آثار قطع اینترنت کشور
علی شمیرانی - نادرنینوایی - قطع اینترنت همه را غافلگیر کرد، اما این غافلگیری وقتی مضاعف شد که قطعی اینترنت طولانی‌تر هم شد، موضوعی که کمتر کسی روی آن حساب باز کرده بود و همه هر لحظه منتظر برقراری و عادی‌سازی ارتباطات بودند.
در نتیجه، سه روز بعد از قطع اینترنت و بی‌اطلاعی از زمان برقراری مجدد آن، اما تلاش‌های کسب‌وکارها و افراد نیازمند به ارتباطات مجازی برای یافتن راه‌های جدید به منظور انطباق با شرایط جدید آغاز شد. حالا همه دنبال مسیرهایی برای پیشبرد کارهای روزمره و ارتباطات خود بر بستر شبکه داخلی یا همان اینترنت ملی (اینترانت) بودند. در بستر داخلی اما تعداد مشخصی سایت که روی سرورهای داخلی میزبانی می‌شدند، در دسترس بودند.
اما ارتباط با برخی سایت‌های داخلی، تمام مشکل همه کاربران را رفع و رجوع نمی‌کرد و کفاف بسیاری از امور را نمی‌داد.
تبادل فایل‌ها که پیش از این بر بستر ایمیل‌ها و پیامرسانهای خارجی انجام می‌شد، مختل شد و برای مثال نشریات که به سهولت اخبار و تصاویر و فایل‌های آماده چاپ خود را بر این بسترها ارسال می‌کردند، دچار مشکل شدند. در نتیجه دوباره ناچار به بازگشت به گذشته و استفاده از CD یا فلش‌مموری و استفاده از پیک‌های موتوری یا آژانس برای ارسال فایل‌های نهایی خود به چاپخانه‌ها شدند.
اما در حوزه نشریات این تنها مشکل نبود. موتورهای جست‌وجو و در راس آن گوگل هم قطع بود. ابزاری که از طریق آن امکان یافتن تصاویر و سوابق برخی اخبار امکان‌پذیر بود، حالا این امکان هم در دسترس نبود. به همین علت برخی به سراغ جویشگرهای داخلی رفتند. پیش از این جویشگرهایی نظیر یوز، پارسی‌جو، پارسیک و سلام به عنوان جایگزین نمونه‌های خارجی معرفی شده بودند. این جویشگرها اما در برخی موارد اختلال داشتند و همچنان اشکالات سابق در ارایه نتایج دقیق نیز پابرجا بود.
با تمام این تفاسیر اگرچه خدمات مهمی نظیر بانک‌ها با مشکل خاصی مواجه نبوده و ارایه خدمات به مردم ادامه داشت و از طرفی گزارش برخی بخش‌های خبری صدا و سیما، بر این محور بود که مساله بزرگی با قطعی اینترنت ایجاد نشده است، اما در واقع چنین نبود و از یک کسب‌و‌کار یک‌نفره در اینستاگرام گرفته تا کسبوکارهای متعدد دیگر با مشکلات و خساراتی مواجه بودند.
اما قطع اینترنت چه آثار و تبعاتی برای کشور داشت و در نتیجه نبود اینترنت، شبکه داخلی اینترانت، تا چه حد توانست به نیازها پاسخ دهد؟
ایجاد محدودیت در دسترسی به اینترنت با دستور شاک
به گفته یک مسوول مطلع در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات محدودیت دسترسی به اینترنت با تصویب شورای امنیت کشور انجام شده است و ابلاغ دبیرخانه آن به اپراتورهای اینترنت از شنبه شب و به مدت ۲۴ ساعت دسترسی به اینترنت محدود شده است.
با وجود اعلام محدودیت 24 ساعته اعلام شده اما گویا این مدت‌زمان باز هم تمدید شده و همین امر زمان قطعی اینترنت را افزایش داد.
این مقام مسوول همچنین مدعی شده بود که پیگیری‌های زیادی از سوی وزارت ارتباطات در حال انجام است تا با رایزنی با دبیرخانه شاک مجوز لازم برای برقراری مجدد ارتباطات و ابلاغ آن به اپراتورها صورت پذیرد.
محدود شدن اینترنت به سایت‌های داخلی
با قطع شدن اینترنت بین‌الملل در کشور، اما امکان دسترسی به برخی ازسایت‌های داخلی با اینترانت فراهم بود.
درواقع بخشی از سایت‌های داخلی که سرور آنها در داخل کشور بود قابل مشاهده بر بستر اینترانت (اینترنت داخلی) بودند.
آن‌طور که یک کارشناس به خبرگزاری ایلنا گفته بود اعلام کرده در لایه زیرساخت کشور اینترنت از اینترانت برای مراجعات حضوری تفکیک شده است. به این صورت که در محل‌های مختلف کشور یک پورت اینترنت، یک پورت اینترانت و یک پورت IPMPLS (پرسرعت) داریم و در این محل‌های حضور هر کس، هر سرویسی بخواهد به صورت جداگانه دریافت می‌کند.
این محل‌ها، نقاط انتهایی و نقاط محل حضور است که سرویس‌های زیرساخت در آنجا ارایه می‌شوند. بنابراین جداسازی اینترنت از اینترانت در شرکت زیرساخت انجام شده است. اما علی‌رغم تفکیک اینترنت از اینترانت، این تفکیک برای کاربر نهایی هنوز انجام نشده است.
قطع موقت خدمات تاکسی‌های اینترنتی
با قطع اینترنت، خدمات تاکسی‌های اینترنتی مختل شده و این موضوع مشکلاتی را در حوزه حمل و نقل شهری در شهرهای مختلف ایجاد کرد.
تاکسی‌های اینترنتی بخش مهمی از حمل و نقل مسافر در شهرهای بزرگ را بر عهده دارند و اختلال در آنها می‌تواند به معنی کندی جابه‌جایی‌ها در شهرهای بزرگ و ایجاد ازدحام در استفاده از وسیله‌های نقلیه عمومی باشد.
هفته گذشته و در شرایطی که بسیاری از مردم امکان دریافت خدمت از تاکسی‌های اینترنتی را نداشتند در صورتی که با دفتر مرکزی اسنپ نیز تماس می‌گرفتند اپراتور درباره شرایط جدید تامین سوخت و هزینه‌ها به رانندگان توضیحاتی را ارایه می‌داد.
توضیح اپراتور این شرکت درباره قطع اینترنت چنین بود: به علت بروز اختلال در زیرساخت شبکه اینترنت تمامی اتصالات اینترنتی دچار اختلال شده است. "لطفا تا برقراری ارتباط مجدد صبور باشید"
باتوجه به این شرایط متقاضیان خدمات تاکسی اینترنتی چاره‌ای به جز دست به دامن شدن تاکسی‌های خطی و آژانس نداشتند. این در حالی بود که باتوجه به سپرده شدن مسافران تاکسی‌های اینترنتی به سرویس‌های سنتی‌تر و نیز با نظر به عدم فعالیت برخی از رانندگان به علت گرانی بنزین، میزان تاکسی‌ها و آژانس‌های فعال نیز کاهش قابل ملاحظه‌ای داشت و در عمل برخی از مسافران موفق به استفاده از خدمات تاکسیرانی و تاکسی‌های اینترنتی نشدند. این موقعیت زمینه سوءاستفاده برخی پیک‌های موتوری و آژانس‌ها را نیز به دنبال داشت و قیمت‌ها تا حدودی بالاتر رفته بود.
اگرچه این مشکل در روز بعد تا حدی مرتفع شد و دسترسی به این خدمات برقرار شد، اما با این حال از گوشه و کنار گلایه‌هایی از سوی برخی رانندگان و مسافران درخصوص عدم دسترسی به اینترنت مطرح شد.
کاهش حجم معاملات بورس
اگرچه بررسی تمام ابعاد پیرامون اختلال اینترنت در این گزارش نمی‌گنجد و طیف وسیعی از برنامه‌نویسان، فعالان شبکه‌های اجتماعی، سایت‌ها و کسب‌وکارهایی که به هر دلیل در داخل میزبانی نشدند را در بر می‌گرفت، اما تلاش کردیم تا با رصد آخرین اخبار، بخشی از این مشکلات را بررسی کنیم.
در همین خصوص سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران درباره اثرگذاری افزایش قیمت بنزین و تنش‌های اجتماعی بر بازار سرمایه اظهار داشت: به هر حال تنش‌های اجتماعی در کوتاه‌مدت ریسک‌های بازار را افزایش می‌دهد. به ویژه سرمایه‌گذاران خرد از ورود به معاملات در این شرایط ترس دارند بنابراین از این لحاظ این شرایط می‌تواند در بازار اثرگذار باشد.
وی افزود: این شرایط در کشورمان به سرعت در قیمت ارز تاثیر می‌گذارد و شاهد آن بودیم که قیمت دلار در بازار بالا رفت. مجموعه این عوامل می‌تواند منجر به نوساناتی در بازار سرمایه شود که امیدواریم با ایجاد ثبات سیاسی و اجتماعی اثرات این نوسانات هیجانی تا بلندمدت ادامه نداشته باشد.
اسلامی با بیان اینکه بازار نزدیک به 4 هزار و 500 واحد کاهش را تجربه کرد، گفت: مشکلات قطع اینترنت هم به کاهش شاخص کمک کرد که این موضوع هم در کوتاه‌مدت اثرگذار است و قطعی اینترنت این حس را ایجاد می‌کند که ریسکی در بازار وجود دارد. این قطعی اینترنت معاملات برخط را با چالش مواجه کرده که بر نوسانات اثرگذار است.
مروری بر آثار قطعی اینترنت
همان‌طور که انتظار می‌رفت، یکی از قربانیان اصلی قطعی اینترنت کسبوکارهای اینترنتی بودند.
فراموش نکنیم که در سال‌های اخیر مشاغل و کسبوکارهای زیادی بر بستر شبکه‌های اجتماعی و پیامرسانهای موبایلی خارجی شکل گرفته‌اند؛ از اینفلوئنسرها گرفته تا کسانی که به فروش کالا بر بستر این شبکه‌ها اقدام می‌کنند همه و همه بخشی از افرادی هستند که به صورت مستقیم از این پلتفرم‌های خارجی بهره می‌برند و از طریق آنها کسب درآمد می‌کنند.
از سوی دیگر افراد زیادی نیز به صورت غیرمستقیم کارهای خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی خارجی به انجام می‌رسانند که حالا کسب‌و‌کارشان معطل مانده است. برای مثال بسیاری از عمده‌فروشان فعال در بازار میزان موجودی کالاهای خود را از طریق لیست‌هایی که در پیامرسانهای خارجی به‌روزرسانی می‌کردند به مشتریان اعلام می‌کردند اما حالا به سبک و سیاق قدیم و به صورت تلفنی می‌بایست پاسخگوی مشتریان خود باشند که عملا باتوجه به حجم بالای مشتری‌ها مقدور نیست.
اما در این میان مشکلات ریز و درشت دیگری هم وجود داشت. برای مثال برخی از فعالان حوزه سینما اعلام می‌کردند که در فروش بلیت‌های خود که بر بستر اینترنت یا از طریق پیام‌رسان‌ها انجام می‌شد دچار مشکلاتی شدند و با افت فروش مواجه شدند.
رییس انجمن شرکت‌های زنجیره‌ای تامین فرآورده‌های نفتی نیز گفته بود: قطعی اینترنت خرید سوخت را از سوی جایگاه‌داران با مشکل مواجه کرده است.
قطع کامل دسترسی آژانس‌های مسافرتی و مردم به بلیط پروازهای خارجی مشکل دیگری بود که در روزهای گذشته به آن اشاره شد.
رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی از تاثیر منفی قطع دسترسی به سایت‌های خرید و فروش بلیت پروازهای خارجی خبر داد و گفت: دسترسی آژانس‌های مسافرتی و مردم به بلیت پروازهای خارجی کاملا قطع شده است. البته آژانس‌ها به خاطر شبکه اینترنت داخلی (اینترانت) امکان خرید و فروش بلیت قطار و یا هواپیما در مسیرهای داخلی را دارند اما خیلی از مردم چنین دسترسی ندارند.
وی همچنین گفته بود: انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران نامه‌ای را به وزارت ارتباطات فرستاده که برای صنف گردشگری تدبیری کند اما پاسخ روشنی دریافت نکرده‌ایم. باید در این شرایط که اینترنت قطع شده است ابزاری برای مسافران تامین شود.
در نهایت برخی نیز اعلام کردند که برای تایید نسخه داروهای خاص با مشکلاتی مواجه بودند. برخی از مشکل تایید استعلام بیمه تکمیلی گفتند. برخی از مشکلات خدمات دولتی نظیر سازمان تامین اجتماعی و سایت هواشناسی و غیر گفتند. برخی از سقوط رتبه سایت‌شان که در خارج از کشور میزبانی می‌شد گفتند و اینکه از رقبای خود به شدت عقب افتاده‌اند و ...
ارسال پیامک به مشتریان
اما همان‌طور که ذکر شد قطع اینترنت موجب ریزش قابل ملاحظه کاربران برخی کسبوکارهای اینترنتی شد که در داخل بودند و مشکلی هم از نظر دسترسی نداشتند. به همین دلیل برخی از این کسب‌وکارها که تا پیش از این از طریق تبلیغات در صفحه نخست گوگل در دسترس متقاضیان بودند، برای اطلاع مشتریان خود از ادامه فعالیت‌شان، رو به پیامک آوردند.
به این ترتیب که به مشتریان سابق خود پیامک‌های انبوهی ارسال کردند که همچنان در حال ارایه خدمات هستند و آدرس سایت‌های خود را هم ذیل پیامک‌ها درج می‌کردند!
نکته قابل توجه دیگر این بود که در کل حجم دریافت و ارسال پیامک میان کاربران ایرانی نیز رشد قابل توجهی داشت که قاعدتا گزارش این افزایش را اپراتورهای موبایل می‌توانند اطلاع‌رسانی کنند.
مشکلات حوزه امنیت سایبری با قطع اینترنت
یک کارشناس امنیت شبکه نیز در پاسخ به اینکه به شکل خلاصه قطعی اینترنت چه مسایل و مشکلاتی برای کشور، کسب‌وکارها و کاربران ایجاد می‌کند، این‌طور پاسخ داد:
1- سایت‌هایی که در داخل Host شده‌اند به‌دلیل قطعی چند روزه، از گوگل یک جریمه سنگین دریافت می‌کنند و رتبه سایت‌هایشان به شدت افت می‌کند!
2- گروه‌های هکری ایرانی که مدیریت Botnetهای خودشان را برای چند روز از دست دادند، شناسایی می‌شوند که ایرانی بوده‌اند!
3- ایمیل‌هایی که به مقصد Mail Serverهای ایرانی ارسال شده است یا بی‌پاسخ می‌ماند یا برگشت می‌خورد که طبعا آثار و تبعات تجاری و اعتباری خاص خود را خواهد داشت.
4- سرویس‌های امنیتی مثل آنتی‌ویروس‌ها که باید مرتبا Updateهای خودشان را دریافت کنند، چنین امکانی نداشته و این موضوع مشکلات دیگری ایجاد می‌کند.
5- ترویج ناامنی و دسترس‌ناپذیری در سرویس‌ها داخل کشور! (تنها تصور کنید مسوولان تا دو سال پیش ادعا داشتند تلگرام باید سرورهایش را داخل ایران بیاورد تا اجازه فعالیت داشته باشد.) لذا چنین اختلال‌هایی باعث سلب و یا کاهش اعتماد می‌شود.
6- متوقف شدن سرویس‌های پشتیبانی از راه دور که عمدتا از طریق Anydesk انجام می‌شد و با قطع بودن اینترنت نتایج روشن است.
7- خسارت‌های معنوی این اختلال هم گاه اصولا قابل محاسبه نخواهد بود و اینکه طرف خارجی برای یک سازمان Email بفرستد و دریافت نشود یا پاسخی ارایه نشود و مشکلاتی از این دست که امکان محاسبه ضررهای ناشی از آن وجود ندارد.
افزایش کاربران پیامرسانهای داخلی
از سوی دیگر اما با توجه به افزایش اختلال‌ها و نیاز مبرم برخی کاربران و کسبوکارهای مرتبط با فضای سایبری، برخی کاربران که اصولا نمی‌دانستند از کدام ارایه‌دهنده ایمیل داخلی باید استفاده کنند، سراغ پیامرسانهای داخلی نظیر بله و گپ رفتند تا به این ترتیب بخشی از نیازهای خود را موقتا (یا دایمی) از این مسیرها برطرف کنند.
بر این اساس برخی کاربران و کسبوکارهای نیازمند به اینترنت، با تماس تلفنی با افرادی که نیازمند بیشترین تعامل و ارتباط بودند، با یکدیگر در خصوص استفاده از یک پیام‌رسان مشترک داخلی هماهنگی به عمل آورده و سپس اقدام به نصب این پیام‌رسان‌ها می‌کردند.
البته امکان تشخیص اینکه در حال حاضر اقبال به کدام یک از پیامرسانهای داخلی بیشتر بوده امکان‌پذیر نیست، اما با این حال برخی کاربران اعلام می‌کردند که یکی از این پیام‌رسان‌ها دچار اختلال‌هایی بوده و به خوبی کار نمی‌کرد.
مسدود بودن سایت‌های روی سایت پیوندها
اگرچه بسیاری از کاربران دل خوشی از مواجهه با سایت Peyvandha.ir ندارند و این سایت در زمان فیلتر بودن یک سایت برای کاربران به نمایش در می‌آید، اما با وجود وفور فیلترشکن‌ها، مدت زیادی است که کاربران با این سایت اصولا مواجه نمی‌شدند.
اما در زمان اختلال و قطعی اینترنت، مراجعه به سایت پیوندها نیز در نوع خود جالب توجه بود. این سایت حالا به عنوان مرجعی برای اطلاع از خدمات و سایت‌های داخلی مشابه خارجی، یا سایت‌های مورد تایید کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه یا همان کمیته فیلترینگ است.
در این سایت نام و آدرس بسیاری از سایت‌های داخلی را که احتمالا همواره از طریق گوگل می‌توانستید آنها را به خاطر بیاورید و با قطع اینترنت، حافظه بسیاری از کاربران یعنی گوگل هم قطع بود، می‌توانست مرجع خوبی باشد.
اما مراجعه به سایت پیوندها نیز نشان داد کم نیستند سایت‌هایی که روی سایت مذکور مورد تایید قرار گرفته‌اند اما به علت آنکه سرور آنها در خارج از کشور بود، یا از کار افتاده بودند یا به درستی کار نمی‌کردند.
به هر تقدیر به نظر می‌رسد مسوولان سایت پیوندها باید سری به لینک‌های معرفی شده بزنند و نسبت به حذف و اضافه برخی خدمات کاربردی اقدام کنند.
از سوی دیگر خارج از دسترس بودن و اختلال و قطعی در جویشگرهای داخلی باعث شده بود که در نبود گوگل جست‌وجوگرهای داخلی نیز نتوانند نیاز کاربران ایرانی را برطرف کنند و عدم امکان یک جست‌وجوی اینترنتی ساده بسیاری از روزنامه‌نگاران و مردم عادی را با مشکل جدی مواجه کرده بود.
اما جویشگرهای موجود داخلی از این شرایط سربلند بیرون نیامدند و همین موضوع موجب سردرگمی زیادی شد.
بررسی‌های خبرنگار ما نشان می‌داد میزان تماس با 118 که برخی سال‌ها با آن تماس نگرفته و شماره تلفن‌های مورد نیاز خود را از طریق گوگل و سایت‌های اینترنتی به دست می‌آوردند نیز افزایش پیدا کرد. حالا بسیاری از کاربران پاسخ آدرس‌ها و تلفن‌های را باید از این مرکز تلفنی به دست می‌آورند.
نظرات مخالف و موافق نمایندگان مجلس
واکنش نمایندگان مجلس به قطعی اینترنت اما متفاوت بوده است؛ احمد مازنی در تذکر شفاهی نوبت عصر یکشنبه مجلس گفت: به جای تصویب اخلال در شبکه اینترنت در «شاک» و قلع و قمع معترضان ای کاش قبل از ابلاغ اجرای طرح با مردم و نمایندگان مردم مشورت می‌کردید.
مصطفی کواکبیان دیگر نماینده تهران نیز گفت: از وزیر ارتباطات می‌خواهم سریعا رفع مشکلات اینترنتی را مورد توجه قرار دهد تا بیش از این مانع کسب‌و‌کار مردم نشود.
از سوی دیگر محسن کوهکن عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، قطعی اینترنت را به عنوان هزینه ایجاد امنیت دانست و از مراجع تصمیم‌گیر درخواست کرد که در اولین فرصت بعد از برقراری شرایط مدنظرشان اتصال اینترنت را برقرار کنند.
محسن کوهکن درباره قطعی اینترنت در چند روز اخیر گفت: وقتی در محل کارتان ناامنی پیش می‌آید اولویت اول ایجاد امنیت است که آن هم هزینه‌هایی دارد. لذا قطعی اخیر اینترنت هم هزینه ایجاد امنیت است، البته که می‌توان از مقامات مسوول درخواست کرد که در اولین فرصت و بعد از ایجاد شرایط مدنظرشان و برطرف شدن مشکلات احتمالی ارتباطات اینترنت را برقرار کنند.
وی قطع اینترنت را کاری منطقی دانست که در همه دنیا هم انجام می‌شود و در این باره گفت: کشور همسایه‌مان عراق وقتی مشکل امنیتی پیش آمد اینترنت را قطع کرد چون به همان میزان که ارتباطات اینترنتی و تکنولوژی برای خدمت کردن به مردم است آنهایی که به دنبال اقدام علیه منافع مردم هستند هم از اینترنت بهره می‌برند.
این نماینده مجلس یادآور شد: ۴۰ سال پیش کسی نمی‌توانست یک حساب بانکی را خالی کند اما الان هکرها به دنبال خالی کردن حساب‌های بانکی هستند که برای این موارد هم پرونده‌های بسیاری در پلیس فتا تشکیل شده است. به همین دلیل در شرایط فعلی قطعی اینترنت اجتناب‌ناپذیر بود و می‌توان آن را هزینه ایجاد امنیت دانست؛ کاری که دارای پشتوانه عقلانی و قانونی نیز هست.
برآورد خسارت مالی قطع اینترنت روشن نیست
قدر مسلم ما همچون تمام کشورهای دنیا به هر حال به اینترنت و تعاملات بین‌المللی نیازمندیم و میزان وابستگی به اینترنت و خدمات مبتنی بر آن همچنان بالاست.
کمااینکه برخی خدمات داخلی نیز همچنان بر بستر اینترنت مدیریت می‌شود و قطع اینترنت، سایت‌ها و کسبوکارهای زیادی را تعطیل کرد و همان‌طور که پیشتر ذکر شد قطع اینترنت میزان معاملات بورس را هم کاهش داده است.
به این ترتیب برآورد دقیق خسارت ناشی از قطع اینترنت از اپراتورهای موبایل، اپراتورهای ارایه‌دهنده خدمات ثابت اینترنت و شرکت ارتباطات زیرساخت که اصولا بخش اصلی و عمده درآمدشان از اینترنت است و روزانه از این بابت متضرر شده‌اند گرفته تا کسب‌وکارهایی که نیازمند به اینترنت هستند، امکان‌پذیر نیست. اما این رقم بی‌شک بسیار بالاست.
کمااینکه صادق عباسی‌شاهکوه از مدیران سازمان رگولاتوری در سال 95 اعلام کرده بود درآمد حاصل از حوزه دیتای موبایل با رشد 18برابری از حدود هزار میلیارد تومان در پایان سال 94 به حدود 18هزار میلیارد تومان در پایان سال 99 می‌رسد.
به هر حال تقسیم این اعداد تقریبی بر تعداد روزهای سال، نشان می‌دهد روزانه تا چه میزان از درآمد اپراتورهای موبایل از بابت قطعی اینترنت کاسته می‌شود.
در این میان اما سایت NetBlocks که کار رصد قطعی‌های اینترنت در نقاط مختلف دنیا را انجام می‌دهد در روزهای گذشته به صورت لحظه‌ای گزارش‌های متعددی از اختلال یا قطع اینترنت در شهرهای مختلف ایران و ساعات مختلف ارایه کرد.
بر اساس گزارش سایت مذکور میزان دسترسی به اینترنت در ایران تا 95 درصد کاهش یافته و تنها 5 درصد از استفاده معمول از اینترنت به نسبت روزهای قبل از قطعی مشاهده شد.
NetBlocks اما برآوردهایی از خسارات مالی ناشی از قطع اینترنت بر اساس روز و ساعت در نقاط مختلف دنیا نیز ارایه می‌دهد. بنا بر ادعای این سایت خسارت مالی قطع اینترنت در ایران برای یک روز 369 میلیون و 570 هزار و 763 دلار و برای سه روز 1 میلیارد و 108 میلیون و 712 هزار و 290 دلار برآورد شده است.
NetBlocks اعلام کرده که ابزار برآورد هزینه قطع اینترنت در این سایت، تخمینی از مجموع تاثیرات اقتصادی قطع اینترنت، قطع دیتای اپراتورهای موبایل و از کار افتادن اپلیکیشن‌ها است که از منابعی همچون بانک جهانی، اتحادیه جهانی مخابرات، Eurostat و U.S. Census گردآوری می‌شود.
کسی به کسی خسارت می‌دهد؟
طرح این سوال که اصولا چه کسی به چه کسی بابت چند روز قطع اینترنت خسارت خواهد داد، در شرایط فعلی شاید کمی خنده‌دار به نظر برسد، اما به هر حال این سوال مهمی است که بر اساس قرارداد موسوم به سطح خدمات (SLA) باید شرایطی برای اختلال‌هایی از این دست و خسارات ناشی از آن پیش‌بینی شود.
به هر روی تا این لحظه به نظر نمی‌رسد هیچ نهاد یا سازمانی حتی اقدام به برآورد تقریبی خسارت احتمالی کند چه رسد به اینکه خسارت وارده به کسبوکارهای ایرانی فعال بر بستر اینترنت را جبران کند. در شرایطی که بیکاری و کمبود درآمدها یکی از معضلات اساسی موجود در کشور است هیچ بعید نیست که با تداوم قطعی اینترنت شاغلان حاضر بر بستر کسب‌و کارهای اینترنتی نیز به مرور به جمع بیکاران اضافه شوند.
علاوه بر تمام ضررها و زیان‌هایی که قطعی اینترنت به کسبوکارهای کشور وارد آورده است نامشخص بودن زمان اتصال دوباره اینترنت نیز باعث ایجاد سردرگمی و عدم امکان برنامه‌ریزی برای نحوه ادامه فعالیت‌ها شده است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
مخلص کلام اینکه میزان وابستگی ایرانی‌ها به اینترنت و مشتقات آن به مراتب بالاتر از نیاز به استفاده از اینترانت است. برای روشن‌تر شدن موضوع بد نیست سری به آمار رسمی بزنیم.
از نظر سازمان فناوری اطلاعات (وابسته به وزارت ارتباطات) ترافیک اینترنت داخلی بیش از ۴۰ درصد و ترافیکی که به خارج از کشور هدایت می‌شود، کمتر از ۶۰ درصد است. این در حالی است که مرکز ملی فضای مجازی نظری به مراتب متفاوت دارد و این میزان را ۲۰ درصد داخلی و ۸۰ درصد خارجی اعلام کرده است.
حتی اگر حد میانه را نیز در نظر بگیریم، شاهد نیاز 70 درصدی کاربران ایرانی به اینترنت هستیم و بخش بسیار کمتر به خدمات داخلی مرتبط است. همین موضوع اما گویای آن است که گذشته از ترافیک بالایی که برای دسترسی به سایت‌ها و پیام‌رسان‌هایی همچون تلگرام، توییتر، واتس‌اپ، گوگل، یوتیوب، اینستاگرام، فیس‌بوک و غیره از کشور خارج می‌شود، صرفا برای سرگرمی نبوده و روی این بسترها کسب‌وکارهایی نیز شکل گرفته است، به این موارد باید سایت‌های داخلی که در خارج میزبانی می‌شوند و یا انبوهی از خدمات مورد نیاز کسب‌وکارهایی که در داخل هستند اما به اینترنت همچنان نیاز دارند را نیز افزود.
به عبارت دیگر اگرچه برخی خدمات داخلی از جمله بانک‌ها که از حساسیت بسیار بالایی برخوردار هستند، توانستند بدون نیاز به اینترنت به ارایه خدمات بپردازند، اما با این حال ما فاصله زیاد و مشهودی تا رفع نیازهای داخلی و جلوگیری از زیان به کسبوکارهای مبتنی بر اینترنت داریم.