آیندهِ مبهمِ حکمرانی سایبری
علی شمیرانی - شرایط موجود نشان می‌دهد تصمیم نهادهای متولیِ ایران در نحوه مدیریت فضای مجازی تقریبا روشن است و دیگر خبری از دو یا چند صدایی نیز در این عرصه نیست و اکنون سیاست کلی بر عدم دسترسی به شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و دیگر ابزار‌های مشابه خارجی (اعم از فعلی و آتی) در کشور است.
اگرچه از داخل، هدف، اعمالِ حکمرانیِ سایبری و استقلال مجازی عنوان می‌شود و به این ترتیب ایران در زمره کشورهایی قرار می‌گیرد که رویکردِ قطعیِ مسدودسازی را در پیش گرفته‌اند، اما همین رویه با توجه به پتانسیل و جمعیت جوان کشور، بهانه، فرصت و بازاری جدید جهت تشدید سرمایه‌گذاری‌ها و تلاش‌ها برای عبور از محدودیت‌ها را در اختیار برخی دولت‌ها و شرکت‌های خارجی قرار می‌دهد.
از سوی دیگر سال قبل میزان قطعی و مسدودسازی اینترنت در نقاط مختلف دنیا به اوج رسید و با توجه به پیش‌بینی تکرار، تشدید و تمدید این روال، شاهد افزایش تحرکات مقابله‌گرایانه هستیم.
اما مساله اینجا دیگر تلاش برای اقدامات سطحی نظیر عرضه فیلترشکن‌ها و VPNها نیست، بلکه این اقدامات به نوعی به مثابه چراغ سبز برای بر هم زدن، زیر و رو کردن و باز تعریف مساله ارتباطات، حکمرانی مجازی و استقلال سایبری در دنیا شده ست.
1- هفته قبل چین متهم به قطع عمدی کابل اینترنت یکی از جزایر تایوان شد. به موازات دعوا بر سر اثبات عامل قضیه، تایوان به سمت مسیرهای جایگزین و تامین اینترنت و مشخصا ارتباطات ماهواره‌ای رفته است.
2- در اوکراین با توجه به اقدام روسیه در قطع زیرساخت اینترنت این کشور، اینترنت ماهواره‌ای و عرصه فضایی به مثابه ابزار دفاعی قلمداد شد و به همین جهت عرضه‌کنندگان و کشورهای حامی تامین اینترنتِ فراسرزمینی نیز، اهمیتی به هشدارها و تهدیدهای روسیه ندادند.
3- یک گزارش دیگر نشان می‌دهد موضوع شلیک موشک و انهدام ماهواره‌های اینترنتی نیز دیگر کاربردی ندارد و گذشته از به صرفه‌نبودن بهای مالی شلیک موشک‌ها، به علت تعداد بالای ماهواره‌ها، همچون پرتاب یک سنگ به انبوهی از زنبور در فضاست.
4- کشورهای آفریقایی با سرعت زیادی در حال رو آوردن به اینترنت ماهواره‌ای هستند و برخی آمارها می‌گوید، استارلینک در بلندمدت، ارزان‌تر از ارایه‌دهندگان اینترنت موبایل و فیبر نوری است.
5- فارغ از تلاش‌های اقتصادی و فنی، پشتیبانی‌های قانونی و بین‌المللی نیز در جریان است و در همین راستا سال قبل کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد، در یک قطعنامه، قطع اینترنت را مصداق نقض حقوق بشر دانست.
لذا همانطور که پیداست تکه‌های پازل در حال به هم پیوستن است.
اما به غیر از آنچه ذکر شد:
➖ افزایش تعداد کشورها و بازیگران اینترنت ماهواره‌ای،
➖ سرمایه‌گذاری کشورهایی نظیر عربستان و قطر در اسپیس ایکس،
➖ ورود جدی چین به ایجاد اینترنت ماهواره‌ای،
➖ عرضه انواع مودم‌ها و گوشی‌های قابل اتصال به اینترنت ماهواره‌ای،
➖ افزایش و تسهیم درآمدِ تولید محتوا میان بازیگران جدید و متعاقب آن کاهش هزینه دسترسی و دیگر تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌های پیدا و پنهانِ امروز و آینده، همه و همه خبر از ایجاد و تحمیل قواعدی جدید بر ارتباطات دنیا می‌دهد که بعید است کشورهایی نظیر ایران، امکانی برای اثرگذاری و مهار آن داشته باشند.
لذا آنطور که پیداست کشورهایی نظیر تایوان «انگیزه» و کشورهایی نظیر ایران «بهانه» کافی برای تضمین تامین آینده این سرمایه‌گذاری‌ها را در حال فراهم‌آوری هستند.
اما موضوع دیگر اینجاست که این مساله صرفا حکمرانی سایبری کشورهایی نظیر ایران را تهدید نمی‌کند، بلکه می‌تواند تبعاتی همچون تهدید درآمدهای ارتباطی کشور و صنایع و مشاغل وابسته به آن، خروج ارز برای تامین بهای ارتباطات، روانه‌کردن بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها و درآمدزایی‌ها به سمت پلتفورم‌های خارجی و ... را نیز به دنبال داشته باشد. (منبع:فناوران)