگویم که وضعیت در سرویس‌های دیگر بدتر است.
شکوری مقدم درباره سایت‌های VOD مانند فیلیمو که وابسته به آپارات هستند و بدون ملاحظات مرسوم اقدام به انتشار فیلم‌های سینمایی خارجی و خلاف موازین اعتقادی و مذهبی می‌کنند، پاسخ داد: اصلا چنین چیزی صحت ندارد و شما یک مورد را بیاورید که این فیلم‌ها در سایت وجود داشته باشند، تمام فیلم‌های داخلی به نمایش گذاشته شده که پروانه نمایش دارند و فیلم‌های خارجی هم مورد تایید وزارت ارشاد است و هیچ فیلم خارج از عرفی را نمی‌توانید در این سایت هم به طور مصداقی نشان دهید.
یوتیوب به دلیل رعایت نکردن قوانین داخلی ایران از طرف دستگاه‌های نظارتی فیلتر است و حتی مورد تایید بسیاری از کشورهای اروپایی هم قرار ندارد، اما در حال حاضر آپارات با پیروی غلط و چشم بسته از رقبای خارجی خود و بارگذاری فیلم‌های نامتعارف و غیراخلاقی می‌خواهد از کوران رقابت تجاری جا نماند و این اَمر موجب شده تا آپارات هم به سرویسی نا امن برای تمام گروه‌های سنی و دسترسی‌های آزاد بدل شود.
بسیاری از برنامه‌های تولیدی سرویس آپارات هم با حاشیه‌های فراوانی همراه بوده است و بعضا مطالبی در آنها بوده که واکنش‌های جدی را در سطوح عالی نظارتی را به همراه داشته است. این مسائل به جایی رسیده است که حتی برخی شایعات خبر از فیلترینگ این سرویس ویدیویی داده‌اند و عدم پایبندی این سرویس را دلیل آن مطرح می‌کردند.
رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال: ما ابزاری برای اعمال بازدارندگی تخلفات نداریم
در همین ارتباط سید مرتضی موسویان رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره سایت آپارات و محتواهای بارگذاری شده در آن گفت: طبق مصوبه سال ۹۳ فهرست مصادیق مجرمانه به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسید و از آن پس برای همه سرویس‌هایی که ارائه محتوا انجام می‌دهند، لازم الاجرا گردید.
وی اظهار کرد: ما معمولا طوری عمل می‌کنیم که وقتی به موضوعی واکنش نشان می‌دهیم دیگر ارزشش را از دست داده است و نمی‌شود به درستی درباره آن نظر داد، ما از خیلی مدت پیش باید به این موضوع توجه می‌کردیم که بستر اینترنت و فضای مجازی با همه محاسنی که دارد باید فرهنگ استفاده از آن در میان جامعه ایجاد شود تا همین امکان جهانی به تهدید تبدیل نشود.
موسویان با اشاره به محدودیت‌های قوانین و خلا‌های قانونی موجود در این عرصه بیان کرد: جرائم و تخلفات حوزه رسانه‌های دیجیتال گستردگی بالایی دارد، اما در حال حاضر مهمترین موضوع در این زمینه عدم تناسب میان جرم و مجازات در این حوزه است، به طوری که ما در برخی موارد ابزاری برای اعمال بازدارندگی لازم را در اختیار نداریم.
رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال تصریح کرد: همچنین ما در حال حاضر به دنبال نظارت‌های هوشمند و فرهنگ سازی مردمی هستیم تا بتوانیم ابعاد این ارزشیابی دیجیتالی در بستر اینترنت را گسترش دهیم، به همین منظور زیر ساخت‌های ITC یا همان ناظر‌های هوشمند را به طور جدی در دستور کار قرار دادیم و تعامل خود را با شرکت‌های دانش بنیان در این زمینه نزدیک‌تر از همیشه کرده‌ایم تا بتوانیم خیلی زود به نتایج مناسبی دست پیدا کنیم.
موسویان در پایان با بیان این مطلب که ارتباط ما با دستگاه قضایی بسیار مطلوب است، تصریح کرد: عمل کننده در این موارد دادستانی است و ما هم هر نکته یا مطلبی که از طرف آنها به ما ارجاع داده می‌شود سریعا وارد عمل می‌شویم و همه سرویس‌های دیجیتال و ارائه دهنده محتوا چه کاربر محور و چه VOD و ... موظف هستند به سرعت نسبت به این موارد اقدام کنند.
خبرگزاری ایکنا در اردیبهشت‌ماه سال گذشته با رصد سایت آپارات و مشاهده کلیپ‌ها و ویدیوهای نامناسب و بعضا غیراخلاقی در آپارات، به انتشار گزارشی با عنوان «همچنان مسئولیت محتوای ویدیوها با منتشرکننده است!» در این رابطه اقدام کرد. در این گزارش ضمن رصد سایر وب‌سایت‌های اشتراکگذاری داخلی از جمله «نماشا»، «تی‌وی پلاس»، «میهن ویدئو» و ...، سایت «آپارات»، به عنوان پربازدیدترین و پرمحتواترین سایت اشتراکگذاری بررسی شد، که در جریان این رصد با کلیپ‌های بسیاری مواجه شدیم که هیچکدام نه قوانین سایت آپارات و نه قوانین داخلی و شئونات اسلامی را رعایت کرده بودند.
بعد از انتشار این گزارش نظرات مختلفی از سوی بازدیدکنندگان بیان شد و انتظار می‌رفت که مدیران آپارات در پی اصلاح و نظارت دقیق‌تر برآیند اما متاسفانه نه مدیران و نه مسئولان آپارات توجهی به این موارد نکردند. این روند ادامه داشت تا خبرگزاری ایکنا دومین گزارش کوتاه خود را دراین رابطه منتشر کرد و بازهم بی‌توجهی نسبت به محتوای منتشر شده را بیش از پیش شاهد بودیم.
متاسفانه روند بی‌توجهی و عدم نظارت مسئولان و مدیران آپارات تا جایی ادامه پیدا کرد که چند ماهی است شاهد انتشار یکی از مخربترین و آسیب‌پذیرترین ابزار مجازی این روزها در این پربازدیدترین وب‌سایت میهنی باشیم. مخدر صوتی که پلیس فتای جمهوری اسلامی ایران با تمام تلاشش سعی کرده است به کشور وارد نشود به راحتی در آپارات قرار گرفته و بازدیدکنندگان بسیاری روزانه به آنها دسترسی دارند.
در همین رابطه به سراغ سید مرتضی موسویان، رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رفتیم، تا موضع دولت در خصوص مسئولیت محتواهای منتشر شده در سایت‌های کاربر محور داخلی را جویا شویم. وی در این رابطه با بیان اینکه طبق آخرین مصوبه شورایعالی فضای مجازی، مسئولیت محتوای منتشر شده در وب‌سایت‌های تعاملی و اجتماعی داخلی برعهده کسی است که محتوا را تولید و بارگذاری کرده است، گفت: طبق آخرین مصوبه شورا مسئولیت از روی دوش عرضه‌کنند‌گان محتوا به دلیل این که تعداد تولیدکنندگان به حد بالایی است برداشته شده، چراکه این احتمال وجود دارد که در آن واحد و بدون ریپورت، دارنده بستر نتواند به آن پی ببرد.
وی در ادامه با اشاره به طرح شامد و مزایای این طرح در کاهش محتواهای نامناسب در فضای مجازی، گفت: این قانون در حال تدوین است تا هر فردی که تولیدکننده محتوا است باید برای آن شامد اخذ کند. البته امیدواریم این طرح به دو منظور در صحن شورایعالی فضای مجازی مورد تصویب قرار گیرد. یک اینکه، زمانی که محتوا دارای شامد می‌شود، اصالت دارنده آن بر محتوای دیجیتال از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به رسمیت شناخته می‌شود و نشان می‌دهد که فرد تولیدکننده محتوا مسئولیت آن را پذیرفته است.
موسویان ادامه داد: آنچه که در فضای مجازی، برای ایجاد فضای مفید و ایمن به دنبال آن هستیم، این است که ما بدانیم محتواهای دارای نشان مربوط به چه کسانی است و چه کسانی مسئولیت آنها را بر عهده گرفته‌اند؛ به این ترتیب می‌توانیم بگوییم که آن محتوا شناسایی و دارنده آن مشخص است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون آپارات شامد‌دار شده و محتوایش ایمن است، گفت: با آپارات صحبت‌هایی شده و قرار است که سیستم دادن شامد به تمامی ویدیو‌هایی که توسط مردم ارائه و آپلود می‌شود ارائه شود و خود آپارات این کار را انجام خواهد داد. روی این مسئله هم در حال کار کردن هستیم که ویدیو را چگونه نشان‌دار کنیم.این موضوع در برنامه ما وجود دارد و قطعا تمامی محتواها را در برنامه هدفمان داریم که نشان‌دار شوند. نشست‌هایی را هم با برادران شکوری داشته‌ایم که در این خصوص بتوانیم با کمک خود آپارات این محیط را سالم نگه‌داریم و قطعا آنها هم با ما همکاری می‌کنند و همکار ما در این زمینه هستند.
باید بحث فرهنگ‌سازی را برای مردم بیشتر مطرح کنیم
رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال در خصوص تکلیف محتواهای نامناسب و مخدرهای صوتی منتشر شده در سایت آپارات هم گفت: قطعا اگر این کلیپ‌ها مشاهده شود، خود آپارات بخشی را به عنوان شکایات قرار داده که به محض ریپورت کاربران اقدام صورت می‌گیرد. اما باید بحث فرهنگ‌سازی را برای مردم بیشتر مطرح کنیم و بدانند که ریپورت به چه معناست و اگر اینکار را انجام دهیم حتی در اینستاگرام و تلگرام هم زمانی که تعداد زیادی یک صفحه را ریپورت بکنند حتما اقدام می‌کنند و مدیران آنها نسبت به این مسئله حساس می‌شوند.
موسویان با بیان اینکه متاسفانه امروز مردم ما در خصوص برخورد با محتواهای نامناسب و آسیب‌زا آموزش کامل و جامعی ندیده‌اند، افزود: اگر این آموزش‌ها دیده شود قطعا شاهد کاهش چشمگیر محتواهای نادرست حتی در تلگرام و شبکه‌های کاربر محور خارجی هستیم، چراکه آنها هم با توجه به خطوط قرمز خودشان در این زمینه که حتی با خطوط قرمز ما متفاوت و با حوزه‌های ما فاصله دارد، مواردی را در نظر گرفته‌اند و حتما ترتیب اثر خواهند داد.
مسئولیت بر عهده کیست؟
این درحالی است که عبدالصمد خرم‌آبادی، معاون قضایی دادستان کل کشور در امور فضای مجازی در خصوص انتشار محتوای غیر اخلاقی و مخدرهای صوتی در سایت‌های ایرانی از جمله آپارات، به ایکنا، گفت: بر اساس قانون باید کسی که فضا و امکاناتی را در اختیار دارد و از آن سود می‌برد هزینه آن را نیز پرداخت کند و نظارت لازم را انجام دهد، اما متاسفانه گاهی کوتاهی‌هایی در این زمینه دیده می‌شود که تذکر داده می‌شود.
وی با تشکر از نظارت و رصد خبرگزاری ایکنا و سایر اشخاصی که داوطلبانه فضای مجازی را رصد کرده و تخلفات در این فضا را گزارش می‌کنند عنوان کرد: از همه مردم شریف و انقلابی ایران تقاضا دارم اگر تخلفی را در سایت‌ها مشاهده کردند مراتب را از طریق سایت internet.ir به کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه گزارش کنند تا مورد بررسی و پیگیری قضایی قرار گیرد.
خرم‌آبادی با اشاره به حجم گسترده محتوای منتشر شده در سایت‌های کاربرمحور داخلی گفت: برخی از سایت‌های کاربرمحور داخلی مانند آپارات با کاربران بسیار رو به رو هستند و در این سایت‌ها هرکسی به راحتی می‌تواند محتوای مورد نظر خود را قرار دهد، لذا اگر کسی محتوای غیر قانونی را در سایت‌های داخلی بارگذاری کرد، مسئولان سایت‌های کاربرمحور براساس تبصره ماده ۲۳ قانون جرایم رایانه‌ای مکلفند به محض اطلاع ضمن حذف محتوای غیر قانونی مراتب را به کار گروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه اطلاع دهند تا اقدام قانونی لازم در خصوص بر خورد با فرد متخلف بعمل آید.
معاون قضایی دادستان کل کشور اظهار کرد: بر اساس تکلیف مقرر در تبصره ماده ۲۳ قانون جرایم رایانه‌ای مدیران سایت‌های کاربر محور که میزبان محتواهای بارگذاری شده در سایت‌های خود هستند باید ابزار‌های نظارتی لازم را برای نظارت بر محتواهای مذکور و جلوگیری از نقض قانون در فضای تحت اختیار خود بکار گیرند و اگر در این زمینه کوتاهی کنند مسئول هستند.
طبق گفته خرم‌آبادی هم‌اکنون با تعاملی که بین کارگروه و مدیران سایت‌ها وجود دارد مدیران سایت‌های کاربرمحور مکلف به ایجاد نظارت شده‌اند. یعنی نظارت داخلی توسط مدیران سایت‌ها وجود دارد ولی مطلوب نیست. ما اطلاع داریم که مدیران سایت‌های کاربر محور روزانه تعداد زیادی محتوای غیر قانونی را حذف می‌کنند، اما نظارت بر ۴۰ میلیون کاربر اینترنت که آزادند که هرچیزی را روی این سایت قرار می‌دهند مقداری مشکل است و باید با ابزار فنی این نظارت انجام شود.
سخنان خرم‌آبادی نشان از این می‌دهد که آپارات موظف است نظارت خود را بر محتواهای منتشر شده افزایش دهد؛ اما آنچه که امروز شاهد آن هستیم حجم انبوهی از محتواهای نامناسب در این سایت پربازدید کشور است و اگر تنها یک نفر به واسطه این محتواها مسیر زندگی‌اش تغییر و یا گمراه شود، خسارت این ضربه به آینده جوان و جامعه را باید کل کشور متحمل شوند.
سیاستی غلط، آفتی از جنس نامحدود بودن محتوا و رقابتی نادرست با سایر سایت‌های اشترک‌گذاری ویدیو در کشورهای غربی، آپارات را امروز به این مرز از بحران و خطر رسانده است و اما همچنان مسئولان آن بر این مسئله پا فشاری دارند که «مسئولیت محتوای ویدیوها با منتشر کننده آن است و آپارات مسئولیتی نسبت به آن ندارد». هرچند که همه می‌دانیم این نوشته نمی‌تواند دلیلی بر عدم انتشار ویدیو در پرمخاطب‌ترین شبکه اشتراکگذاری کشور باشد اما سوال اینجاست که آپارات چه فکری برای عدم نظارت کرده است و آیا با انداختن مسئولیت محتوای منتشر شده به دوش کاربرانش و بدون تعیین خط قرمزها، مسئولیت انتشار آن را متوجه کاربران کنند؟
آنچه باید گفت این است سایت‌های اشتراک گذاری فیلم و عکس، از طریق پهنای باند و کاربران فعال خود، درآمد بسیاری کسب می‌کنند و این مسئله باعث می‌شود که مخالف هرگونه محدودیت بر محتوای تصاویر و ویدئوها باشند، تا با ایجاد محیطی کاملا آزاد و بدون فیلتر، کاربران را برای دانلود و آپلود جذب کنند. اینگونه می‌شود که نظارت قابل توجه‌ای بر محتوایی که غالبا ضد دینی، ضد اخلاقی و هنجارشکنانه است، ندارند.
تهیه‌کننده سری انیمیشن‌های دیرین‌دیرین با انتشار یک یادداشت، از تمامیت‌خواهی و انحصارطلبی سایت آپارات که به محدود شدن تولید محتوای بومی منجر شده، انتقاد کرد.
