بحران اخبار جعلی در کمین کشور
علی شمیرانی - نادر نینوایی - خبرهای جعلی با قوت گرفتن شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر به سرعت جای خود را در بین مردم دنیا باز کرده‌اند و تبدیل به واقعیتی انکارناشدنی و خطرناک شده‌اند که همچون یک بمب ساعتی عمل می‌کند.
اگرچه سال‌هاست بخشی از این اخبار حول محور سلبریتی‌ها و حاشیه‌نگاری زرد و روزنامه‌گاری پاپاراتزی و جنجال‌آفرین می‌چرخند، که امنیت ملی کشورها را تهدید نمی‌کنند، اما اکنون "بحران اخبار جعلی" وارد مرحله‌ای پیشرفته و قدرتمند شده که حتی آمریکا و اروپاییان را نیز به تکاپو واداشته است.
به زبان ساده همان‌طور که روزی یک بچه کم سن و سال یا یک بزرگسال روانی، با یک تلفن، اورژانس، آتش‌نشانی و پلیس را راهی ماموریتی واهی کرده و هزینه‌های متعددی در سال ایجاد می‌کردند، حالا به زودی همان افراد تکنیک‌ها و راه و روش تولید دروغ، شایعه و اخبار جعلی را فراخواهند گرفت، با این تفاوت که به کمک مشتقات اینترنت، نه صرفا یک اپراتور فوریت‌های امدادی، بلکه جماعتی را دچار گمراهی و تشویش خواهد کرد.
این بحران وقتی عمیق‌تر می‌شود که بخش‌های زیادی از جامعه ایرانی از "سواد رسانه‌ای" بهره‌ای نبرده و بدتر آنکه موضوع این سواد که به درک و تشخیص اخبار جعلی کمک می‌کند، هیچ ارتباطی با سن، تحصیلات، جنسیت و موقعیت شغلی افراد ندارد.
ریشه‌های تاریخی اخبار جعلی
عصر حاضر عصر ارتباطات و اطلاعات است و در اختیار داشتن رسانه و ساخت اخبار جعلی در چنین دنیایی در حکم در اختیار داشتن اذهان مردم دارد. فراموش نکنیم که هیتلر از طریق ساخت همین اخبار جعلی و با تهییج افکار عمومی در آلمان آن هم از راه دموکراسی و گرفتن رای مردم به قدرت رسید و یک ملت را به قتل عام جهانیان تشویق کرد. شائبه‌هایی که در خصوص احتمال ساخت اخبار جعلی توسط روس‌ها برای به قدرت رساندن ترامپ مطرح شده نیز گویای این امر است که همچنان اخبار جعلی می‌توانند در شکل‌دهی به اذهان مردم بسیار موثر بوده و حکم اسلحه‌ای پنهان را داشته باشند.
در چنین دنیایی به نظر می‌رسد انتشار گسترده اخبار جعلی در جامعه ما که به سبب فرهنگ شفاهی موجود در بین ملت، آمادگی پذیرش شایعه و پخش آن بسیار بالاست؛ می‌تواند بسیار خطرآفرین و مهلک بوده و به ابزاری برای قدرتمندان جهت شکل‌دهی به افکار ملت و رسیدن به مقاصد شومشان تبدیل شود.
استفاده از اخبار جعلی برای هدایت افکار عمومی
نام ژوزف گوبلز، وزیر تبلیغات آلمان نازی یکی از نام‌هایی است که به هیچ عنوان از تاریخ صنعت تبلیغات سیاسی پاک نمی‌شود. گوبلز با ساخت صدها فیلم سینمایی جهت‌دار، انتشار اخبار جعلی و با استفاده از تاکتیک‌های تبلیغی توانست آلمان‌ها را به این باور برساند که نژاد برتر در جهان هستند و می‌بایست دنیا را به سیطره خود در آورند.
اصطلاح دروغ بزرگ یا دروغ گوبلزی اصطلاح و تکنیک رایج در پروپاگاندا و تبلیغات سیاسی است که البته در زمان آلمان نازی هم به شدت از آن استفاده شده است.
آدولف هیتلر در کتاب نبرد من، می‌گوید مردم شکست آلمان در جنگ جهانی اول را به این دلیل پذیرفتند که یهودی‌های دارای نفوذ در مطبوعات از این تکنیک استفاده کردند. از نظر او این روش مستلزم آن است که دروغ چنان عظیم باشد که هیچ کس باور نکند که «کسی آنقدر گستاخ باشد که چنین بی‌شرمانه حقیقت را تحریف کند» هیتلر می‌گوید: «در دروغ بزرگ همواره نیروی قابل باور بودن موجود است.»
از این دست دروغ‌های بزرگ امروز به وفور در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود که طبیعتا هدفی به جز شکل‌دهی به افکار عمومی در پشت آنها نیست.
روزنامه‌نگاری نشتی (leak journalism) نیز یکی از سبک‌های روزنامه‌نگاری است که اغلب با هدف نبردهای بین حزبی در عرصه سیاست به کار گرفته می‌شود. در این شیوه اگرچه حقایق مطرح می‌شود اما حقایق مطرح شده صرفا مربوط به اشتباهات صورت گرفته توسط حزب یا جناح مخالف است و از برشمردن اشتباهات جناح خودی در آن خودداری می‌شود. درواقع در این شیوه به جای آنکه یک خبرنگار تحقیقی به موضوع ورود کرده و پس از سختی فراوانی پی به واقعیت ماجرا برده و آن را افشا کند؛ یک جناح سیاسی با ارایه گزینشی اسناد فساد از طریق یک رسانه یا خبرنگار بخشی از واقعیت را مطرح می‌کند تا به جناح مقابل ضربه بزند.
در کشور ایران اما نمونه‌های زیادی از این موضوع را می‌توان یافت و همه ما شبانه‌روز در اخبار جعلی و واقعی غرق هستیم.
اخبار جعلی و تلاش‌های جهانی
اما اکنون اوضاع کاملا متفاوت شده است. این تفاوت به روش انتقال اخبار جعلی باز می‌گردد که قدرت وحشتناکی را به آن می‌دهد. اگر تا سال‌ها قبل و در جریان جنگ جهانی این هواپیماها بودند که اطلاعیه‌های جعلی را برای تخریب روحیه دشمنان از آسمان بر سر سربازان می‌ریختند، اکنون حتی یک نوجوان کم سن و سال در گوشه‌ای از دنیا می‌تواند با ارسال یک فیلم، صوت یا خبر، دنیا را به تکاپو وادار کرده و تحت تاثیر قرار دهد.
در جریان جنگ سوریه شاهد انبوهی از اخبار جعلی بودیم که با اهداف خاص از جمله تحریک افکار جهانی برای جلب توجه آنها به بخش‌های خاصی از جنگ طراحی شده و البته همچنان نیز می‌شود.
واقعیت آن است که استفاده از رسانه‌ها برای ساخت اخبار جعلی خصوصا در شبکه‌های اجتماعی امری بسیار رایج است و حالا به مشکلی جدی تبدیل شده است. هشدار اوباما، رییس‌جمهور پیشین آمریکا در خصوص انتشار اخبار جعلی در فیس‌بوک یکی از نشانه‌های واضح وجود این اخبار است.
آن‌طور که در روزنامه واشنگتن پست گزارش شده، باراک اوباما رییس‌جمهور سابق آمریکا در آستانه مراسم تحلیف دونالد ترامپ به مارک زاکربرگ، مالک فیس‌بوک هشدار داده است تا تاثیر اخبار جعلی در این شبکه اجتماعی را جدی بگیرد.
**این روزنامه آمریکایی همچنین مدعی شده اوباما در حاشیه نشست سازمان همکاری اقتصادی آسیا اقیانوسیه در پرو در نوامبر، زاکربرگ را به گوشه‌ای برده و به او هشدار داده است که اگر با اخبار جعلی که در فیس‌بوک منتشر می‌شود، مقابله نکند، شرایط در انتخابات بعدی بدتر خواهد شد.**
اخبار جعلی منتشر شده در شبکه اجتماعی فیس‌بوک البته فقط در آمریکا مساله‌ساز نبوده بلکه انتشار اخبار جعلی و دروغین در فیس‌بوک برای دستکاری افکار عمومی در سایر کشورها نیز رایج شده است.
به همین دلیل فیس‌بوک که پیش از این برای مقابله با انتشار اخبار جعلی مرتبط با کشور آلمان نیروی انسانی متخصص استخدام کرده بود، این بار هم مجبور به اقدام مشابهی برای انگلیسی‌زبانان شده است.
این شبکه اجتماعی به همین منظور با یک مجموعه روزنامه‌نگاری مستقل در هند به نام BOOM همکاری می‌کند که وظیفه آن کنترل اخبار انگلیسی مشکوک در فیس‌بوک برای حذف موارد جعلی و دروغین است.
این مجموعه تنها اخباری را کنترل خواهد کرد که توسط دیگر کاربران به عنوان اخبار دروغین و جعلی علامت‌گذاری شده‌اند و در صورت کسب اطمینان آنها را حذف خواهد کرد. اخباری که توسط کارکنان این مجموعه جعلی تشخیص داده شوند به سرعت از فید خبری همه کاربران هم حذف می‌شوند.
تلاش‌های بی‌نتیجه گوگل
اما این تنها فیس‌بوک نیست که زیر فشار جهانی برای پالایش اخبار جعلی قرار دارد. غول سایبری دنیا یعنی گوگل نیز سال‌هاست که تلاش‌های گسترده‌ای برای توقف این پدیده خطرناک در دستور کار دارد.
حالا برنامه جدید این شرکت تحت نام ِ Google News Initiativeقصد دارد با کاهش مقالات دروغین در صفحه جست‌وجوی گوگل، کارِ خود را ادامه دهد. یکی از تکنیک‌های این شرکت برای جلوگیری از نشر چنین اخباری، رتبه‌بندی براساس اخبار فوری یا دوره‌های بحرانی است؛ برای نمونه، معمولا اخبار معتبر به دلیل انتشار سریع‌تر و وجود کلمات کلیدی بیشتر نسبت به دیگر نمونه‌ها، از اولویت بالاتری برای نمایش در نتایج جست‌وجو برخوردار می‌شوند. قرار است این ویژگی ابتدا برای کاربران ایالات‌متحده در دسترس قرار گیرد و پس از وقفه کوتاهی، به‌صورت جهانی عرضه شود.
با این حال پرسش اینجاست که گوگل در وهله نخست، چگونه بین منابع معتبر و غیر معتبر تمایز قائل می‌شود؟ پاسخ این پرسش به تلاش خبرگزاری‌ها برای ایجاد اعتماد بستگی دارد. گوگل برای شناسایی اخبار صحیح، به سازمان‌های خبری پیشنهاد می‌کند که درباره اهمیت خبرشان در متن توضیح دهند و نظرات شخصی و تجزیه و تحلیل‌ها را از متن اصلی جدا سازند؛ همچنین آنها موظف هستند اطلاعات خبرگزاری و منابع خبری استفاده‌شده را با دیگران به اشتراک بگذارند.
با وجود تمام این تلاش‌ها اما موفقیت آن همچنان زیر سوال است و دنیای غرب نیز با معضل اخبار جعلی همچنان دست به گریبان است.
دروغ، تندتر از واقعیت پخش می‌شود
نتایج پژوهشی تازه نشان می‌دهد که در توییتر اخبار دروغین سریع‌تر از اخبار واقعی همه‌گیر می‌شوند. بنا به نوشته نشریه «ساینس» (دانش) پژوهشگران پخش شدن اخبار مختلف را از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۷ به یاری شش سازمان تحلیلگر خبر بررسی کرده‌اند.
این پژوهش نشان می‌دهد اخبار سیاسی جعلی سریع‌تر از دیگر اخبار، نظیر فجایع طبیعی یا تروریسم فرا‌گیر می‌شوند. باید افزود که پژوهشگران ترجیح می‌دهند از عبارت «اخبار نادرست» به جای «اخبار جعلی» استفاده کنند؛ چراکه عبارت دوم به گمان آنها سیاست‌زده است.
گرچه حساب‌های توییتری که اخبار واقعی منتشر می‌کنند نسبت به حساب‌هایی که اخبار نادرست منتشر می‌کنند، پیروان بیشتری دارند اما همچنان اخبار نادرست سریع‌تر از اخبار درست بازنشر می‌شوند؛ چون این خبرها تازه‌تر به نظر می‌رسند.
این نهادهای تحلیلگر اخبار، نخست منبع اصلی توییت‌کننده را یافته و آنگاه بازنشر آن را نیز بررسی کرده‌اند. بازه آماری آنها شامل ۱۲۶ هزار داستان خبری است که از سوی ۳ میلیون نفر بیش از ۵/۴ میلیون بار توییت شده است.
**این پژوهش نشان می‌دهد اخبار واقعی به زحمت از سوی هزار نفر بازنشر شده است حال آنکه فقط یک درصد از مهم‌ترین اخبار نادرست را ۱۰۰ هزار نفر بازنشر کرده‌اند.**
سینان آرال، استاد دانشگاه ام‌آی‌تی که دراین پژوهش شرکت داشته می‌گوید: «اطلاعات تازه ارزشمندتر از اطلاعات اضافی به نظر می‌رسد. کسانی که اطلاعات تازه منتشر می‌کنند موقعیت اجتماعی بهتری کسب می‌کنند چون دیگران فکر می‌کنند آنها افراد مطلعی هستند یا اطلاعات مخفیانه‌ای دارند.»
محققان همچنین روی سوژه‌های انسانی و روبات‌های منتشرکننده اخبار نیز آزمایش کرده و دریافته‌اند که روبات‌ها نقشی در انتشار بیشتر اخبار دروغین ندارند و کاربران مسوول این امر هستند.
پژوهشگران همچنان تصمیم داشته‌اند درک عمیق‌تری از چگونگی انتشار بیشتر اخبار نادرست کسب کنند تا بتوانند راه‌حل‌هایی را برای تصحیح این امر ارایه دهند.
یکی از راه‌حل‌های پیشنهادی، امتیاز دادن به منابع خبری براساس قابل اعتماد بودن آنهاست. راه‌حل دیگر نیز به گفته این محققان می‌تواند این باشد که شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک یا توییتر الگوریتم‌ها و سامانه‌هایی را فراهم کنند که افراد را از نشر اخبار نادرست منصرف کند.
آمریکا در سیاه‌چاله اخبار جعلی
اما همان‌طور که ذکر شد حتی کشور مهد تولد اینترنت یعنی آمریکا نیز از خطر اخبار جعلی در امان نیست و حالا این کشور با بحران‌های متعددی از این بابت مواجه است.
یکی از ابزاری که بلای جان آمریکا شده، ابزار محبوب رییس‌جمهوری این کشور یعنی دونالد ترامپ است.
سال قبل واشنگتن‌پست در گزارشی نوشت: توییتر مشغول کار روی قابلیت جدیدی است که به کاربران اجازه می‌دهد توییت‌های حاوی اخبار جعلی یا اطلاعات گمراه‌کننده را مشخص کنند. این ویژگی هنوز در مرحله نمونه‌سازی است اما در صورت ارایه، به شکل یک تب در فهرست کنار توییت‌ها خواهد بود.
این شرکت همچنین مشغول ساخت ابزاری برای مبارزه با سوءاستفاده و انتشار توییت‌های جعلی است. اصولا چنین حساب‌های کاربری مربوط به روبات‌ها و تروریست‌ها است.
این درحالی است که انتشار اخبار اشتباه به یک مشکل بزرگ تبدیل شده است. **نتیجه یک تحقیق مرکز Pew نشان می‌دهد حدود دو سوم بزرگسالان آمریکا (۶۴ درصد) اعلام کرده‌اند انتشار اخبار جعلی درباره یک رویداد، آنها را دچار سردرگمی کرده است.**
همچنین براساس تحقیقی که میان ۱۰۰۲ بزرگسال آمریکایی انجام شده بود، ۲۳ درصد پاسخگویان اعلام کردند یک خبر جعلی منتشر کرده‌اند.
آنچه اوضاع را برای توییتر پیچیده‌تر می‌کند، وجود حساب‌های کاربری مربوط به روبات‌هاست. در ۲۰۱۴ میلادی توییتر اعلام کرد ۲۳ میلیون از کاربران آن روبات‌هایی هستند که به‌طور اتوماتیک پیام‌هایی منتشر می‌کنند.
و البته بد نیست بدانید توییتر، گوگل، فیس‌بوک و دیگر غول‌های عرضه‌کننده بسترهای محتوای سایبری، در مهار این پدیده خطرناک و رو به رشد موفق نبوده‌اند.
اخبار جعلی خطری برای دموکراسی
"تام استندیج" روزنامه‌نگار آمریکایی اما اخبار جعلی را خطری برای نابودی دموکراسی می‌داند. اکنون اینترنت «بار دیگر» کاربران شبکه‌های اجتماعی را قادر به تصمیم‌گیری درباره ارایه تعریفی از «خبر» کرده است.
او به طرح این پرسش می‌پردازد که کدامیک از این‌ها بزرگ‌ترین تهدید برای دموکراسی به شمار می‌روند؟ «اخبار جعلی» یا «سانسور» توسط غول‌های رسانه‌ای(فارغ از اینکه در هم‌پیمانی نزدیکی با ساختارهای سیاسی روز باشند یا نه) و کارفرمایانشان؟
وی می‌گوید: نمونه کلاسیک یک دموکراسی سرنگون شده توسط «اخبار جعلی»، که توسط فردی سازماندهی شد که استاد شبکه‌های اجتماعی آن زمان بود، جمهوری وایمار است[که در حد فاصل پایان جنگ جهانی اول و روی کار آمدن نازی‌ها در آلمان وجود داشت].
جوزف گوبلز گفته بود که «دروغی که یک بار گفته شود یک دروغ باقی می‌ماند، ولی دروغی که هزار بار گفته شود به یک حقیقت تبدیل می‌شود.»
**به اعتقاد استندیج، در مجموع می‌توان گفت که بهترین کار در چنین فضایی، چک کردن منابع نشر خبر در شبکه‌های اجتماعی است، چه آن منبع گوگل باشد، یا روزنامه گاردین و چه گوبلز زمان. **
شرایط پیچیده اخبار جعلی در ایران
تمام آنچه امروز دنیا با آن دست به گریبان است یک طرف، اوضاع ایران از جهت فاجعه و بحران اخبار جعلی دارای تفاوت‌های بسیار گسترده و مهم‌تری با دنیاست که تنها سه نمونه از این تفاوت‌ها را بررسی می‌کنیم.
1. ایران پیام‌رسان‌محور است
**بر خلاف تمام کشورهای دنیا، در ایران این نه شبکه‌های اجتماعی که این پیام‌رسان‌ها هستند که بیشترین میزان کاربران فضای سایبری کشور را در خود جای داده‌اند.** در دنیا شبکه‌های اجتماعی کارکرد و نقش رسانه‌ای دارند و پیام‌رسان‌ها جنبه پیام‌رسانی و تبادل عموما کاری و شخصی دارند.
لذا امروزه در هیچ کجای دنیا اعم از آمریکا و اروپا، برخلاف فشار سنگینی که روی پالایش، سانسور و حذف محتوای غیراخلافی و اخبار جعلی وجود دارد، هیچ فشاری بر مدیران پیام‌رسان‌ها برای پیوستن به این کارزار جهانی در مهار اخبار جعلی مشاهده نمی‌شود.
وانگهی اگر هم پیام‌رسان‌ها مشمول مقررات و فشارهایی از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا یا چین می‌شدند، به دلایل سیاسی و غیرسیاسی، با کشورهایی نظیر ایران، همکاری لازم را به عمل نمی‌آورند. کما اینکه در خصوص شبکه‌های اجتماعی نظیر توییتر و فیس‌بوک نیز شاهد این عدم همکاری بوده و حتی همین تلگرام نیز با دولت ایران همراهی نکرد.
در ایران اما پیام‌رسان‌ها کارکردی کاملا متفاوت با دنیا داشته و نقش رسانه نیز پیدا کرده است. به این ترتیب اکنون بسیاری از ایرانیان حاضر در تلگرام، بخش عمده‌ای از اخبار و اطلاعات روزانه خود را از این بستر دریافت می‌کنند.
2. رسانه‌های رسمی هم خبر جعلی منتشر می‌کنند
نکته دیگر آنکه در ایران شاهد آن هستیم که حتی رسانه‌های رسمی و نیمه‌رسمی نیز گاه برای جذب مخاطب و عضو اقدام به درج اخبار جعلی می‌کنند. ذکر نمونه‌هایی به درک بهتر ماجرا کمک می‌کند و اتفاقا در همین حوزه ICT و در همین روزهای اخیر سایت و کانال تلگرامی برخی رسانه‌های رسمی کشور اقدام به تولید دو خبر جعلی کردند.
- خبر استعفای وزیر ارتباطات
یک نمونه از این خبرهای جعلی، خبر استعفای وزیر ارتباطات همزمان با ماجرای فیلترینگ تلگرام بود. ما البته نتوانستیم منبع اصلی این خبر جعلی را بیابیم، اما ** نام برخی رسانه‌هایی که این خبر را منتشر کردند از این قرار است: عصر ایران، اقتصادآنلاین، سایت رسمی روزنامه دولتی ایران! (ایران‌آنلاین inn)، دنیای اقتصاد، جماران، رکنا، زومیت، دیجیاتو، نامه‌نیوز، اتاق خبر، گفتمان نیوز، مخبرنیوز، خبروان و ... تنها بخش اندکی از سایت‌هایی بودند که این خبر را منتشر کردند.**
نظر به تعداد بالای مجموع کاربران تلگرامی این سایت‌ها، می‌توان پیش‌بینی کرد چه میزان گسترده‌ای از کاربران در معرض این خبر جعلی که با اتکا به یکی از شاخصه‌های بارز اخبار جعلی یعنی "اظهارات یک مقام آگاه" منتشر شد، قرار گرفتند.
اگرچه بسیاری از رسانه‌های رسمی و نیمه‌رسمی کشور در سایت و کانال‌های تلگرامی خود، در رفتاری حرفه‌ای‌تر ترجیح دادند تا خبر استعفای وزیر ارتباطات را با تیترهای پرسشی منتشر کنند.
اینکه هدف طراحان این خبر جعلی چه بود، اگرچه قابل تحلیل است، اما موضوع این نوشتار نیست. مساله اینجاست که یک خبر جعلی در ایران توسط رسانه‌های رسمی و دارای مجوز تولید شده و اتفاقا توسط انبوهی از رسانه‌های رسمی و دارای مجوز نیز بازنشر شوند، آن هم بدون هیچ پیگرد و عقوبتی.
**لذا مساله اصلی اینجاست در شرایطی که گردانندگان رسانه که علی‌الظاهر باید کارآزموده و تحصیل‌کرده عرصه رسانه باشند، شاهد چنین رفتار ویروس‌گونه و فاقد مسوولیت در انتشار و بازنشر اخبار جعلی هستیم، جایی برای گله‌مندی از مخاطبان و مردمی که به این رسانه‌ها اعتماد دارند، باقی نمی‌ماند.**
یا در مورد دیگری، خبر ممنو‌ع‌التصویرشدن وزیر ارتباطات نیز دو روز قبل از این خبرجعلی توسط انبوهی از سایت‌ها از جمله سایت انتخاب و کانال‌های رسمی و غیررسمی منتشر شد که آن هم جعلی بود.
3- ایران با بحران اطلاع‌رسانی مواجه است
کشور ما سال‌هاست که مقوله روابط عمومی و استفاده از متخصصان در این عرصه را نادیده گرفته است و موضوع اطلاع‌رسانی به علت ساختارهای کشور سال‌ها پدیده‌ای لوکس و غیرضروری شناخته شده است. نتیجه همین دیدگاه باعث به‌کارگیری دوستان و افراد غیرمتخصص در عرصه اطلاع‌رسانی، روابط عمومی‌های ضعیف و به عهده گرفتن مسوولیت اطلاع‌رسانی از سوی مدیرانی شده که عمدتا دانش کافی در این عرصه را ندارند.
نمونه‌های اظهارات و رفتارهای ناشیانه و پرسروصدای مدیرانی که برخلاف روال‌های استاندارد جهانی، خود همه عنان اطلاع‌رسانی را به کف گرفته‌اند را بارها دیده و شنیده‌ایم و البته همچنان نیز ادامه دارد.
در اینجا ذکر یک مثال ضرورت دارد: در ماجرای خبر جعلی استعفای وزیر ارتباطات، برخی رسانه‌ها قبل و بعد از انتشار خبر سراغ مدیر روابط عمومی این وزارتخانه رفتند که پاسخ این بود: استعفای وزیر ارتباطات را نه تایید می‌کنم نه تکذیب!
فارغ از این موضوع، مشکل دیگر در کشور ما تنوع متولیان، همپوشانی وظایف بسیاری از دستگاه‌ها و فقدان هرگونه هماهنگی میان ایشان به ویژه در شرایط بحرانی است. مثال این ماجرا را **در حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو شاهد بودیم، یعنی جایی که از شهرداری، شورای شهر، وزارت کشور، استانداری، فرمانداری، آتش‌نشانی، اورژانس گرفته تا مدیران دولتی، نمایندگان مجلس و سایر افراد به اظهار نظر و مصاحبه با رسانه‌ها پرداختند که موجبات شکل‌گیری اخبار متناقضی شد. اگرچه بعد از گسترش اخبار جعلی و شایعات گسترده پیرامون آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو، این سخنگوی سازمان آتش‌نشانی بود که مسوول نهایی اطلاع‌رسانی رسمی از این حادثه شد و ماجرا تا حدودی جمع شد.**
در خصوص حادثه زمین‌لرزه تهران نیز شاهد عدم هماهنگی نهادهای مسوول بودیم که آن هم موج گسترده‌ای از اخبار ضد و نقیض، شایعات و البته اخبار جعلی را به همراه داشت.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
کشور ما در سال‌های اخیر و به واسطه تسهیل انتشار اخبار جعلی در فضای سایبری با صدمات و خسارات زیادی مواجه بوده است. اگرچه اخبار جعلی در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی به اسم افشاگری و آگاه‌سازی، موجب تشویش اذهان عمومی، هجوم مردم به سمت پدیده‌های خاص، بی‌اعتمادی به موضوعات مختلف و تخریب کسب‌وکارهای زیادی در ایران شده و می‌شود، لیکن این تازه ابتدای راه است.
تمام این حوادث و مشکلات ناشی از اخبار جعلی که بخشی از آن توسط رسانه‌های داخلی و با اهداف سیاسی، اقتصادی و تبلیغاتی انجام شده و یا توسط رسانه‌های خارجی با هدف نشانه رفتن امنیت ملی انجام می‌شود، اما بحران اخبار جعلی هنوز به مرحله انفجاری خود در ایران نرسیده است.
**اخبار جعلی اصولا در حوادث مهم و بزرگ کشور خروشان می‌کنند تا هر چه بیشتر به هدف و مقصود خود برسند. این اخبار اما دیگر توسط افراد عادی ساخته نشده و عمدتا دارای منشا خارجی و با اتکا به اتاق فکرهایی متشکل از متخصصان این عرصه انجام می‌شود و قادر است ضربات جدی به کشور و منافع ملی وارد کند.**
در چنین شرایطی و به دلایلی که ذکر شد، صدمات و لطمات به مراتب بیشتری ایران را تهدید می‌کند.(منبع:عصرارتباط)