بازار مخابراتی ایران تجربه و عطش خاصی در جهش از یک نسل مخابراتی به نسل دیگر دارد و به نظر می‌رسد رقابت پیش رو بر سر به کارگیری نسل چهارم تلفن همراه در سراسر کشور باشد؛ رقابتی که هنوز بیشتر کمی‌است تا کیفی.
روابط عمومی شرکت مخابرات ایران با انتشار گزارشی اعلام کرد، هنگامی که سال گذشته سرانجام دو اپراتور پیشتاز عرصه تلفن همراه کشور از سد انحصار طولانی برای رایتل گذشتند و رسما وارد بازار اینترنت پرسرعت کشور شدند آشکار شد که ایرانسل با الهام گرفتن از شریک خارجیش راهبرد جدیدی را برای بازاریابی انتخاب کرده است؛ تمرکز بر نسل چهارم به جای نسل سوم اینترنت همراه.
هرچند در همان زمان هم مشخص بود که تنها نزدیک به 10 درصد گوشی‌های موجود در بازار تلفن همراه توان استفاده از4G یا همان اسم شناخته شده‌اش LTE را دارند ولی باز هم در عمل ذهن جویای فناوری مشترکان ایرانی آشکارا نسبت به برتری عدد 4 به 3 حساس شد و چتر گسترده تبلیغاتی ایرانسل هم در این زمینه بی‌تاثیر نبود.
اما تمرکز همراه اول بر ارایه و تثبیت سرویس‌های نسل جدیدش پیش از تمرکز بر تبلیغات در نهایت تاثیر خود را گذاشت و جمع‌آوری اطلاعات مبتنی بر خود مشترکان تایید کرد که در اغلب نقاط حساس اپراتور اول در ارایه سرویس با ثبات‌تر موفق بوده، ولی سرانجام در نمایشگاه کتاب امسال قدیمی‌ترین اپراتور تلفن همراه ایران هم تن به بازی نسل چهارم داد و به صورت آزمایشی از سیم‌کارت‌های نسل چهارم خود رونمایی کرد.
اولویت با نسل 3 است یا 4؟
در نمایشگاه تلکام اخیر هم وحید صدوقی مدیرعامل همراه اول هرچند اشاره‌ای به باندلینگ سیم‌کارت‌های نسل چهارم با غول چینی ژیائومی‌کرد ولی در پاسخ به اینکه رقبای همراه اول روی اینترنت نسل 4 زوم کرده‌اند درحالی که همراه اول اعلام کرده نسل 4 اصلا به صرفه نیست، گفت: در حال حاضر در شبکه تلفن همراه اپراتور اول 22 میلیون تلفن هوشمند وجود دارد که کمتر از 10 درصد آنها از LTE پشتیبانی می‌کنند. پس می‌بینیم که مشترکان بیشتر برای خدمات نسل 3 آمادگی دارند و ما موظف هستیم که ابتدا زیر ساخت آن را فراهم کنیم. به همین دلیل ما فعلا روی نسل سه تمرکز کردیم. اما در کنار آن برنامه سنگینی برای توسعه نسل چهارم داریم که توسعه 4 ساله LTE را در یک سال انجام بدهیم البته در صورتی که فرکانس مورد نیاز به ما داده شود.
طبیعتا اپراتور سوم هم از این گردونه چندان عقب نماند و با طی مراحل قانونی مهرماه امسال اعلام کرد نسل چهارم تلفن همراه به صورت آزمایشی در تهران، کرج و کیش توسط رایتل هم راه اندازی شده است.
راه‌کاری مستقل برای ارزیابی سرعت اینترنت
از سوی دیگر مهمترین فاکتور در گرایش عمومی به نسل‌های مختلف مخابراتی باید تمرکز روی سرعت باشد. از نظر سرعت اکنون سرعت دانلود در شبکه نسل دو رقمی بین 10 تا 130 کیلوبیت است که این رقم در شبکه نسل سه به یک تا پنج مگابیت بر ثانیه و در شبکه نسل چهار به حدود 10 تا 40 مگابیت بر ثانیه می‌رسد. سرعت آپلود نیز در شبکه نسل دو رقمی مابین هشت تا 130 کیلوبیت بر ثانیه، در نسل سه بین 200 تا 500 کیلوبیت بر ثانیه و در نسل چهار رقمی بین یک تا 15 مگابیت بر ثانیه خواهد بود.
هرساله آمارهای زیادی از طرف شرکت‌های ارتباطی منتشر می‌شود که حاوی گزارشی از میزان و کیفیت سرویس‌هایشان است. با این حال چقدر می‌توان به این آمارها اعتماد کرد؟ آیا یک شرکت می‌تواند مرجعی از سطح خدمات خود باشد یا باید به دنبال راه‌های بهتر و مستقل‌تری گشت؟
یکی از راه‌های جایگزین تکیه بر تجربه‌های مصرف‌کننده و جمع‌آوری اطلاعات از کاربر نهایی است که به آن جمع‌سپاری می‌گویند. جمع‌سپاری روشی برای حل مسایل با استفاده از توان عمومی است و اولین بار در سال ۲۰۰۶ پیاده‌سازی شد. در این روش به جای اینکه انجام کاری به شرکتی محول شود آن را به کمک مردم عادی و ناشناخته انجام می‌دهند. غیرمتمرکز بودن داده‌ها، غیررسمی بودن نتایج و در انحصار نبودن اطلاعات از جمله مزیت‌های جمع‌سپاری است. مدل کسب و کار جمع‌سپاری تمرکز بر مشارکت داوطلبانه جمعیت جهت تولید فراورده‌های نوآورانه دارد.
رونمایی از ابزاری نوین برای ارزیابی
در همین راستا شرکت Open Signal یکی از نمونه‌های موفقی است که در سال ۲۰۱۰ فعالیت خود را بر استفاده از تکنیک جمع‌سپاری پایه‌گذاری کرد. این شرکت در سال ۲۰۱۳ از طرف اداره دولتی کار و سرمایه‌گذاری انگلیس به عنوان مبتکرترین شرکت موبایلی این کشور انتخاب شد.
یکی از خدمات این شرکت اپلیکیشن اپن‌سیگنال است. این نرم افزار موبایلی به شما می‌گوید پوشش شبکه سلولی و شبکه وای‌فای مناطق مختلف چگونه است. کافی است اپلیکیشن را روی گوشی همراه نصب کنید. این یک بازی برد-برد است. شما با داده‌هایی که برای شرکت ارسال می‌کنید به کامل شدن نقشه آن کمک می‌کنید و در عین حال خودتان نیز از نقشه و اطلاعاتی که در اختیارتان می‌گذارد، استفاده می‌کنید. شرکت داده‌های شما را جمع‌آوری می‌کند و سپس به روش Drive testing آنها را تحلیل و طبقه‌بندی می‌کند. طبق ادعای اپن‌سیگنال هدف آنها ارایه جامع‌ترین منبع اطلاعاتی از پوشش شبکه بی‌سیم دنیاست. در حقیقت در این روش به جای اینکه اپراتورها (فرستنده‌ها) بگویند چه مناطقی را تحت پوشش دارند، خود مردم (گیرنده‌ها) از میزان پوشش مناطق اطلاعات می‌دهند.
به این ترتیب این سایت قدرت سیگنال هر اپراتور در هر منطقه را نشان می‌دهد و به گفته شرکت هرچند روش‌هایی برای شبیه‌سازی سیگنال و ارایه اطلاعات غلط به برنامه وجود دارد اما سعی شده با آنها مقابله شود.
این برنامه اکنون در ایران بیش از ۲۰ هزار نصب فعال دارد که حاکی از گستردگی تقریبا مطلوب آن در کشور است. محصول جالب دیگر این شرکت، هواشناسی بر پایه جمع‌سپاری است. سنسورهای گوشی هر فرد آب و هوا و درجه هوای آن محدوده را معلوم می‌کند و به شرکت می‌فرستند تا در حجم وسیع بتوان آب و هوای واقعی هر منطقه را با استفاده از گوشی افراد داوطلب تعیین کرد و به دقیق‌ترین نتایج ممکن رسید.
با این حال چند پرسش باقی می‌ماند؛ نخست آنکه آیا این اطلاعات دقیق هستند؟ پاسخ این است که در سطح خرد خیر اما در سطح کلان بله. تمام آمار سرعت اینترنت این سرویس متوسط سرعت آن شهر است. بنابراین طبیعی است که وقتی برای تهران سرعت سه مگابیت منتشر شده خیلی راحت در بسیاری از مناطق به هشت مگابیت هم برسید.
دوم آنکه آیا این اطلاعات معتبر است؟ پاسخ این است که بسیار معتبرتر از آمار اپراتورهاست و به علت اینکه از کاربر نهایی جمع‌آوری شده، حتی برای خود اپراتورها هم کاربرد بسیاری دارد. با این حال بسیاری از مناطق ممکن است پوشش ارتباطی داشته باشند اما چون کاربری از این نرم‌افزار به آنجا نرفته، در نقشه ثبت نشده باشد. بنابراین شاید ضعف‌ها و نواقصی داشته باشد اما صادقانه‌ترین و مطمئن‌ترین اطلاعات را درباره پوشش و سرعت خدمات موبایل هر کشور ارایه می‌کنند.
شاید ظهور این شیوه‌های سنجش و اعلام سرعت واقعی اپراتورها توسط خود مشترکان سرانجام روزی ما را به جایی برساند که سرویس‌دهندگان خدمات ارتباطی کشور به جای تمرکز بر تبلیغات یا گستره خدماتشان به کیفیت آن نیز توجه بیشتری کنند.
