باید به ایران تبریک گفت
سیدمحمد قره باغ - بزرگراه فناوری - در بخش نخست این گفت‌وگوی تفصیلی آقای "چارلز گیگر" مدیرکل WSIS به مباحث تخصصی جامعه اطلاعاتی، عصر اطلاعاتی و عصر روشنگری پرداخت و تعاریفی از این جوامع و شرح حالی از روند رو به گسترش جامعه اطلاعاتی و نشست‌های در حال اجرای WSIS ارایه داد؛ در ادامه این گفت‌و‌گو در خصوص مصداق‌های نزدیک‌تر به قاره و کشور ما پرداخته و مباحث تخصصی‌تری را مطرح می‌کنیم.
آقای گیگر آیا جامعه اطلاعاتی رهبری دارد؟ یک شخص یا یک کشور؟ یا این جامعه و جریان حرکت خود را بدون هیچ کمک و راهبری می‌پیماید و آیا هیچ کشور و یا فردی می‌تواند ادعای رهبری و ریاست جامعه اطلاعاتی را داشته باشد؟
نه اکنون و نه در آینده، هیچ‌وقت چنین چیزی مطرح نمی‌شود، جامعه اطلاعاتی می‌تواند از راهنمایی نظریه‌پردازانی چون مانوئل کستلز و یا صاحبان صنایعی مانند مایکروسافت، اپل و گوگل استفاده کند اما من فکر نمی‌کنم که حتی فیلسوفان ارتباطی، نظریه‌پردازان و صنعتگران فناوری اطلاعات هم ادعای مدیریت بر جامعه اطلاعاتی داشته باشند و برای این حرفم دلیل هم دارم؛ من فکر می‌کنم جامعه اطلاعاتی نتیجه میلیون‌ها تصمیم برای تغییر تکنولوژی و همچنین نتیجه تحقیقات بشری برای واداشتن بهترین تکنولوژی و صنعت است برای اینکه بتواند از این تغییرات و تکنولوژی‌های جدید برای راحت و بهتر زندگی کردن استفاده کند.
جامعه اطلاعاتی در آینده در بسیاری از موارد مختلف رشد خواهد کرد و وارد روزنه‌هایی از زندگی بشری خواهد شد که ما هم‌اکنون نمی‌توانیم آن را تصور کنیم و در تایید این حرف همین بس که روز به‌روز ملت‌ها و ملل مختلف با یکدیگر متحد می‌شوند تا به آینده و تغییرات آن خوب نگاه کنند و مسیر آینده را به عافیت بپیمایند.
آقای گیگر سرعت حرکت کشورهای در حال توسعه در مسیر جامعه اطلاعاتی را چگونه می‌بینید؟ و در میان کشورهای در حال توسعه کدام‌یک در گذار از این مرحله موفق‌تر بوده است؟
ببینید در این مسیر سرعت حرکت کشورها مختلف و متفاوت است، مثلا آفریقا در این مسیر از تمامی کشورهای در حال توسعه عقب افتاده و با حرکت کندتری مسیر را می‌پیماید؛ من برای دستیابی به اطلاعات کامل در این بخش مخاطبان شما را به دیدن بخش سوم گزارش جامعه اطلاعاتی سال 2005 دعوت می‌کنم.
آقای گیگر نظر شما راجع به حضور ایران در اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی از همان فاز اول و قدم‌های ابتدایی چیست؟
ایران در فاز اول WSIS حضوری بسیار فعال داشت و رییس‌جمهور سابق ایران آقای خاتمی در این اجلاس به‌خوبی کشورش را معرفی کرد؛ ایشان سخنرانی بسیار جالبی را در این اجلاس ارایه کردند که در آدرس www.itu.int/wsis/geneva/covrage/statement/iran/ir.html قابل دسترسی است. در این اجلاس هیات بلندپایه‌ای از ایران شامل وزیر امور خارجه و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران شرکت کرده بودند و این نکته را نیز نباید فراموش کنیم که ماموریت ایران در فاز اول (ژنو 2003) در تهیه و تدارک و آماده‌سازی اسناد و مدارک WSIS بسیار مهم و سازنده بود.
حضور ایران را در فاز دوم اجلاس WSIS که در تونس برگزار شد چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در اجلاس تونس نیز از ایران دو وزیر حضور داشتند؛ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزیر امور خارجه و سطح حضور ایران در این اجلاس جزء گسترده‌ترین حضورها میان 150 کشور حاضر در اجلاس بود و این نشان‌دهنده افزایش علاقه جمهوری اسلامی ایران به WSIS است.
آیا می‌توانیم بگوییم که ایران یکی از کشورهای در حال توسعه است که طی چهار سال گذشته رشد قابل قبولی در حوزه جامعه اطلاعاتی و فناوری اطلاعاتی و ارتباطی داشته است؟
فکر می‌کنم عادلانه و منصفانه باشد که بگوییم ایران در چند سال گذشته رشد بسیار خوبی را در زمینه جامعه اطلاعاتی و فناوری اطلاعات داشته است و این رشد در حالی اتفاق افتاده است که ایران با مشکلات ژئوپولیتیک بسیاری مواجه بوده است؛ یک نکته را یادآور می‌شوم: جامعه اطلاعاتی دو روی دارد؛ یک روی آن گسترش فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی به‌عنوان یک فاکتور اقتصادی و ایجاد پارک‌های تکنولوژی و ایجاد فرصت‌های شغلی در حوزه تکنولوژی‌های ارتباطی در این زمره است که این امر بسیار مهم است و در رشد کشورها و نزدیکی آن‌ها به جامعه اطلاعاتی اهمیت بسیاری دارد اما به تنهایی کافی نیست؛ ICT نباید فقط به‌عنوان شاخصی برای "گسترش" در نظر گرفته شود بلکه از ICTباید به‌عنوان یک محرک و موتور قدرت‌دهنده در بخش‌های مختلف یک جامعه استفاده شود و این روی دوم سکه است. ICT می‌تواند در گسترش آموزش، بهداشت، دولت‌داری و بسیاری از موارد دیگر به کمک انسان‌ها بیاید، به‌خاطر همین باید ICT از هر روزنه‌ای مانند ابزار مالتی‌مدیا، بیمارستان، مدارس و ادارات وارد زندگی مردم شود. این مکان‌ها باید به‌وسیله کامپیوتر تجهیز شوند و امکان دسترسی به آن‌ها از طریق شبکه فراهم شود. سپس باید هر دو روی این سکه یعنی ICT به‌عنوان یک "بخش" و ICT به‌عنوان یک"محرک" و تقویت‌کننده در نظر گرفته شود. باور کنید ICT می‌تواند نقش بسیار مهمی در گسترش خدمات در روستاها و بخش‌های کمتر توسعه‌یافته جوامع داشته باشد و همان‌طور که من دریافته‌ام این امر در جمهوری اسلامی ایران نیز به‌کار گرفته می‌شود و به‌خاطر این به‌کارگیری و توجه به کشور شما تبریک می‌گویم.
آقای گیگر نظرتان راجع به فعالیت مطبوعات و رسانه‌ها در جامعه اطلاعاتی چیست؟ آیا آن‌ها باید تغییراتی در شیوه‌ها‌ی حرفه‌ای خود بدهند یا اینکه می‌توانند همانند گذشته و به همان سبک و سیاق کار کنند؟
رسانه‌ها در عصر اطلاعاتی در وضعیت به‌خصوصی قرار می‌گیرند، چراکه در کنار رسانه‌ها و مطبوعات راه‌های بسیاری برای کسب اطلاعات وجود دارد مانند رادیو، تلویزیون و اینترنت. اما باید این نکته را نیز در نظر داشت که نه تلویزیون و نه رادیو و نه هیچ وسیله دیگری تاثیر رسانه‌های نوشتاری را از بین نمی‌برند و در کشورهای توسعه‌یافته نیز هم‌اکنون مطبوعات هیچ باکی از پیشرفت اینترنت و گسترش آن ندارند. در کشورهای توسعه‌یافته می‌بینیم که مردم علاقه بسیاری برای دریافت اخبار از اینترنت دارند و این امر فرصت بسیار خوبی را در اختیار سایت‌های غیرخبری مانند وبلاگ‌ها قرار می‌دهد تا علاوه بر اینکه جای خود را بیشتر باز کنند، منبعی نیز برای دریافت اطلاعات باشند؛ اکنون در کشورهای توسعه‌یافته مردم از روزنامه‌های نوشتاری دور شده‌اند اما من بر این باور هستم که روزنامه‌های قوی و تاثیرگذار برای مدت زیادی پس از این نیز به‌عنوان منابع مهم خبر باقی خواهند ماند.
بعد از فاز دوم اجلاس جهانی سران در خصوص جامعه اطلاعاتی مهم‌ترین کارهایی که در دفتر WSIS انجام دادید چه کارهایی بود؟
برنامه‌ریزی و مدیریت مجموعه نشست‌های Action Line Facilitation از 9 تا 19 مه سال 2006 از جمله مهم‌ترین کارهایی بود که بعد از اجلاس تونس شکل گرفت که این نشست‌های مقدماتی قدم‌های بسیار مهمی برای برنامه‌ریزی‌های آینده بود. همچنین تمامی اعضای فعال در بحث WSIS مانند ITU ، UNDP ، UNCTAD و ILO ، تلاش‌های بسیاری کردند تا مباحث صورت گرفته در دو نشست جهانی جامعه اطلاعاتی به نتایج ثمربخشی منجر شود.
آیا در آینده‌ای نزدیک اجلاس یا نشست تخصصی بین‌المللی در خصوص جامعه اطلاعاتی و یا موضوع‌های مرتبط خواهیم داشت؟
تمامی سهامداران WSIS علاقه‌مند برگزاری نشست حاکمیت اینترنت از 31 اکتبر تا 2 نوامبر بودند (این اجلاس از 9 تا 11 آبان‌ماه برگزار شد)، نشست بعدی همین موضوع نیز در پاییز سال 2007 در برزیل برگزار خواهد شد و احتمالا در پاییز سال 2008 نیز اجلاسی در مصر داشته باشیم.
سؤالاتم را با این سؤال آغاز می‌کنم که آیا پس از برگزاری دو نشست WSISسران ITU و WSIS تصمیم دیگری برای برگزاری فاز سوم این اجلاس گرفته‌اند؟
من فکر نمی‌کنم نشستی به‌نام اجلاس سوم WSIS برگزار شود یا کسی درباره برگزاری چنین اجلاسی اندیشیده باشد و همان‌طور که در بخش سوم دستور جلسه اجلاس تونس نیز آمده است، کشورهای عضو از گروه ناظر سازمان ملل خواسته‌اند تا در سال 2015 جمع‌بندی نهایی را راجع به نتایج به‌دست آمده در دو اجلاس گذشته بررسی کنند و این جمع‌بندی ممکن است در شکل یک نشست بین‌المللی باشد. اما حدس من این است که نتایج بحث جامعه اطلاعاتی به اجلاس بزرگ‌تری به‌نام نشست جهانی سران در خصوص دستاورد توسعه‌ای اهداف هزاره (MDGS) می‌انجامد که وقت آن نیز در سال 2015 فرا خواهد رسید و به‌نظرم می‌رسد WSIS می‌تواند تاثیرات بسیاری روی MDGS داشته باشد.
- ۸۵/۰۸/۲۲