اینترنت ایران در تله زیرساخت‌های فرسوده
شهریار شفیعی - در دنیای امروز که فناوری‌های دیجیتال به‌سرعت در حال گسترش هستند، نمی‌توان چشم بر هزینه‌هایی که بر مصرف‌کنندگان تحمیل می‌شود بست. از ثبت‌نام کتب دانش‌آموزی گرفته تا دریافت نسخه‌های پزشکی، بهره‌گیری از خدمات دولت‌الکترونیک، ارسال پیام‌های شخصی
یا حتی اداره کسب‌وکارهای مبتنی‌بر فضای مجازی، همگی نیازمند اتصال به اینترنت هستند. این وابستگی به اینترنت، هزینه‌هایی را بر دوش کاربران می‌گذارد که در مقایسه با سطح درآمد متوسط شهروندان ایرانی، رقم قابل‌توجهی محسوب می‌شود. ممکن است برخی با محاسبات مطلق به این نتیجه برسند که این هزینه چندان بالا نیست اما نسبت آن به درآمد افراد، واقعیت دیگری را نشان می‌دهد. یکی از مباحثی که در این حوزه مطرح است، شایعاتی درباره نحوه تخصیص پهنای باند توسط برخی ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی است. گفته می‌شود که برخی شرکت‌ها پهنای باندی را که در ازای آن هزینه دریافت کرده‌اند، عملا در اختیار کاربران قرار نمی‌دهند اما حتی اگر این موضوع را کنار بگذاریم، باز هم هزینه اینترنت در ایران به میزان قابل‌توجهی بالاست. حال باید این پرسش را مطرح کرد در شرایطی که یک خانواده چهارنفره، علاوه‌بر اینترنت خانگی، برای هرکدام از اعضا نیاز به شارژ چندباره اینترنت همراه دارند، آیا این هزینه‌ها منطقی است؟ برخی بر این باورند که شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت، خدمات را با قیمت بالا عرضه می‌کنند اما این شرکت‌ها که عمدتا دولتی هستند، باید به‌‌صورت تخصصی بررسی کنند که آیا واقعا در حال ضرردهی‌اند یا خیر.
فرض کنیم که ادعای آنها درست است و شرکت‌های اینترنتی به‌دلیل افزایش هزینه‌های تمام‌شده، مجبور به بالا بردن قیمت‌ها هستند. در این صورت، معنای آن این است که هزینه تولید و ارائه پهنای باند در ایران بسیار بالاتر از میانگین جهانی است؛ در‌حالی‌‌که در بسیاری از کشورهای دنیا، این هزینه‌ها به سمت صفرشدن حرکت می‌کند. بنابراین سوال اصلی این است که چرا هزینه اینترنت در ایران چنین سطح بالایی دارد؟ برخی کارشناسان معتقدند که در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری کافی در حوزه زیرساخت‌های ارتباطی و تامین پهنای باند انجام نشده است. این عدم سرمایه‌گذاری، مستقیما بر قیمت تمام‌شده خدمات اینترنتی تاثیر گذاشته و موجب افزایش هزینه‌ها برای کاربران شده است. هم‌زمان، تقاضای مصرف اینترنت روزبه‌روز در حال افزایش است و هنوز ورود گسترده فناوری‌های جدیدی مانند اینترنت اشیا به کشور صورت نگرفته است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در آینده‌ای نزدیک، مصرف اینترنت اشیا به‌تنهایی از مصرف کنونی اینترنت فراتر خواهد رفت.
در این شرایط، پرسش کلیدی این است که آیا زیرساخت‌های فعلی کشور توانایی ارائه خدمات پهنای باند با هزینه منطقی را دارند؟ بررسی روند تغییر تعرفه‌ها و تحولات اخیر نشان می‌دهد که پاسخ این سوال منفی است و بدون سرمایه‌گذاری کلان، هزینه‌های اینترنت همچنان افزایش خواهد یافت.
البته نباید از این نکته غافل شد که برخی گروه‌ها تمایل چندانی به گسترش دسترسی شهروندان به اینترنت آزاد ندارند زیرا آن را مغایر با منافع خود می‌دانند. محدودیت در دسترسی به اطلاعات، هرچند ممکن است برای برخی گروه‌ها مطلوب باشد اما توسعه جامعه را با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌کند. توسعه یک جامعه، صرفا محدود به حوزه اقتصادی نیست، بلکه توسعه سیاسی، افزایش آگاهی عمومی و دسترسی به دانش روز نیز از مولفه‌های اصلی آن محسوب می‌شوند. هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند در انزوای اطلاعاتی رشد کند.
شهروندان، حتی اگر در ظاهر افراد عادی باشند، در حوزه‌های تخصصی خود نیازمند دسترسی آزاد و منطقی به اطلاعات هستند. دسترسی به اینترنت، نه‌تنها یک حق اساسی و انسانی بلکه یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی کشورهاست. اینترنت تنها بستری برای ارسال پیام‌های شخصی نیست بلکه دریچه‌ای برای درک تحولات جهانی، رشد اقتصادی، نوآوری و کارآفرینی محسوب می‌شود. امروزه، کارآفرینی تنها به مهارت‌های تخصصی وابسته نیست بلکه نیازمند درک روندهای جهانی، تحولات سیاسی و تغییرات بازارهای بین‌المللی است. در چنین شرایطی، هرگونه محدودیت در دسترسی به اینترنت، در واقع مانعی بر سر راه پیشرفت و توسعه جامعه خواهد بود.
در نهایت، نتیجه عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ارتباطی در سال‌های آینده آشکار خواهد شد، همانطورکه امروز شاهد پیامدهای کم‌کاری در حوزه‌هایی مانند برق، گاز، آب و محیط‌زیست هستیم. اگر سرمایه‌گذاری کافی در توسعه زیرساخت‌های پهنای باند انجام نشود، نه‌تنها هزینه اینترنت کاهش نخواهد یافت، بلکه شاهد افزایش بیشتر آن و محدود شدن دسترسی کاربران خواهیم بود؛ مساله‌ای که می‌تواند روند توسعه کشور را با چالش‌های اساسی روبه‌رو کند. (منبع:جهان صنعت)