بررسی عملکرد شورای عالی اطلاع‌رسانی
بزرگراه فناوری - بیست و یکم تیرماه سال گذشته بود که شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اساس متنی که امضای سیدمحمد خاتمی بر آن نقش بسته بود، اقدام به بازنگری و اصلاح آیین‌نامه شورای عالی اطلاع‌رسانی کرد.
آیین‌نامه جدید و مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در واقع به منظور ایجاد تغییرات اساسی در نوع حرکت و ماموریت‌های شورای عالی اطلاع‌رسانی تدوین و گرد‌آوری شده بود.
اما این تغییرات چه بودند. در حقیقت ماده اول این آیین‌نامه دو ماده‌ای روح حاکم بر شرح وظایف جدید شورای عالی اطلاع‌رسانی به شمار می‌رفت. در این ماده آمده: «به منظور سیاست‌گذاری در امر فرهنگی، اجتماعی، دینی و اخلاقی اطلاع‌رسانی و هدایت مراکز اطلاعاتی و هماهنگی فعالیت آن و تدوین برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت در زمینه تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی اطلاع‌رسانی در قالب نظام اطلاع‌رسانی جمهوری اسلامی ایران، شورای عالی اطلاع‌رسانی تشکیل می‌شود.»
اگرچه در این ماده و با توجه به خلاء مفهومی که هنوز هم از سوی شورای عالی اطلاع‌رسانی به آن پاسخی داده نشده است، معنی و مفهوم دقیق عباراتی همچون «هدایت مراکز اطلاعاتی» و «نظام اطلاع‌رسانی» روشن نیست، لذا هنوز هم نمی‌توان تصویر دقیقی از نوع جایگاه و نحوه رسیدگی به عملکرد شورای عالی اطلاع‌رسانی جدید داشت.
اما آنچه که بی‌شک از وظایف این شورا به‌شمار نمی‌رود و با مرور شرح وظایف به آن بر نمی‌خوریم، حضور این شورا در عرصه ICT به مفهوم نوع عملکرد این شورا در سابق است. جای تاکید و یادآوری دارد که شورای عالی اطلاع‌رسانی سابق به‌علت شکل و نوع عملکرد دبیر سابق (مهندس جهانگرد) و همچنین نیاز کشور به پذیرایی از فراهم‌سازی بسترهای لازم جهت ورود فناوری‌های نوین و بالاخره آنکه فقدان نهاد مشخص همچون شورای عالی فناوری اطلاعات، سکان‌دار توسعه ICT کشور شد.
اما چندی بعد یعنی 21/4/84 و بر اساس خواست قانون تغییر نام و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شورای عالی IT شکل گرفت و شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز قبای جدیدی برای شورای عالی اطلاع‌رسانی در نظر گرفت.
به این ترتیب این دیگر شورای عالی اطلاع‌رسانی نبود که نهاد هماهنگ‌کننده ICT کشور بود و حالا شورای عالی فناوری اطلاعات است که بر اساس قانون چنین مسؤولیتی را بر عهده گرفت.
قبای جدید
اما با گذشت بیش از یک سال و نیم از تعیین شرح وظایف جدید برای شورای عالی اطلاع‌رسانی، این شورا همچنان به‌درستی جایگاه خود را نیافته و گویی به‌دنبال زمینه‌ای برای فعالیت می‌گردد.
پانزدهم اسفندماه سال گذشته بود که حجت‌الاسلام حمید شهریاری که پیش از این فعالیت‌هایی چون نماینده مذهبی در کشور نیوزلند، مدیریت مرکز تحقیقات علوم کامپیوتری علوم اسلامی، ریاست مرکز تحقیق و توسعه علوم اسلامی (سازمان سمت) و... را در کارنامه خود داشت، حکم دبیری شورای عالی اطلاع‌رسانی را از محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهور و رییس‌فعلی شورای عالی انقلاب فرهنگی دریافت کرد.
از آن زمان تاکنون قریب به 9 ماه می‌گذرد و گذشت این زمان طبعا فرصت به‌نسبت مناسبی را برای ارزیابی عملکرد و دور جدید شورای عالی اطلاع‌رسانی فراهم می‌کند.
اگرچه مشخص نیست دبیر جدید شورای عالی اطلاع‌رسانی به‌طور مشخص چه زمانی و چه روزهایی در محل کار خود حضور دارند و بنا به‌دلایلی فرصتی فراهم نشد تا از نزدیک مسایل، پرسش‌ها و ابهامات عملکرد 9 ماهه ایشان مورد بحث و گفت‌وگو قرار گیرد، لیکن همواره این امکان وجود دارد که با استفاده از اظهارات و فعالیت‌های شورای مذکور، ارزیابی تقریبی از نوع عملکرد این مجموعه داشت.
بی‌شک ارزیابی دقیق و عمیق عملکرد این شورا در یک یا چند صفحه‌نمی‌گنجد و به همین دلیل هفته‌نامه بزرگراه فناوری در نظر دارد تا با اختصاص فضای ویژه‌ای و در قالب گزارش‌های متعدد طی هفته‌های آتی به بررسی فعالیت‌های شورای عالی اطلاع‌رسانی بپردازد.
اگرچه تاکید می‌شود در صورت نیاز شورای عالی اطلاع‌رسانی می‌تواند توضیحات لازم را برای هفته‌نامه ارسال کند، همچنین هفته‌نامه بزرگراه فناوری نیز سعی خواهد کرد تا طی تماس با مراجع بالاتر، هم‌عرض، کارشناسان و فعالان صنفی ارزیابی دقیق‌تری پیرامون فعالیت‌های شورای مذکور داشته باشد و بخش نخست این گزارش صرفا فتح باب است.
یک سایت
دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی دارای سایتی است که از سال‌ها قبل به‌نام www.iran-ict.ir به ثبت رسیده است. ظاهرا این سایت هم‌اکنون نیز مورد استفاده شورای عالی اطلاع‌رسانی جدید نیز قرار دارد، چراکه بخش اخبار این شورا تقریبا به‌روز است.
اما این سایت به غیر از بخش خبر که به‌ظاهر مورد علاقه و توجه ویژه مسؤولان این شورا بوده و به‌طور مرتب اخبار و نقطه‌نظرات ایشان را منعکس می‌کند، از بخش‌های دیگری نیز تشکیل شده است.
بخش‌هایی همچون انتشارات، دستورالعمل‌ها، گزارش‌ها، کمیسیون‌ها، شورا، کارگروه‌ها و... که برخی از ایشان از ابتدای سال و برخی از این بخش‌ها از سال 81 تاکنون اطلاعات جدیدی در آن‌ها نمی‌توان یافت.
بار دیگر تاکید می‌شود که در بخش‌های بعدی این گزارش به محورهای متعدد پیرامون عملکرد این شورا پرداخته خواهد شد.
دستورات رییس‌جمهور در جلسه نخست
بر اساس آیین‌نامه تشکیل شورای عالی اطلاع‌رسانی رییس‌جمهور به‌عنوان رییس این شورا باید حداقل دو جلسه در سال در جلسات شورا حضور بیابد. بر این اساس نخستین جلسه شورای عالی اطلاع‌رسانی به ریاست دکتر احمدی‌نژاد در آبان سال 1384 تشکیل شد و رییس‌جمهور نیز دستوراتی را در این شورا مطرح کرد.
بر این اساس مقرر شد با توجه به گستردگی فعالیت‌های مرتبط و شوراهای مختلف، یک کارگروه طی چهار هفته، سازوکار مناسبات اداری و اجرایی جهت برقراری هماهنگی فی‌مابین این فعالیت‌ها را تهیه کرده و برای اخذ تصمیمات لازم به اطلاع رییس‌جمهوری رسانده شود.
موضوعی که به‌نظر می‌رسد رخ نداده است و مسؤولان این شورا در گفته‌های خود به ادامه اجرای طرح تکفا، که با توجه به تشکیل شورای عالی IT و دستور صریح رییس‌جمهوری دیگر جایگاهی در این شورا ندارد، اصرار دارند.
لیکن اینکه آیا این گفت‌وگوها از حلقه کلامی خارج شده و تا چه حد به مرحله عملی نزدیک شده موضوعی است که در بخش بعدی گزارش به آن پرداخته می‌شود.
بخش اخبار
اما همان‌طور که پیش از این نیز ذکر شد بخش اخبار سایت شورای عالی اطلاع‌رسانی مورد توجه ویژه برخی از مسؤولان این شورا قرار دارد و ایشان از این طریق نظرات خود را پیرامون مباحث گسترده در آن قسمت منعکس می‌کنند.
اما در شرایطی که به‌نظر می‌رسد بخش اخبار یک نهاد به‌غیر از اظهارنظر حاوی اخبار و اطلاعاتی پیرامون عملکرد و پیشرفت‌های آن نهاد باشد، گزیده‌ای از تیتر برخی از اخبار (بخش فعال و مورد توجه خبر سایت شورا) در ادامه می‌آید تا از این طریق تصویر بهتری از «فعالیت‌های این شورا» در اختیار مخاطبان قرار گیرد.
- معاون فنی شورا: توان ایران بیش از آنچه که در نمایشگاه جیتکس به اسم ایران مطرح شده است.
- تمدید مهلت فراخوان تشکیل کارگروه آموزش الکترونیکی
- دبیر شورا: بحث ادغام این شورا منتفی است.
- دبیر شورا: آزادی بی‌حد و حصر جزء ارزش‌های جامعه اطلاعاتی نیست.
- دبیر شورا: حفظ تنوع فرهنگ‌ها در مجامع بین‌المللی به عهده مدیران کلان ICT است.
- انتقاد دبیر شورا از سازمان ملل به‌دلیل نحوه اداره مجمع راهبری اینترنت
- دبیر شورا: یونان محل ولادت دموکراسی در مورد حاکمیت اینترنت خوانده شد.
- دبیر شورا: آزادی بیان در تفکر دینی حدودی مانند حقیقت‌جویی و عدالت‌ورزی دارد.
- دبیر شورا: ISPها باید الگوی اخلاقی و آیین‌نامه نحوه استفاده از اینترنت را تنظیم کنند.
اگرچه این موارد از لابه‌لای تیترهای مذکور گزینش شده است و به‌علت اینکه در خصوص سایر موارد پرسش‌ها و ابهامات متعددی وجود دارد، نقد، بررسی و پرسشگری در بقیه موارد را به شماره بعد موکول می‌کنیم.
- ۸۵/۰۹/۱۱